امیررضا واعظی آشتیانی معاون اسبق وزیر صنعت، معدن و تجارت در این باره گفت: در ابتدا ما باید تکلیف صنعت خودرو را مشخص کنیم؛ یعنی ما تولید کننده هستیم یا مونتاژ کننده و متأسفانه سالیان سال است که هیچ مسئولی که در عرصه صنعتی و یا اقتصادی مسئولیتی دارد به این جوابی نمی‌دهد.
وی گفت: اگر ما تولید کننده هستیم چرا بعد از پنج دهه هنوز خودروهایی غیرکیفی تولید می‌کنیم، که با شرایط استاندارد داخلی خودمان هم مشکل دارند و توانایی صادرات حتی یک درصد از این خودروها را هم نداریم. اگر مونتاژ کننده هستیم، چرا محصولاتی را که در این دو دهه اخیر مونتاژ می‌کنیم توانایی صادرات آنها را نداریم؟ این یک سؤال بزرگ است که باید پاسخ بدهند. تا زمانی که به این سؤال پاسخی داده نشود (تولید کننده هستیم یا مونتاژ کننده) تکلیف صنعت خودرو مشخص نمی‌شود.
معاون اسبق وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: ما وقتی بعد از دو دهه تولید خودروی وارداتی ادعا می‌کنیم که تازه به خودکفایی رسیده‌ایم برای تولید داخلی‌اش، این واقعاً جای تأسف دارد برای صنعت خودرو سازی و جای تعمق دارد برای متولیان امر که در این باره یک تدبیر جدی ببینند. ما اگر مونتاژ کننده‌ایم با افتخار بگوییم که مونتاژ کننده‌ایم و بتوانیم بخش اعظمی از تولیداتمان را صادر کنیم. مشابه این موضوع در ترکیه اتفاق افتاده است. آنها با چند برند اروپایی مرتبط شدند و دارند مونتاژ می‌کنند و مونتاژشان 21 تا 25 میلیارد دلار صادرات داشته است، پس تکلیف خودروساز ترکیه روشن شده است. اگر هم تولید کننده هستیم باید تکلیفمان را با شرکتهایی که علاقمند به همکاری با ایران هستند روشن کنیم.
وی افزود، در این رابطه چین در سال 1984 با شرکت فولکس واگن قرارداد بست و آنها در چین سرمایه گذاری مشترکی انجام دادند، ضمن اینکه یک شرکت چندملیتی را تشکیل دادند هم سرمایه هم فناوری و هم الگوی مدیریتی آوردند که با بومی سازی کشور چین به‌گونه‌ای عمل شد که امروز چینی‌ها ادعای تولید 20 میلیون خودرو و صادرات آن به کشورهای خاورمیانه، افریقا و آسیا را دارند. این نشان می‌دهد که یک استراتژی کلان در بخش تولید، مونتاژ و چگونگی سرمایه گذاری در چین تعریف شده است.
واعظی آشتیانی تأکید کرد: ما نیز باید مد نظر داشته باشیم بحث سرمایه آوردن، فن‌آوری آوردن و بحث الگوی مدیریتی که ما بتوانیم در کشور بومی سازی کنیم، آیا این اتفاقات می‌افتد؟ یا اینکه ما می‌خواهیم شریک تجاری پیدا کنیم که این شریک تجاری هر موقع خواست از دادن تکنولوژی، تسهیلات و انتقال تکنولوژی سر باز بزند که شرکت پژو در این چند سال خلف وعده‌شان را نشان دادند.
قانون سرمایه‌گذاری ما مشکل دارد
این کارشناس صنعت گفت: معاون اقتصادی وزیر اقتصاد و دارایی مدعی بود که دولت این آمادگی را دارد قوانین سرمایه گذاری را تغییر دهد، وقتی که ما قوانین‌مان با مشکل مواجه است و هنوز قوانین را اصلاح نکرده‌ایم، چگونه دم از سرمایه گذاری می‌زنیم و از کشورهای دیگر از جمله خودروسازها می‌خواهیم که در ایران سرمایه گذاری کنیم. مقام معظم رهبری هنگامی که داشتند اقتصاد مقاومتی را ابلاغ می‌فرمودند اشاره داشتند که جاهایی که ما نیازمند اصلاح قانون هستیم مجلس و دولت کمک کنند که اصلاح قانون کنند، چه اصلاح قانون داخلی و چه اصلاح قوانین خارجی که سرمایه گذار خارجی می‌خواهد بیاید.
وی تصریح کرد: ما باید در رابطه با انتخاب شریک تجاری برای خودروسازها راهی را که در گذشته رفته‌ایم تکرار نکنیم. برندهای معتبری هستند که ما می‌توانیم با آنها وارد مذاکره شویم، چرا ما فکرمان را معطوف به پژو و رنو کرده‌ایم؟ امروزه کشورهایی که دارای تولید خودرو هستند، بیش از 70 درصد تولیدشان صادرات می‌شود و مابقی در کشورشان تزریق می‌شود؛ آن هم با سیستم‌هایی که در آن روشهایی تعریف شده است که با خودروهای فرسوده جایگزین شوند.
وی ادامه داد: اینکه ما با شرکت پژو قرارداد ببندیم تکرار همان رویه‌های گذشته است و منطقی نیست. شرکتهای پژو و رنو نشان داده‌اند که شریک قابل اعتمادی نبوده‌اند؛ حالا چگونه است که ما از یک سوراخ چند بار باید گزیده شویم؟ پس از این مذاکرات چه اتفافی قرار است بیفتد؟ این نکته حایز اهمیت است. ما باید با برند و شرکتی وارد مذاکره و قرارداد شویم که حسن وفاداری را نشان داده و در عین حال سرمایه‌آور باشد، فناوری لازم و تکنولوژی انتقال دانش را داشته باشد و بتوانیم با الگوی مدیریت خودمان که بومی سازی شده است این مهم را به سرانجام برسانیم. این‌گونه نباشد که ما محصولات آنها را بیاوریم بدون انتقال دانش و تکنولوژی روز و به‌سمت تولیدات نامرغوبی که نتوانیم نه در داخل از آنها استفاده کنیم و نه قابلیت صادرات داشته باشیم برویم. این کار از بین بردن سرمایه‌های ملی است.
آیا دستهایی در کار است که این‌گونه قراردادها بسته می‌شود؟
معاون اسبق وزارت صنعت در پایان تأکید کرد: خوشبینانه این است که فکر کنیم کسانی که وارد کارهای بازرگانی می‌شوند آماتور هستند و مسایل حرفه‌ای را خوب نمی‌دانند و نگاه عمیق اقتصادی ندارند؛ و نگاهشان صرفاً بازرگانی است. بدبینانه هم این است که احتمال هر سوءاستفاده‌ای می‌تواند باشد. من فکر می‌کنم که دستگاههای نظارتی ما ضعیف عمل می‌کنند و در عین حال این دستگاههای نظارتی، برخی از مسایل را خوب رصد نمی‌کنند.
