با توجه به عدم تعادل در بازار مسکن و افزایش نرخ خرید و اجاره، ضرورت داشت تا دولت برای تأمین سرپناه مردم به ساخت واحدهای مسکونی با زیرساخت‌های رفاهی در چارچوب قوانین و مقررات اقدام کند.
از این رو به موازات برنامه انبوه‌سازی مسکن در دولت‌های پیشین، طرح نهضت ملی مسکن در دولت سیزدهم کلید خورد تا دولت بتواند علاوه بر تحقق جهش تولید مسکن و قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، با ارائه انواع امکانات و مشوق‌ها از جمله ارائه زمین ارزان قیمت شرایط خانه‌دار شدن عده کثیری از مردم را تسهیل کند.
در چشم‌انداز طرح ملی مسکن قرار است تا سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۴ میلیون مسکن در کشور ساخته و تحویل متقاضیان شود اما در خلال اجرای این طرح عظیم مشکلاتی مطرح است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به عدم شفاف‌سازی دولت برای پرداخت سهم مردمی در ساخت و ساز این واحدها اشاره کرد.
در این ارتباط یکی از واجدان شرایط دریافت واحد مسکونی در نهضت ملی مسکن اظهار کرد: هم‌اکنون که روند ثبت‌نام ما تمام و ۲ قسط از تقسیط کل نهضت ملی مسکن پرداخت شده است، هنوز نهادهای مسئول سهم آورده واجدان شرایط را از کل مبلغ ساخت و اجرا مشخص نکرده‌اند.
وی ادامه داد: الان ما نمی‌دانیم باید برای تأمین آورده چه برنامه‌ای داشته باشیم یا به اخذ چه مبلغ تسهیلات بانکی اقدام کنیم تا بتوانیم سهم خود را از ساخت واحد مسکونی پرداخت کنیم.
مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل در این رابطه گفت: سهم آورده مردم از سوی وزارت راه و شهرسازی حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان برآورد شده است که بر این اساس مردم موظف به پرداخت قسط‌های خود هستند تا عملیات اجرایی واحدها با شتاب قابل قبولی پیش رود.
با اذعان به اینکه هزینه ساخت هر متر خانه هم‌اکنون چیزی حدود ۴ تا ۶ میلیون تومان برآورد می‌شود با لحاظ تورم و گرانی مصالح ساختمانی و همچنین طی پروسه ساخت و بهره‌برداری از طرح نهضت ملی در کل کشور باید هر چه زودتر آورده قطعی مردم در این طرح مشخص و اعلام شود.
نبود تسهیلات مشخص برای حمایت از مشمولان
واضح است که برای بهره‌مندی دولت از آورده مردمی در اجرای نهضت ملی مسکن، باید یک سری تسهیلات و شرایط آسان برای افرادی که توان پرداخت سهم آورده خود را ندارند در نظر گرفته شود، اما این موضوع نیز همچنان در هاله‌ای از ابهام بوده و در بسیاری از شهرهای کشور توجهی به آن نمی‌شود.
جمعیت هدف در نهضت ملی مسکن عموماً افرادی از دهک‌های ۱ تا ۵ هستند که طبیعتاً توان مالی و منابع درآمدی خوبی برای پرداخت آورده ندارند و از طرفی بسیاری از مردم اخذ وام مسکن را برای پرداخت رهن و اجازه بسیار راحت‌تر از پرداخت آورده در نهضت ملی مسکن می‌دانند.
علی شعبانی، کارشناس مسکن و ساختمان گفت: با شرایط سختی که در طرح نهضت ملی مسکن پیش‌روی مشمولان قرار دارد بسیاری از واجدان شرایط شاید تا اتمام طرح و بهره‌برداری کامل صبور نبوده و نسبت به واگذاری مالکیت واحد مسکونی خود اقدام کنند.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه فصل کاری امسال در برخی استان‌ها همانند اردبیل کوتاه است و عملیات اجرایی نهضت ملی مسکن در برنامه سالانه با مشکلات و چالش‌هایی مواجه شود ضرورت دارد با در نظر گرفتن این موارد تکلیف مشمولان طرح مشخص شود.
این کارشناس همچنین خاطرنشان کرد: یکی از چالش‌های اساسی پیش روی طرح نهضت ملی مسکن تغییر کاربری اراضی و تعیین مالکیت اراضی است که دولت باید در تمام مراکز با ساز و کار واحد نسبت به رفع چنین چالش‌هایی اقدام کند.
شعبانی با تاکید بر تصرفی بودن برخی اراضی و وجود معارضان در خلال تعیین مالکیت اراضی اذعان کرد: در برخی از شهرها اراضی مورد نیاز برای ساخت نهضت ملی مسکن تعیین تکلیف نشده است و در برخی نیز مشکلات حقوقی مانع آغاز عملیات اجرایی می‌شود.
تعلل چند ماهه در تأمین اراضی و تعیین مالکیت
علی‌رغم گذشت ماه‌ها از آغاز اجرای نهضت ملی مسکن این طرح در نقاط مختلف کشور با محدودیت، مشکلات و کمبودهایی مواجه است که یکی از این مشکلات در اردبیل تأمین زمین مورد نظر برای احداث و ساخت مسکن است.
تعلل ۹ ماهه مسئولان راه و شهرسازی استان اردبیل در تأمین و تحویل زمین برای آغاز ساخت مسکن در قالب طرح نهضت ملی و جهش تولید نه تنها داد متقاضیان و ثبت‌نام‌شدگان را درآورده بلکه پیگیری رسانه‌ها را نیز در باب تأخیر و تعلل تحویل زمین در این حوزه برانگیخته است.
در حالی که قرار بود در قالب طرح نهضت ملی مسکن سالانه در کشور یک میلیون و در استان اردبیل نیز عملیات ساخت واحدهای مسکونی بر اساس سهمیه ابلاغی در طول سال محقق شود اما با گذشت یک سال از عمر دولت سیزدهم نه تنها وعده یک ساله در احداث واحد مسکن تحقق پیدا نکرده بلکه هنوز این طرح در مرحله تأمین زمین با مشکلات و دغدغه‌های جدی روبه‌رو شده و به نظر می‌رسد مسئولان با اتمام فصل کاری باید در این زمینه چاره‌جویی اساسی را انجام دهند.
در استان اردبیل در قالب نهضت ملی مسکن بیش از ۹۴ هزار نفر ثبت‌نام کرده بودند که بیش از ۷۰ درصد متقاضیان مربوط به مرکز استان بوده و قرار بود با تأمین زمین و پرداخت تسهیلات ساخت و ساز مسکن برای گروه‌های مختلف آغاز شود که متأسفانه این پروژه‌ها به سرانجام نرسیده است.
الگوی ساخت نهضت ملی مشابه مسکن مهر خواهد بود؟
یکی دیگر از دغدغه‌های مردم در این روزها نگرانی از کیفیت واحد مسکونی خود در طرح نهضت ملی مسکن است طوری که عده‌ای از تشابه این طرح با مسکن مهر ابراز نگرانی می‌کنند.
اگر الگوی ساخت نهضت ملی مسکن همانند واحدهای مسکن مهر باشد هیچ تضمینی به دوام این سازه‌ها نخواهد بود از طرفی هم نارضایتی ۴ میلیون خانواده را در پی خواهد داشت.
طاهره عبدی‌پور، یکی از صاحبان امتیاز نهضت ملی مسکن اظهار کرد: کیفیت خانه خریداری شده چه به نرخ پایین یا بالا برای ما اهمیت دارد و انتظار داریم کیفیت واحدهای مسکونی نهضت ملی مسکن همانند مجتمع‌های مسکن مهر نباشد.
وی بیان کرد: علاوه بر مشکلات اجرایی که هم‌اکنون در روند عملیاتی کردن نهضت ملی مسکن است اگر مصالح ساختمانی با کیفیت پایین در ساخت واحدها به کار برده شود سرمایه مردم هیچ خواهد شد.
باید در نظر داشت که علاوه بر مکان‌یابی مناسب در انتخاب اراضی نهضت ملی مسکن ساز و کارهای برای اجرایی کردن زیرساخت‌های کافی در مناطق مختلف نیز در نظر گرفته شود تا محرومیت از خدمات رفاهی و اجتماعی ساکنان مجتمع‌های مسکن مهر را در خلال نهضت ملی مسکن شاهد نباشیم.
دغدغه مردم؛ از بهانه‌جویی‌ها تا عدم ساماندهی وضعیت جمعیت هدف
یکی از متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن با اشاره به وعده‌های امروز و فردای مسئولان برای تأمین زمین مورد نیاز آن هم به صورت رایگان برای احداث مسکن اظهار کرد: نه تنها در این زمینه اقدامی نشده بلکه وعده یک ماهه مسئولان بیش از ۷ ماه است که در سال‌جاری به تأخیر افتاده و به اشکال مختلف دغدغه و نگرانی ما غفلت و بی‌توجهی در این حوزه و عدم تحویل به موقع واحدهای مسکونی است.
احمد سربنده‌لو تصریح کرد: در یک سال اخیر که از طرح نهضت ملی مسکن سپری شده، در استان اردبیل برخلاف سایر مناطق مسئولان تنها به شعار و وعده‌های بی‌سرانجام بسنده کردند و هیچ اقدام عملی برای تأمین زمین و مقدمات کار در احداث واحدهای مسکونی شروع نشده است.
وی گفت: تکمیل واحدهای مسکونی احداثی در سه سال اخیر در قالب اقدام ملی بهانه‌ای برای مسئولان شده و مدام از افتتاح و تکمیل آن سخن به میان می‌آورند در حالی که طرح نهضت ملی مسکن به عناوین مختلف کنار گذاشته شده و هیچ اقدامی برای ساماندهی ثبت‌نام‌کنندگان در ۶ ماهه امسال انجام نشده است.
این متقاضی طرح نهضت ملی مسکن، تورم و گرانی‌ها را مایه نگرانی در احداث، تکمیل و تحویل این واحدها اعلام کرد و افزود: با گذشت ۶ ماه از سال و شروع فصل سرما بعید به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال امکان آغاز عملیات احداث واحدهای نهضت ملی مسکن در اردبیل مهیا باشد.
نهضت ملی مسکن در اردبیل تعیین تکلیف شود
دیگر متقاضی مسکن که در سامانه ثبت‌نام کرده و بیش از ۶ ماه است منتظر اولویت‌بندی و ارسال پیامک برای انعقاد قرارداد است، خاطرنشان کرد: وعده مسئولان تنها در حد شعار و روی کاغذ باقی مانده و هیچ اقدامی برای تحویل زمین و دریافت مبلغ اولیه برای احداث واحد مسکونی انجام نشده است.
آمنه ساداتی بیان کرد: در حالی که در بسیاری از استان‌ها طرح نهضت ملی مسکن با سرعت به پیش می‌رود، در اردبیل تأمین زمین در گام اول با مشکلی جدی روبه‌رو شده و بعید به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال امکان شروع عملیات احداث فراهم آید.
وی اضافه کرد: ما ۶ ماه فصل کاری را به سرعت و به راحتی از دست داده‌ایم و مسئولان راه و شهرسازی تنها در مراجعات مکرر به وعده و وعید بسنده کرده و از زبان مدیرکل بارها شنیده‌ایم که ظرف یک ماه آینده زمین تحویل داده خواهد شد در حالی که هنوز معلوم نیست یک ماه وعده داده شده کی به اتمام می‌رسد.
عدم تأمین آورده بزرگترین خلأ در مسیر نهضت ملی مسکن
حالا در کنار تمام مشکلات خرد و کلان طرح نهضت ملی مسکن اصلی‌ترین مشکلی که از سوی طرف دولتی مطرح می‌شود عدم همکاری مردم در تأمین آورده این طرح است، اما باید توجه داشت که در صورت عدم رفع ابهام برای مردم و نبود تسهیلات کارآمد هیچ تلاشی عملاً از سوی جمع کثیری از جمعیت هدف انجام نخواهد شد.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی اردبیل اظهار کرد: هم‌اکنون بزرگترین مشکل در مسیر تحقق نهضت ملی مسکن در استان اردبیل تأمین آورده است که در مجموع تا به امروز ۲۵ درصد از کل آورده تأمین شده است.
محمد زارع حسین‌زاده با تاکید بر همکاری مردم تصریح کرد: در شهرهایی که وعده تحویل واحد مسکونی بالغ بر ۲ هزار واحد بوده است تا به امروز تنها ۲۵۰ نفر اقدام به واریز آورده کردند و در صورتی که مردم همکاری مضاعف نداشته باشند قطعاً در قضاوت‌ها مقصر طرف دولتی خواهد بود.
وی ادامه داد: در حال حاضر از مجموع ۱۸۰ هکتار برای احداث نهضت ملی مسکن ۱۳۰ هکتار توافق شده است که رایزنی برای ۵۰ هکتار مابقی نیز ادامه دارد.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان همچنین خاطرنشان کرد: با همکاری استانداری و همت مضاعف راه و شهرسازی امید داریم تا پایان مهر ماه ۱۴۰۱ مشکل تأمین زمین برای نهضت ملی مسکن در اردبیل برطرف شود اما تا آن موقع مردم باید آورده خود را به صورت صد درصدی تأمین کرده باشند.
در حالی با اتمام فصل کاری و شروع سرما و نامساعد بودن شرایط جوی در اردبیل گروه‌های مختلف نگران آغاز احداث نهضت ملی مسکن هستند که هنوز از تعیین تکلیف زمین واگذار شده برای آغاز عملیات نهضت ملی مسکن خبری نیست و وعده ۲ ماه پیش معاون عمرانی و مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل در جمع خبرنگاران برای تعیین تکلیف زمین هنوز به سرانجام نرسیده و بعید است در ماه‌های آینده این کار به نتیجه برسد.
