پاییز جدیدترین وعده عالی‌ترین مقام وزرات راه و شهرسازی برای ورود بخشی از هواپیماهای تفاهم شده با است. هواپیماهایی که تا اینجای کار یعنی طی 7 ماه اخیر عباس آخوندی و وزارتخانه تحت مدیریتش توانسته‌اند یک برگ تفاهمنامه خرید آنها را با فرانسوی‌ها امضا کنند، تفاهمی که اما و اگرهای فراوانی دارد.
اواخر دیماه سال گذشته وزیر راه از توافق با شرکت ایرباس فرانسه برای خرید 114 هواپیما برای هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران خبر داد و گفت: در چند ماه اخیر مذاکرات بسیاری را با شرکت‌های دست اول تأمین کننده هواپیما داشته‌ایم. در دو بخش بحث کرده‌ایم یکی اینکه ساختار هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را بازسازی کنیم که در این زمینه در گام نخست برای 114 فروند هواپیما با ایرباس فرانسه توافق کرده‌ایم.
تعداد هواپیماهای ایرباس چند روز بعد به 118 فروند افزایش یافت و وزیر راه و شهرسازی وعده نهایی شدن این خرید را طی یک بازه 20 روزه داد. آخوندی حدود دو هفته بعد به سبک و سیاق همیشگی به ساختمان صدا و سیما رفت تا در خصوص این خرید به قول خودش "شاهکار" سخن بگوید.
وی با اعلام اینکه پیش قرارداد خرید 118 ایرباس امضا شده از امضای قرارداد نهایی آن تا 20 روز دیگر خبر داد و گفت: پیش قرارداد خرید 118 هواپیمای ایرباس به ارزش 10.5 میلیارد دلار امضا شد که این اقدام گامی بزرگ در جهت تحول ناوگان هوایی کشور است.
وی با اشاره نیاز ناوگان هوایی کشور به 500 فروند هواپیما افزود: برای تأمین این تعداد هواپیما به حدود 50 میلیارد دلار نقدینگی و اعتبار نیازمندیم و زمانی که بودجه کافی برای تأمین این میزان هواپیما نداشته باشیم بهترین راه انتخاب نوع خرید مالی اجاره به شرط تملیک است به‌گونه ای که 85 درصد از مبلغ کالا را فروشنده تأمین می کند و باقی را ایران از محل درآمد هواپیماها پرداخت خواهد کرد.
وزیر راه اظهار کرد:پیش قراردادهایی که به تنظیم و امضاء رسیده توسط هما صورت گرفت و تأمین بیشتر هواپیما بعد از این باید توسط شرکت های خصوصی انجام پذیرد. پس از امضای پیش قرارداد باید مراحل قانونی طی شود، دو طرف 20 روز کاری مهلت دارند تا به قرارداد نهایی دست یابند.
مدیرعامل هما یک روز بعد از اظهارات آخوندی از تامین فاینانس هواپیماهای ایرباس توسط بانک‌های اروپایی خبر داد و گفت: ایرباس و بانک‌های اروپایی برای تامین فاینانس این خرید تعهد داده‌اند.
پرورش با بیان اینکه هواپیماهای ایرباس طی هشت سال تحویل ایران می‌شود، یادآور شد:5 تا 8 فروند از هواپیماهای نو خریداری شده از ایرباس طی ماه‌های باقیمانده از سال 2016 میلادی تحویل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران می‌شود.
وی با اشاره به اینکه خرید هواپیما از ایرباس به‌صورت اجاره به شرط تملیک است، یادآور شد: منابع مالی مورد نیاز برای خرید 118 فروند هواپیما از طریق فاینانس تامین می شود و شرکت ایرباس و بانک‌های اروپایی متعهد به تامین این فاینانس شده‌اند.
در همان روزها برنامه پایش یک نظرسنجی درباره این اقدام دولت یازدهم انجام داد. این نظرسنجی نشان داد که 94.6 درصد مردم این کار دولت تدبیر و امید را اولویت اقتصادی کشور نمی‌دانند.
*دوست نداریم ایرباس بدبخت باشد
بلافاصله آخوندی به انتقادات مطرح شده در خصوص خرید 118 هواپیمای ایرباس واکنش نشان داده و یک دفاع جانانه را از این هواپیماساز فرانسوی کرد.
وزیر راه در واکنش به انتقادات در رابطه با اینکه با تفاهم خرید هواپیما، ایرباس احیاء شد و سود برد گفت:« مگر دوست داریم دیگران بدبخت باشند؟ مفهوم مبادله این است که دو طرف سود ببرند. قرار نیست حتماً یک طرف بدبخت شود تا طرف مقابل سود کند. برد - برد به همین معناست. جزئیات این قرارداد یکی از پیچیده‌ترین نمونه‌های نوع خود در سالهای پس از انقلاب بوده که در زمینه قراردادی و حقوقی و تضامین مربوطه کم‌نظیر است.آنچه توافق کرده ایم یک سرمایه گذاری خارجی واقعی (FDI) است. جز 15 درصدی که ما باید به تدریج از قرارداد خرید هواپیماها پرداخت کنیم، مابقی مبلغ توسط طرف قرارداد تامین یا تنظیم خواهد شد. ایرباس 15 درصد را از منابع داخلی خودش تامین می کند که این در تاریخ صنعت هوانوردی بسیار نادر است و 85 درصد مابقی را نیز فروشندگان از محل تامین کنندگان مالی اروپایی فاینانس می‌کنند. این مدل درباره ATR نیز صادق است.
*پیش‌پرداخت 50 میلیون دلاری برای ایرباس‌ها
اوایل اسفند سال گذشته قائم مقام وزیر راه و شهرسازی با اعلام اینکه پیش‌پرداخت ایران برای 118 فروند ایرباس 50میلیون دلار است از آغاز مذاکره با بوئینگ برای خرید هواپیما خبر داد و گفت: مذاکره برای امضای قرارداد نهایی با ایرباس نیز آغاز شده است.
فخریه کاشان در پاسخ به این پرسش که آیا مذاکره برای عقد قرارداد خرید 118 فروند ایرباس آغاز شده است، اظهار کرد: مقرر شد 20 روز پس از امضای تفاهمنامه خرید 118 فروند ایرباس، مذاکرات برای عقد قرارداد نهایی آغاز شود که این گونه شده است.هم‌اکنون در حال مذاکرات قراردادی قرار داریم و باید پیش‌پرداخت‌های این ایرباس‌ها آماده شود. در پیش‌پرداخت‌ها یک حق رزرو داریم که برای هر هواپیما فرق می‌کند، بعضی از هواپیماها 150 هزار دلار، برخی 200 هزار دلار و شماری از هواپیماها 400 هزار دلار است.
وی تأکید کرد: بسته به جدول مربوط نزدیک به 50 میلیون دلار رقم پیش‌پرداخت به شرکت ایرباس است که این کار را در مقابل ضمانت‌نامه انجام می‌دهیم تا چنانچه آنها اکسپورت لایسنس نگیرند، این پول به ما برمی‌گردد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا ایرباس از آمریکا مجوز صادرات گرفته است، گفت: ایرباس مجوز صادرات اولیه را گرفته است ولی به هر حال آمریکا مانند همه موارد دیگر وقتی که کار تمام می‌شود باید قراردادهای نهایی را هم تأیید کند و اجازه نهایی را صادر کند.«اگر ــ ایرباس ــ اجازه نداشت که اصلاً مذاکره‌ای انجام نمی‌شد، کما اینکه بوئینگ اجازه مذاکره را دریافت کرده و ــ به ایران ــ پیشنهاد کرده که بیاید و مذاکره کند. بوئینگ دو روز پیش پیشنهاد مذاکره را به ما داده است و حتماً با آنها مذاکره خواهیم کرد.»
اواخر اسفندماه سال 94 وزیر راه و شهرسازی از نهایی شدن قرارداد ایرباس در بهار سال جاری خبر داد و گفت: پیش‌قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس در سفر رییس جمهوری به امضا رسید و قرارداد نهایی آن فصل اول 95 منعقد می‌شود.
وعده و وعید نهایی شدن تفاهم با ایرباس همچنان ادامه داشت تا آن‌که اواسط فروردین ماه امسال قائم مقام وزیر راه و شهرسازی گفت: با اعلام اینکه قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس خردادماه امسال نهایی می‌شود، گفت: هنوز با بوئینگ برای خرید هواپیما مذاکره‌ای نداشته‌ایم.وی در پاسخ به این پرسش که قرارداد ایرباس چه زمانی نهایی می‌شود، تصریح کرد: فکر می‌کنم این قرارداد خردادماه امسال نهایی شود و روند طولانی شدن این مسئله به دلیل بزرگ بودن قرارداد مذکور است.
فخریه کاشان با تاکید بر اینکه می‌توانیم قرارداد خرید 118 فروند ایرباس را اردیبهشت 95 نهایی کنیم، بیان کرد: در مذاکرات با ایرباس دست بالا را گرفته‌ایم و هر شرایطی را قبول نمی‌کنیم و تحت فشار نخواهیم بود.
وی 29 فروردین از تبدیل پیش قرارداد خرید 118 فروند ایرباس به قرارداد نهایی تا یکماه آینده خبر داد و گفت: در سال جاری میلادی 5 تا 8 از هواپیماهای خریداری شده به ایران تحویل می‌شود.مذاکرات برای امضای قرارداد نهایی با ایرباس ادامه دارد و با توجه به پیش‌قرارداد 500 صفحه‌ای با این شرکت باید این حجم از قرارداد با جزئیات مطالعه شود.
وی در خصوص اظهاراتی مبنی بر انعقاد قرارداد نهایی و عدم مجوز آمریکا به ایرباس گفت: در برجام مجوزهای لازم صادر شده ضمن اینکه مگر ممکن است به بوئینگ آمریکا مجوز مذاکره با ایران داده شود، اما ایرباس این مجوز را نداشته باشد.
*آمادگی چینی‌ها برای تامین فاینانس ایرباس‌ها
یک روز پس از قائم مقام وزیر راه، معاون وی در سازمان هواپیمایی از اعلام آمادگی چینی‌ها و اروپایی‌ها برای تامین فاینانس 118 فروند ایرباس خبر داد و گفت: باید برای خرید هواپیما روابط بین بانکی برقرار شود. موضوع مهم این است که اروپا تقریبا پوشش‌های بیمه‌ای را تامین می‌کند و خیلی مشکلی نداریم، اما باید روابط بین بانکی برقرار شود.
عابدزاده با اشاره به اینکه این کار زمان می‌برد، یادآور شد: نهایی شدن قرارداد ایرباس در انجام بوده و ایرباس در حال دریافت مجوزهای لازم در این زمینه است. پس از این مرحله هم مسئله فاینانس حل می‌شود که بخش اعظمی از آن مربوط به مسائل بیمه‌ای است که کلیات اروپایی‌ها و فرانسوی‌ها پذیرفته شده است.
وی اوایل اریبهشت ماه اما از حل نشدن مشکل فاینانس خرید ایرباس‌ها خبر داد و با بیان اینکه هیچ روحیه بازدارنده‌ای از سوی اروپایی‌های برای ممانعت از اجرا و نهایی شدن پیش قرارداد 118 فروند ایرباس مشاهده نمی‌کنیم، گفت: امیدواریم هر چه زودتر مشکل تامین مالی و فاینانس خرید این هواپیما از سوی موسسات و نهادهایی که قرار است این فاینانس این هواپیما را تامین کنند، برطرف شوند. مشکلاتی که بعضا برای انعقاد قرارداد وجود دارد مربوط به مسائل سیاسی از سوی کشورهای اروپایی است که در پی رفع این موانع هستند.
*نهایی شدن قرارداد ایران و ایرباس تا نیمه خرداد
سوم خرداد ماه فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه با اشاره به حضور مدیران ایرباس برای ادامه مذاکرات قراردادی در ایران، گفت: احتمالا قرارداد خرید هواپیماهای ایرباس تا نیمه خرداد نهایی می‌شود. مذاکرات قراردادی با ایرباس همچنان ادامه دارد و مدیران این شرکت امروز هم در ایران هستند.
وی با بیان اینکه امیدواریم هر چه زودتر این قرارداد نهایی شود، افزود: مذاکرات مربوط به تامین مالی این قرارداد نیز به‌طور جداگانه در حال پیگیری است و چنانچه مشکلی در رابطه با قرارداد پیش نیاید، احتمالا تا نیمه ماه جاری قرارداد بین ایران و ایرباس نهایی خواهد شد.
سه روز پس از نیمه خرداد مدیرعامل هما از برطرف نشدن مشکل فاینانس ایرباس‌ها خبر داد و رویترز گفت: در حال مذاکره برای انعقاد یک قرارداد تاریخی خرید هواپیما با بوئینگ هستیم که احتمالاً مشابه سفارش خرید بیش از 100 فروند هواپیما از ایرباس خواهد بود، اما موانع پیش روی هر دوی این قراردادها باید حل شود تا توافق سال گذشته در زمینه لغو تحریمها رعایت شود.
پرورش گفت: مسائل زیادی باید در گفت‌وگوهای بین ایرباس و واشنگتن درباره مجوز صادرات هواپیماهای اروپایی به ایران بر اساس توافق هسته‌ای روشن شود. بسیار امیدوار و خوشبین هستیم که این مجوزها در آینده نزدیک صادر شود. بر اساس برجام، نباید هیچ مسئله عمده یا بهانه‌ای وجود داشته باشد و اگر سؤالی وجود دارد آنها باید ابهام‌زدایی کنند.
*قطعی‌شدن خرید ایرباس‌ها تا 4 هفته آینده
اوایل ماه گذشته وزیر وعده‌ها، وعده‌ای دیگر درباره زمان نهایی شدن خرید ایرباس‌ها داد. آخوندی در یک برنامه تلویزیونی از پیشرفت مذاکرات مثبت با مسئولان ایرباس خبر داد و گفت: تا امروز بیش از 10 هیئت در رده‌های ارشد به مذاکراتی برای مباحث مهمی همچون تنظیم قرارداد دریافت قطعات داخلی، موتوری، خدمات پس از فروش و امکانات رفاهی داخل هواپیماهای مورد معامله از ایرباس در حال مذاکره بوده و هستند که احتمال می‌رود 3 یا 4 هفته آینده نتایج این مذاکرات قطعی شود.
وی در مورد انتخاب فاینانسور این قرارداد افزود: تا چهار هفته آینده سرمایه گذار یا سرمایه گذاران اصلی قرارداد قطعی و معرفی خواهند شد. ایرباس هم باید مجوزهای خودش را از آمریکا اخذ کند که البته مذاکرات اولیه آنها هم با موفقیت به پایان رسیده است.
یکماه پیش در چنین روزی بود که وزیر راه و شهرسازی باز هم از ادامه مذاکره با بوئینگ و ایرباس برای خرید هواپیما خبری داد و گفت: توافقات در این زمینه بر اساس موعد زمانبندی که اعلام کرده‌ام، اجرایی می‌شود.
وی در پاسخ به سئوالی درباه زمان ورود هواپیماها به ایران افزود: باور کنید قراداد خیلی خیلی خیلی پیچیده‌ای است و در خصوص زمان تحویل هواپیماها بنده تعیین کننده نیستم ولی کار را انجام می‌دهیم.
وزیر راه و شهرسازی دیروز هم وعده‌ای دیگر برای زمان ورود هواپیماهای ایرباس به کشور داد. آخوندی اعلام کرده که اواخر پاییز امسال در صورتی که مجوزهای لازم از سوی اوفک صادر شود، اولین سری از هواپیماهای ایرباس وارد کشور می‌شود.
گذشته از اینکه در شرایط کنونی کشور خرید حدود 150 هزار میلیارد تومانی هواپیما (با احتساب هواپیماهای ATR و بوئینگ) به‌عنوان یک شاهکار در کارنامه دولت ثبت می‌شود، طی حدود هفت ماه اخیر تنها چیزی که عاید مردم در بحث خرید هواپیما شده، وعده بوده و بس. وزارت راه و شهرسازی و سازمان هواپیمایی کشور طی سه سال اخیر نتوانسته‌اند "اندیشه‌ای" برای معضل همیشگی پروازهای داخلی کشور یعنی تاخیرات داشته باشند. مسئله‌ای که طی روزهای گذشته آنچنان حاد شد که تعدادی از مسافران کلافه از تاخیرات پیاپی یکی از ایرلاینها اقدام به حمله به خلبان و دستگیری وی کنند.
وزیر راه و شهرسازی چند ماهی است که به رتخ و فتق امور زیرمجموعه‌های وزارت راه و شهرسازی پرداخته، شاید این مسئله باعث شده تا وی وعده‌های خود در خصوص برنامه‌ها و اهداف این وزارتخانه را فراموش کرده باشد. به هر حال اواخر پاییز جدیدترین وعده آخوندی برای ورود هواپیماهای ایرباس است، باید منتظر ماند و دید این وعده محقق شده یا به سرنوشت وعده‌های قبلی دچار می‌شود. به قول معروف "جوجه را آخر پاییز می‌شمارند."
