در چارچوب برنامه های کلان اقتصادی کشور، ایران باید در افق 1404، به حدود 500 فروند هواپیمای مسافرتی فعال دسترسی داشته باشد، هدفی که در حال حاضر حدود یک پنجم آن در دسترس است و هواپیماهای فعال نیز به دلیل میانگین سنی بالایی که دارند، خود نیاز به تغییر و جابه جایی های کلان خواهند داشت.
این نیاز جدی باعث شد وزارت راه و شهرسازی در سایه نهایی شدن توافق هسته ای خیلی زود کار خود را برای قراردادهای جدید هوایی آغاز کند و پس از آنکه مسئولان ایرباس را به پای میز مذاکره کشاند، موفق شد بویینگ را نیز وارد آسمان ایران کند.
با وجود تمام امیدواری هایی که در طول ماه های گذشته به وجود آمده بود، اما هنوز هواپیماهای جدید وارد ناوگان کشور نشده اند و این امر نگرانی را به وجود آورده که شاید با وجود لغو تمام تحریم ها، هنوز مشکلاتی برای خرید هواپیماهای نو وجود داشته باشد.
این نگرانی را البته آخوندی، وزیر راه و شهرسازی به طور قطعی رد و اعلام کرده مذاکرات نهایی ایران با ایرباس به مراحل پایانی خود رسیده و در صورتی که مشکل خاصی پیش نیاید، می توان انتظار داشت پاییز امسال نخستین فروند از هواپیماهای خریداری شده ایران وارد ناوگان شود.
این مسئله اما هنوز یک ابهام دارد و آن بحث تأمین مالی هواپیماهای جدید است. ایرباس باید 85 درصد از منابع مالی مربوط به هواپیماهای ایران را تأمین کند و 15 درصد مابقی را ایران ایر ارائه کند. جدای از نگرانی هایی که درباره همکاری بانک های بزرگ جهان با ایران منتشر شده و فاینانس را در هاله ای از ابهام قرار داده، در طول روزهای گذشته بحث عضویت ایران در گروه مالی FATF نیز گمانه زنی هایی به وجود آورده که شاید بانک های ایرانی نیز برای ارائه خدمات مالی به ایرلاین ها محدود شوند، موضوعی که کارشناسان صنعت هوایی به طور جد آن را رد می کنند.
با لغو تحریم ها محدودیتی برای خدمات بانکی باقی نمی ماند
با توجه به اینکه جز یک یا دو ایرلاین ایرانی که با ادعای کمک به تروریسم از سوی کشورهای غربی در فهرست تحریم ها باقی مانده اند، مابقی شرکت های ایرانی هیچ مشکل یا محدودیتی ندارند، به نظر می رسد این امکان که با پیوستن به FATF راه برای حمایت مالی از ایرلاین های ایرانی بسته می شود صحت نخواهد داشت و از سوی دیگر با رسمی شدن شفافیت در نقل و انتقال های مالی ایران شاید سرعت رسیدن به تسهیلات نیز افزایش یابد، با این وجود اما آنچه هنوز نگرانی ها را باقی گذاشته فشار شدید اوفک بر قراردادهای ایرانی است.
حمید غوابش، کارشناس صنعت هوانوردی و دبیر سابق انجمن شرکت های هواپیمایی در گفت وگو با «فرصت امروز» در این باره توضیح داد: آنچه در قراردادهای بین المللی صنعت هوانوردی رواج دارد این است که شرکت خریدار از منابع مالی آورده شده از سوی شرکت فروشنده استفاده می کند و از این رو ایرباس باید بخش قابل توجهی از منابع را از طریق فاینانس به ما ارائه کند. این امر باعث می شود پیوستن یا عدم پیوستن ما به FATF به طور مستقیم ارتباطی با این توافق نامه پیدا نکند.
به گفته وی، هرچند هنوز جزییات مربوط به عضویت ایران در FATF منتشر نشده اما آنچه برای ایران در شرایط فعلی اهمیتی فراوان دارد، وارد شدن بانک های بزرگ به کشور و باز شدن راه دریافت فاینانس و منابع خارجی است، زیرا در چنین چارچوبی است که برای بسیاری از شرکت های هواپیمایی خرید ناوگان جدید به صرفه می شود و در غیر این صورت هزینه به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
لغو نشدن قطعی تحریم ها اما موضوع دیگری است که نگرانی ها را تداوم می بخشد. علیرضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی در گفت وگو با «فرصت امروز» اظهار کرد: موضوعی مانند FATF بیرون از صنعت هوانوردی قرار می گیرد و در حال حاضر آنچه اهمیت دارد سامان دادن به شرایط درونی این ساختار است.
به گفته وی، دو موضوع هنوز سرجای خود باقی است، یکی اینکه تحریم ها هنوز در بعضی بخش ها به طور کامل لغو نشده اند و این امر نتیجه بخش کردن مذاکرات را با اما و اگر مواجه می کند و از سوی دیگر شرکت های هواپیمایی ایران با محدودیت جدی در تأمین منابع مالی مواجه هستند که باید فکری جدی به حال آنها کرد.
این کارشناس معتقد است در صورتی که اوفک مجوزهای مربوطه را نهایی کند و بانک های خارجی یا داخلی به ایرلاین ها کمک کنند شرایط برای ورود هواپیماها فراهم خواهد شد و دیگر موضوعی مانند FATF نگرانی به وجود نخواهد آورد.
هرچند وزارت خزانه داری آمریکا سدهایی بر سر راه ورود هواپیماهای جدید به ایران ایجاد کرده و این امر نگرانی هایی به وجود آورده است، اما به نظر می رسد بحث ها درباره پیوستن یا عدم پیوستن FATF در این حوزه جزو نگرانی ها نیست. اگر ایرباس در طول هفته های آینده چراغ سبز نهایی را از اوفک دریافت کند و بانک های خارجی ترس از ورود به ایران را کنار بگذارند، ایران می تواند پس از نزدیک به چهار دهه ایرباس هایی جدید در ناوگان خود ببیند.
