از همان روز نخستی که سند برجام امضا شد، بلافاصله هیأت‌های خارجی راهی تهران شدند تا بخشی از خسارات نداشتن روابط اقتصادی با ایران را جبران کنند. هیأت‌هایی که طی این مدت راهی ایران شده‌اند، با ترکیبی چندگانه ماموریت‌های خود را دنبال کرده‌اند، به‌طوری که در قالب یک هیأت صنعت، تجارت و همکاری‌های بانکی را شامل می‌شود.برهمین اساس تمام هیأت‌های اقتصادی خارجی که طی این مدت وارد ایران شده‌اند، دیدار و گفت‌وگو با رئیس کل بانک مرکزی و مقامات بانکی ایران را نیز در دستورکار خود داشته‌اند. درواقع می‌توان گفت پیش‌نیاز برقراری روابط اقتصادی و تجاری با ایران برداشتن موانع و فراهم‌کردن بسترهای بانکی مورد نیاز است تا از این طریق امکان نقل‌وانتقالات مالی مهیا شود.
درهمین زمینه بررسی حضور هیأت‌های اقتصادی که قبل از لغو رسمی تحریم ها و با اهداف بانکی با رئیس کل بانک مرکزی و مقامات این بانک در ایران دیدار کرده‌اند، نشان از اهمیت این بخش برای طرفین دارد. به‌طوری که از ابتدای سال‌جاری تاکنون ١١ هیأت بزرگ که در رأس آنها دولتمردان کشورهای خارجی قرارداشته است میهمان ساختمان میرداماد (بانک مرکزی) بوده‌اند. هیأت‌هایی که به دلیل حساسیت و اهمیت روابط گاهی چندین‌بار به ایران سفر کرده‌اند و محورهای گفت‌وگو را پیش برده‌اند. بدین‌ترتیب هرچه به ماه‌های پایانی سال نزدیک می‌شویم، حضور هیأت‌های بانکی خارجی در ایران نیز پررنگ‌تر شده است. به‌گونه‌ای که تاریخ حضور آنها در ایران به‌طور عمده از شهریورماه به بعد اتفاق افتاده است. درمجموع از ابتدای سال‌جاری تا زمان لغو تحریم ها هیأت‌های بانکی از کشورهای آلمان، ژاپن، انگلیس، اتریش، الجزایر، روسیه، لوکزامبورگ، ایتالیا و سوئد با مقامات بانکی ایران دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند که برخی از این دیدارها به امضای تفاهمنامه و توافقنامه همکاری بانکی منجر شده است. علاوه بر این ارتباط و گسترش همکاری‌های بانکی با کشورهای خارجی با اعزام هیأت‌های داخلی در آن‌سوی مرزها نیز پی گرفته شده است. براین اساس درحاشیه و قالب شرکت مقامات بانک مرکزی در نشست‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی با روسای کل بانک‌های مرکزی و همچنین مقامات نهادهای بانکی بین‌المللی دیدارهای جداگانه‌ای شده است که مهم‌ترین آن اجلاس اخیر صندوق بین‌المللی پول بود که در لیما مرکز پرو برگزار شد و طی آن علاوه بر دیدار با روسای بانک‌های مرکزی فرانسه، هند، ایتالیا، افغانستان، امارات و ترکیه با مسئولان ارشد صندوق بین‌المللی پول نیز مذاکره شد.
بانک مرکزی میزبان اتحادیه پایاپای آسیا
نخستین رویدادی که در اوایل ماه سال‌جاری و درجهت گسترش همکاری‌های بانکی با کشورهای دیگر رخ داد، حضور اعضای اتحادیه پایاپای آسیا موسوم به ACU بود که با هدف استفاده از پول‌های ملی و تقویت همکاری‌های بانکی شکل گرفته است. درواقع بانک مرکزی ایران میزبان کمیته فنی این اتحادیه بود که با حضور برهان آزاد دبیرکل و اعضای آن شامل بنگلادش، بوتان، هند، ایران، میانمار، نپال، پاکستان، سریلانکا و مالدیو برگزار شد. در این نشست، سامانه پیام‌رسانی الکترونیکی مالی (سپام) که توسط بانک مرکزی ایران راه‌اندازی شده است، به منظور اتصال اعضای اتحادیه به آن برای کشورهای عضو تشریح شد. همچنین طرح مجدد استفاده از پول‌های ملی در مکانیزم ACU، دراین اجلاس مورد تأکید قرار گرفت تا در آینده نسبت به اجرای آن اقدام شود.
گسترش همکاری‌های بانکی تهران و برلین
در اواخر تیرماه امسال بانک مرکزی ایران میزبان معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد و انرژی آلمان به همراه هیأت بلندپایه اقتصادی- تجاری ازاین کشور بود. در دیدار زیگمار گابریل وزیر اقتصاد و انرژی آلمان با ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی بر برقراری دوباره همکاری‌های بانکی تهران و برلین به محض لغو تحریم‌ها تأکید شد. به گفته سیف با توجه به این‌که ممکن است ورود بانک‌های ایرانی به بازار آلمان مشکلاتی را برای آنها به دنبال داشته باشد، بنابراین کمیته مشترک دوکشور می‌تواند درصورت بروز مشکل، به سرعت مسائل را حل و فصل کند. قبل از تحریم‌های بانک‌های سپه، ملی و صادرات در آلمان فعال بوده‌اند که علاوه بر ارتباطات کارگزاری قوی با دویچه بانک و کامرز بانک، نقش چشمگیری در حجم مبادلات دوکشور داشته‌اند که در آینده نیز شرایط برای حضور مجدد آنها فراهم می‌شود. درهمین ارتباط نخستین نشست کمیته مشترک بانکی دوکشور ایران و آلمان با حضور بانک‌های ملی، ملت، صنعت و معدن و بانک ایران و اروپا برگزار خواهد شد.
روابط بانکی ایران و ژاپن وارد فصل جدیدی شد
یکی دیگر از کشورهایی که در قالب یک هیأت اقتصادی مدیران بانکی خود را به ایران اعزام کرد، ژاپن بود. در این سفر که نیمه‌دوم مردادماه امسال انجام شد، معاون وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن به همراه مدیرانی از صنایع گاز و نفت، بیمه و بانک این کشور با رئیس کل بانک مرکزی ایران دیدار و گفت‌وگو کرد.
درحالی که در دوره تحریم‌ها بانک‌های ژاپنی همکاری خوبی با بانک‌های ایرانی داشتند، در دوره جدید نیز این روابط می‌تواند تقویت و متناسب با ظرفیت‌های اقتصادی دوکشور فعالیت‌های بانکی تعریف و اجرایی شود. بدین‌ترتیب فعالیت بانک‌های ژاپنی که در گذشته تنها در قالب نمایندگی در ایران فعالیت می‌کردند، گسترش می یابد. در مذاکرات صورت گرفته، ایران خواستار ارتقای سطح همکاری‌های بانکی میان دوکشور و حتی تأسیس شعب بانک‌های ژاپنی در ایران شد. دایشیرو یاماگیوا معاون وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن نیز در پاسخ به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی ایران مبنی بر گسترش همکاری‌های بانکی اعلام کرد که با وجود تحریم‌های بین‌المللی بانک مرکزی ژاپن با ایران همکاری داشته است و با فرصت پیش‌آمده روابط اقتصادی را توسعه می‌دهیم. بنابراین دولت ژاپن از این بانک‌ها جهت حضور در ایران حمایت خواهد کرد.
دیپلماسی بانکی تهران و لندن
یکی از اتفاقات مثبتی که در سال‌جاری و درحوزه بانکی رخ داد، شروع فعالیت بانک ملی ایران و
PIB)-Persian international bank) برای گسترش فعالیت اقتصادی، تجاری و بانکی دوکشور ایران و انگلیس بود. طی دیداری که میان سیف رئیس کل بانک مرکزی ایران با فیلیپ هاموند وزیر امورخارجه انگلیس و هیأت بلندپایه اقتصادی- تجاری این کشور در اوایل شهریورماه امسسال برگزارشد، دوطرف از گسترش همکاری‌های بانکی تهران و لندن استقبال کردند. درحالی که درشرایط قبل از تحریم‌ها چهار بانک ایرانی در انگلیس فعالیت می‌کردند و برای همکاری‌های بانکی میان دوطرف تمایل زیادی وجود داشت، اما با اعمال محدودیت‌های تحریم این مهم با محدودیت‌های مقرراتی مواجه شد. با این وجود بانک ملی ایران در انجمن بانک‌های انگلستان رتبه و جایگاه مناسبی داشت.
گشایش دوباره بازارهای مالی ایران و آلمان
فیلیز اشمیت، معاون نخست‌وزیر آلمان مقام بلندپایه دیگری بود که در شهریورماه امسال با مقامات بانکی ایران ازجمله کامیاب معاون ارزی این بانک مذاکره کرد. در دیدار با هیأت صنعتی و تجاری آلمان اعلام شد که با وجود مشکل نداشتن کانال پرداخت برای تسویه تعهدات بانک‌های ایرانی هیچ‌گونه قصوری در انجام تعهدات بانکی ایران رخ نداده است.
بازگشت روابط بانکی تهران و وین به دوران پیش ازتحریم
رئیس کل بانک مرکزی، برخی مدیران بانکی و نمایندگانی از شرکت‌های اتریش در اواسط شهریورماه سال‌جاری میهمان مسئولان بانک مرکزی ایران در ساختمان میرداماد بودند، دیداری که آغازگر فصل جدیدی در روابط بانکی، تجاری و اقتصادی تهران و وین خواهد بود. دراین نشست که کمیجانی قائم‌مقام بانک مرکزی ایران و کلاس رایدل، رئیس کل بانک مرکزی اتریش گفت‌وگو کردند، قرار شد تا کارگروه بانکی بین بانک‌های مرکزی ایران و اتریش تشکیل شود. این کارگروه در گام نخست وضع فعلی روابط بانکی و مالی را مرور و سپس درجهت رفع مشکلات، راهکارهای اجرایی ارایه می‌کند.
روابط بانکی ایران و الجزایر گسترش می‌یابد
علاوه برکشورهای اروپایی مقامات بانکی الجزایر نیز برای ازسرگیری روابط به ایران پیش‌قدم شدند. لاکساسی رئیس کل بانک مرکزی الجزایر و سفیر این کشور در رأس هیأتی با رئیس کل بانک مرکزی ایران دیدار و بر روابط متقابل بانکی دوکشور تأکید کردند. در این دیدار سیف رئیس کل بانک مرکزی ایران دو پیشنهاد به طرف الجزایری ارایه کرد. براین اساس نخستین گام درجهت روابط مناسب بانکی دوکشور ایجاد مکانیزم تسویه مستقل از طریق ایجاد حساب مشترک است تا براین مبنا تسویه‌ها انجام گیرد و این امر قطعا به سرعت و سهولت تسویه و مبادلات بانکی دوکشور کمک خواهد کرد و ایران علاقه‌مند است طرح اولیه خود را در این زمینه ارایه و به اجرا درآید. دومین پیشنهاد بانک مرکزی ایران برای گسترش روابط بانکی ایران و الجزایر تشویق بانک‌های دوکشور برای ایجاد شعبه در سرزمین‌های طرفین بود.
ایران و الجزایر تفاهمنامه بانکی امضا کردند
یکی از کشورهایی که طی اعزام هیات بانکی خود با ایران تفاهمنامه همکاری بانکی امضا کرده الجزایر است. در این تفاهمنامه که به امضای روسای کل بانک مرکزی دو کشور رسید دو طرف درباره تبادل تجربیات ایران و الجزایر در زمینه سیاست‌های پولی، ارزی، نظارتی و مدیریت ذخایر توافق کردند.
سومین سفر هیأت آلمانی به ایران
آلمان در میان کشورهایی که به ایران هیأت اقتصادی اعزام کردند از نظر تعداد هیأت‌ها رتبه نخست را دارد. بر همین اساس در سال‌جاری بانک مرکزی میزبان سومین هیأت آلمانی بود. این هیأت که به سرپرستی اولاف لیس، وزیر ایالتی اقتصاد، کار و حمل‌ونقل در ایالت نیدر زاکسن آلمان وارد ایران شد، بر نقش کلیدی ارتباط بانکی برای رسیدن به هدف گسترش مراودات تجاری تأکید کرد.
گسترش روابط بانکی ایران و روسیه
روسیه کشور دیگری است که پس از توافق هسته‌ای هیأت اقتصادی به ایران اعزام کرد. این هیأت که به ریاست الکساندر نوآک، وزیر انرژی روسیه وارد ایران شد، به منظور ارتقای حجم مبادلات تجاری و تسهیل امور بانکی، بر اهمیت و ضرورت رفع موانع و مشکلات تجار دو کشور از طریق ایجاد روابط کارگزاری گسترده شبکه بانکی تاکید کرد. درهمین راستا، دو طرف درباره تاسیس بانک مشترک ایران و روسیه مذاکره کردند و این موضوع به صورت اصولی مورد توافق قرار گرفت.
برقراری ارتباطات کارگزاری با بانک‌های لوکزامبورگ
در دیدار وزیر خارجه لوکزامبورگ و هیأت همراه با رئیس‌کل بانک مرکزی که ابتدای آذرماه سال‌جاری انجام شد، بر برقراری ارتباطات کارگزاری بانکی میان دو کشور تاکید شد. در این دیدار ولی‌الله سیف با اشاره به علاقه‌مندی بانکداران ایرانی به همکاری‌های دوجانبه گفت: آماده‌ایم در زمینه برقراری ارتباطات کارگزاری و سایر زمینه‌ها ازجمله خزانه‌داری، مدیریت ذخایر و خرید و فروش طلا، فعالیت در بازارهای مالی یا اعتبارات کوتاه و بلندمدت با لوکزامبورگ همکاری مشترک داشته باشیم.
بازگشت روابط بانکی ایران و ایتالیا به شرایط پیش از تحریم
همچنین در آذرماه بزرگترین هیأت اقتصادی که تاکنون ازایتالیا به خارج اعزام شده به تهران آمد. در این هیأت که ١١مدیر بانک‌های ایتالیا حضور داشتند درخصوص برقراری روابط و همکاری‌های بانکی میان دو کشور رایزنی شد. رئیس‌کل بانک مرکزی در دیدار با کارلو کلندا، معاون وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا ضمن استقبال از گسترش روابط بانکی دو کشور، خواستار افزایش پوشش بیمه‌ای اعتبارات اسنادی توسط شرکت بیمه ساچه و بازگشت رتبه اعتباری ایران به شرایط قبل از تحریم‌ها شد. در این دیدار مطرح شد که برای عملیاتی کردن حجم انبوه مبادلات بانکی، در گام اول می‌بایست ارتباطات بانکی به شرایط پیش از تحریم‌ها برگردد.
امضای تفاهمنامه همکاری بین سه بانک ایرانی با بیمه ساچه
در قالب سفر هیأت ایتالیایی تفاهمنامه همکاری بیمه خطوط اعتباری کوتاه‌مدت بین شرکت بیمه ساچه ایتالیا و سه بانک ایرانی پارسیان، پاسارگاد و سامان امضا شد.
بازگشت رتبه اعتباری بانک‌های ایران به قبل از تحریم
یکی دیگر از کشورهایی که برقراری دوباره روابط بانکی با ایران را پیگیری کرد، سوئد بود. رئیس‌کل بانک مرکزی در دیدار وزیر امور شرکت‌ها و نوآوری سوئد و هیأت بانکی این کشور، اظهار کرد که طبیعتا ایجاد یک ارتباط باثبات اقتصادی نیازمند سیستم منضبط و مناسب بانکی است، بر این اساس با توجه به ارتباطات مناسب بانکی گذشته ایران و سوئد، مایلیم در شرایط جدید پساتحریم ارتباطات مجددا احیا شده و حجم مبادلات بین دو کشور به سطح قبل از تحریم‌ها برسد.
رایزنی در آن سوی مرزها
همزمان با هیأت‌های اقتصادی و بانکی که از کشورهای دیگر به ایران سفر کردند، مقامات بانکی ایران نیز برای رایزنی و مذاکره درباره گسترش روابط بانکی درقالب اجلاس یا به صورت جداگانه در آن سوی مرزها با مقامات کشورهای خارجی گفت‌وگو کردند. یکی از مهم‌ترین این رخدادها اجلاس بهاره صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است که در اواخر فروردین امسال برگزار شد و ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی ایران نیز در آن حضور یافت و در حاشیه آن با بسیاری از مقامات بانکی سایر کشورها دیدار کرد. یکی از این مقامات مسعود احمد مروری، رئیس اداره خاورمیانه و آفریقای‌جنوبی صندوق بین‌المللی بود که درخصوص همکاری‌های فی‌مابین ایران و صندوق با سیف دیدار کرد.
گسترش روابط بانکی در اجلاس صندوق بین‌المللی پول
اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی که به میزبانی کشور پرو اواسط مهرماه سال‌جاری برگزار شد فرصتی برای ایران بود تا روابط بانکی خود را با مقامات این نهادهای بین‌المللی و مسئولان کشورهای عضو گسترش دهد. بر همین اساس رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان با روسای کل بانک‌های مرکزی آلمان، فرانسه، هند، ایتالیا، افعانستان و ایالات متحده عربی به‌طور جداگانه دیدار کرد. همچنین از دیگر برنامه‌های سیف ملاقات با کریستین لاگارد، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول و سایر مقامات این صندوق بود
رایزنی با بانک‌های بزرگ اروپا
رئیس‌کل بانک مرکزی در دومین روز حضور خود در اجلاس پاییزه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در لیما، پایتخت پرو با مدیر اداره خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین‌المللی پول دیدار کرد. در این ملاقات لزوم آماده‌سازی کشور برای شرایط پس از تحریم مورد تاکید قرار گرفت. سیف همچنین با همتایان خود از کشورهای اسپانیا و ایتالیا ملاقات کرد. در این نشست‌ها طرفین بر لزوم گسترش همکاری‌های بانکی به منظور پشتیبانی از روابط اقتصادی و تجاری که انتظار می‌رود با رفع تحریم‌ها به مسیر عادی خود بازگردد، تاکید کردند. علاوه بر آن، در چگونگی فراهم کردن شرایط و مقدمات لازم جهت احیا و ارتقای روابط بانکی در دوره بعد از تحریم به بحث و تبادل‌نظر پرداختند.سیف ملاقاتی هم با رئیس‌کل بانک مرکزی افغانستان داشت و از پیشنهاد رئیس‌کل بانک مرکزی افغانستان مبنی بر استفاده از تجربیات بانکداری در ایران و توسعه روابط بانکی استقبال کرد. وی همچنین نشستی با مدیران ارشد یکی از بانک‌های سرمایه‌گذاری کشور آلمان داشت.
دیدار رئیس‌کل بانک مرکزی با مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول
رئیس‌کل بانک‌مرکزی در سومین روز حضور خود در اجلاس پاییزه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در لیما، پایتخت کشور پرو، با خانم کریستین لاگارد مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول دیدار کرد. در این دیدار، دستاوردهای اقتصادی ایران و راه‌های خروج از رکود و ایجاد تحرک در بخش‌های تولیدی که درعین‌حال آثار سوء تورمی نداشته باشد مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت. وی در ادامه دیدار با همتایان خود با روسای کل بانک‌های مرکزی اندونزی و عمان دیدار کرد. در این نشست‌ها موضوعات مورد علاقه طرفین و نحوه همکاری‌های دوجانبه دردوره پساتحریم مورد بحث و تبادل‌نظر قرارگرفت.
آمادگی بانک‌های ایرانی و اروپایی برای برقراری روابط بانکی
یکی دیگر از همایش‌های مهمی که نمایندگان بانکی ایران در آن حاضرشدند و در حاشیه آن رایزنی‌های بانکی انجام شد، هجدهمین همایش تخصصی فاینانس یورو، در فرانکفورت آلمان بود. همایش تخصصی فاینانس یورو یکی از معتبرترین نشست‌های مدیران ارشد بانک‌های اروپایی و آلمانی به شمار می‌رود که طی روزهای ١٦ الی ٢٠ نوامبر سال‌جاری در فرانکفورت آلمان برگزار و مسائل مربوط به ایران و اروپا نیز درآن بررسی شد.
