کبد یکی از اعضای رئیسه بدن است که وظیفه رساندن تغذیه به اندام‌های مختلف و رشد و نمو بدن را بر عهده دارد؛ همچنین رفتارها، نگرش‌ها و رژیم غذایی یعنی کیفیت و مقدار غذای مصرفی تاثیر مستقیمی بر روی سلامت کبد دارد.
از دیدگاه روانشناسی خشم و عصبانیت مداوم که از بدترین رفتارهای انسان محسوب می شود م تواند باعث بروز بیماری‌هایی مانند مشکلات کبدی، درد در مفاصل، معده، بیماری‌های قلبی، کیسه صفرا، اسهال و گرفتگی عضلات شود.
جایگاه کبد در بدن کجاست؟
کبد در پهلوی راست قرار گرفته است و بزرگترین غده بدن محسوب می‌شود. وزن آن در مردان بین یک کیلو و ۳۰۰ گرم تا یک کیلو و ۵۰۰ گرم و در زنان بین یک کیلو تا یک کیلو و ۳۰۰ گرم است.
وظیفه کبد در بدن چیست؟
کبد نقش رشد و نمو، پاکسازی و دفع سمومات بدن و تا حدودی تصفیه خون را برعهده دارد؛ کبد بیش از ۵۰۰ هزار نوع آنزیم ترشح می‌کند و هر آنزیم از چندین نوع اسید آمینه تشکیل می‌شود. کبد مجهز به سلول‌هایی به نام کوپفر است که وظیفه بیگانه خواری را برعهده دارند؛ یعنی اگر اسید معده و بزاق دهان نتوانند میکروبی را که در اثر مصرف غذا یا آب آلوده وارد بدن شده است از بین ببرند، کبد سالم به کمک سلول‌های کوپفر این میکروب‌ها و ویروس‌ها را از بین می‌برد.
کبد محل ذخیره قند به صورت گلیکوژن و آهن به صورت فریتین است؛ هنگام گرسنگی کبد فرصتی برای پاکسازی و استفاده از مواد ذخیره شده پیدا می‌کند، به طور مثال هنگامی که در ماه مبارک رمضان روزه هستیم کبد شروع به پاکسازی و پس از مصرف اولین وعده غذایی آن را در کبد ذخیره می‌کند به عبارتی کبد مانند یک فیلتر به مواد غذایی مفید اجازه عبور می‌دهد و مانع از ورود ترکیبات مضر می‌شود.
مواد غذایی موثر در بروز کبد چرب
مصرف برخی از مواد غذایی با برخی از رفتارهای خاص می‌تواند باعث بروز کبد چرب شود. به طور مثال مصرف انواع تنقلات مانند چیپس، پفک، شکلات، شیرینی، ساندویچ‌های سرد و گرم، پیتزا، ترشی، روغن جامد و مایع، قند، شکر، سس‌های صنعتی، برنج فاقد سبوس، ماکارونی، رب صنعتی، گوشت گاو به مقدار زیاد، لبنیات بدون مصلح، نوشابه و مواد غذایی پرچرب و دیر هضم از عوامل ایجاد کبد چرب هستند.
همچنین بروز یبوست‌های مزمن، استعمال سیگار، قلیان و سایر مواد مخدر و مصرف مشروبات الکلی علاوه بر این که باعث بروز کبد چرب می‌شوند، مشکلات جدی و جبران ناپذیری را برای کبد به وجود می‌آورند.
یکی دیگر از عواملی که باعث چرب شدن کبد می‌شود پرخوری و عدم تحرک است؛ هنگامی که مقدار انرژی ورودی به بدن بیش از انرژی مصرفی باشد کبد نمی‌تواند سوخت و ساز طبیعی خود را داشته باشد و در نتیجه انرژی اضافه صورت چربی در کبد ذخیره می‌شود و فرد را به کبد چرب مبتلا می‌کند. این امر مخصوصا اگر غذاهای مصرف شده چرب و قندی باشند بیشتر رخ می‌دهد.
کبدچرب؛ ارمغان رژیم‌های عجیب و غریب لاغری
عامل دیگر در بروز کبد چرب رژیم‌های سخت لاغری است که به صورت خودسرانه یا از منابع نامعتبر دریافت می‌شود. افرادی که سعی دارند با گرسنگی‌های طولانی مدت یا از طریق خوردن غذاهای خاص لاغر شوند متاسفانه نه تنها نمی‌توانند به هدف خود یعنی لاغری برسند بلکه دچار کبد چرب می‌شوند. گاهی به دلیل استفاده از رژیم‌های عجیب و غریب لاغری سیستم گوارشی دچار مشکل می‌شود و زخم معده را به وجود می‌آورد.
استفاده از رژیم غذایی نامناسب، عصبانیت، خشم، استرس، اضطراب و استفاده از آب‌های آلوده علاوه بر کبد چرب موجب چاقی و لاغری مفرط، بی‌خوابی یا پرخوابی، کسالت، خستگی، سیروز کبدی و حتی هپاتیت می‌شود.
مصرف زیاد برخی از داروهای مکمل شیمیایی از جمله ویتامین‌ها هم می‌تواند در ایجاد کبد چرب نقش داشته باشد.
برای بررسی و آگاهی از مواد غذایی مفید برای درمان کبد چرب با حیدر عظمایی محقق و پژوهشگر طب سنتی گفت و گو کردیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
مواد غذایی مفید و موثر در رفع کبدچرب
حیدر عظمایی محقق و پژوهشگر طب سنتی درباره مواد غذایی مفید برای رفع کبد چرب اظهار کرد: افراد برای بهره مند شدن از یک کبد سالم باید از انواع میوه‌ها و سبزیجات طبیعی و تازه مانند کاهو، خیار، جعفری، هویج، روغن زیتون بودار، روغن کنجد، انار، شاتوت و سالاد فصل به همراه لیموترش و روغن زیتون بودار استفاده کنند و از خوردن سالاد فصل به همراه سس‌های صنعتی پرهیز شود.
وی افزود: بهتر است از بذرهای ملین مثل خاکشیر، بارهنگ، تخم ریحان، ترنجبین، کرفس و گیاهان دارویی از جمله اسطوخودوس، بادرنجبویه، کاسنی و شاتره، همچنین کدو حلوایی، آلو خورشتی، انجیر و انگور استفاده شود.
عظمایی بیان کرد: همچنین مصرف روزانه ۶ لیوان آب نیم ساعت قبل از غذا و ۲ ساعت بعد از هر وعده غذایی تواند نقش مهم و موثری در سلامت کبد داشته باشد.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی گفت: استفاده از تمبر هندی، گوجه سبز به مقدار کم و مواد لبنی به همراه مصلح‌هایی مانند شوید، گل سرخ، پونه و نعناع از موادغذایی مفید در این زمینه هستند؛ همچنین استفاده از زردچوبه در غذا و مصرف شیرخشت می‌تواند به سلامت کبد کمک کند.
معجون گیاهی فوق‌العاده در رفع کبد چرب
عظمایی اظهار کرد: یکی از معجون‌های فوق‌العاده برای سلامت کبد ترکیبی از عرقیجاتی مثل شاتره، کاسنی، کیالک، بومادران، گزنه، کرفس، خارخاسک، خارشتر، گل ختمی و عسل و سرکه است که می‌تواند سبب پاکسازی بدن از سمومات و رفع کبد چرب، جوش، چربی خون و رفع خارش بدن، همچنین باز شدن رنگ چهره و افزایش نشاط و سلامتی شود.
وی افزود: برای تهیه این شربت باید تمام عرقیجات ترکیب شوند و هنگام استفاده برای یک لیوان از این شربت یک غذاخوری سکنجبین اضافه شود، همچنین می‌توان به جای سکنجبین یک قاشق غذاخوری سرکه یا عسل اضافه و میل شود. بهترین زمان مصرف این شربت نیم ساعت قبل از غذا و ۲ ساعت بعد از صرف هر وعده غذایی است و می‌توان روزانه ۳ لیوان از آن را میل کرد.
تاثیر فوق‌العاده رب انار در درمان کبدچرب
این محقق و پژوهشگر طب سنتی بیان کرد: مصرف برخی از مواد غذایی تاثیر بسیار فوق العاده‌ای در رفع چربی کبد، چربی خون، فشار و حتی قند خون دارند؛ مصرف رب انار موجب تصفیه خون و تقویت کبد و در نتیجه رفع کبد چرب می‌شود.
وی افزود: مربای شاتوت یکی دیگر از خوراکی‌های مفید برای کبد چرب است؛ استفاده از شاتوت به همراه عسل موجب تقویت کبد و دفع سمومات بدن می‌شود و حتی سیروز کبدی را از بین می‌برد.
عظمایی گفت: شربت زردچوبه به همراه زیره، دارچین و عسل یک دمنوش موثر در درمان کبد چرب است.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی افزود: مصرف آش انار تاثیر بسیار زیادی در رفع کبد چرب دارد؛ شربت زرشک و عسل هم در این زمینه بسیار مفید است.
وی بیان کرد: شربت خار مریم یکی دیگر از نوشیدنی‌های فوق العاده در این زمینه محسوب می‌شود؛ برای تهیه این شربت باید عرق خار مریم، کاسنی و شاتره را مخلوط کرد و به همراه عسل میل شود.
نقش سبزیجات در درمان کبدچرب
عظمایی گفت: مصرف سبزیجاتی مثل کرفس، هویج، اسفناج، کاهو، چغندر، جعفری، شلغم، کدو سبز، خیار، کلم پیچ، کلم بروکلی، گل کلم، فلفل دلمه و سیر نقش بسزایی در پاکسازی کبد و کیسه صفرا دارد؛ همچنین جوانه یونجه یکی از جوانه‌های مفید در پاکسازی کبد است.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی اظهار کرد: عناب، آرتیشو، ترنجبین و بیدمشک از مواد غذایی مفید در رفع چربی کبد هستند.
وی گفت: افرادی که دچار یبوست هستند برای رفع آن ترکیبی از ۴۵ گرم برگ سنا، ۱۵ گرم گل سرخ، ۱۵ گرم گل ختمی، ۱۵ گرم تخم گشنیز و ۱۰ گرم انیسون را ترکیب و به شکل دمنوش به همراه عسل قبل از غذا میل کنند.
عظمایی اظهار کرد: شربت سماق یا استفاده از سماق به همراه غذا یکی دیگر از مواد غذایی مفید است. برای تهیه شربت سماق آن را با تخم شوید و زیره مخلوط و به شکل دمنوش به همراه عسل قبل از غذا مصرف کنید.
