در خواص اعجاب‌انگیز و متعدد سبزی خرفه به روایاتی صحیح‌السند از امام صادق علیه‌السلام اشاره شد مبنی بر اینکه : "در روی زمین گیاهی والاتر و سودمندتر از خرفه نیست و آن سبزی فاطمه است."
همچنین به این روایت نیز اشاره شد که پیامبر اکرم(ص) حرارتی در درون خود حس کرد، برگ خرفه را در دهان گذاشت و فشرد و احساس راحتی کرد؛ فرمود: "خداوندا! در آن برکت قرار ده، در آن شِفاء 99 درد است، ای خرفه، هر جا که می‌خواهی برُوی".
در مطلب پیش‌رو، ادامه همین مبحث توسط دکتر رضا منتظر را می‌خوانیم:
فرهنگ استفاده از "سبزی خرفه" باید دوباره زنده شود یعنی مردم آن را مطالبه و سبزی‌فروش‌ها نیز آن را عرضه کنند؛ تقاضا که زیاد شود، تولید و عرضه هم مجداً زیاد می‌شود؛ توصیه می‌کنیم کسانی که در خانه‌های خود باغچه دارند، خودشان خرفه بکارند، تخمش را بکارید، سریع سبز می‌شود.
یکی از داروهایی که ما خیلی تجویز می‌کنیم، سبزی و بذر خرفه است؛ طبیعت این سبزی همان طور که گفتیم سرد و تر است و مصرفش در فصل گرما مطلوب است.
این سبزی مُسکن صفرا است؛ همان‌طور که می‌دانید طب سنتی و اسلامی بر پایهٔ مزاج بنا شده است؛ کسانی که که صفرایشان زیاد شده یا حرارت و غلَیان خون در آن‌ها زیاد است، بدنشان زود داغ می‌شود، گرمایی هستند، زیاد عرق می‌کنند، زود عصبی می‌شوند و پرخاش‌گری می‌کنند.
این موارد، نشانه‌های حرارت و گرمی بیش از حد بدن است؛ "سبزی خرفه" مُسکن صفرا است و صفرا را در بدن به اعتدال می‌رساند علاوه بر این، مُسکن حرارتِ خون (خلط دم) و کبد نیز هست؛ گرمی کبد یا جگر را تسکین می‌دهد.
پس خرفه حرارت دو خلط در بدن را کم می‌کند همچنین در رفع سردردهایی که ناشی از گرمی باشند، مؤثر است مثلاً طرف می‌گوید من میگرن دارم، در آفتاب که راه می‌روم، سردرد می‌شوم یا گرمی می‌خورم، بدتر می‌شوم؛ این سبزی برای کسی که گرمی، بیماری‌اش را بدتر می‌کند، درمان است.
از قدیم این سبزی را در آش هم می‌ریختند؛ همین الان هم در خیلی از استان‌ها این سبزی را در آش استفاده می‌کنند مثلاً در یزد یک آش دارند به اسم "شولی" که سبزی اصلی آن همین خرفه است البته برگ چغندر هم در آن می‌ریزند که اتفاقاً طبیعت آن هم سرد است.
خرفه، مسکن عطش است؛ افرادی که مدام تشنه می‌شوند و عطش فراوان دارند نباید فقط آب بنوشند و شکم خود را با پرنوشی خصوصاً آب‌خوردنِ همراه غذا بزرگ کنند بلکه باید برای رفع عطش از این سبزی استفاده کنند.
خرفه، خردکنندهٔ سنگ مثانه و دارویی برای این بیماری است؛ یکی دیگر از کاربردهای خیلی مهم خرفه درمان دیابت است؛ بیماری شایعی که حدود 15 درصد ایرانی‌ها به‌برکت بی‌تحرکی و غذاهایی که الان هست، به آن مبتلا شده‌اند! دیابت در مزاج‌های مختلف دیده می‌شود، بعضی از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، گرم‌مزاج و برخی دیگر سردمزاجند.
خرفه برای دیابتی‌های گرم‌مزاج مفید است؛ خرفه قند خون را در این دسته از بیماران به‌خوبی پایین می‌آورد؛ می‌توانند مثل سبزی در آش بریزند یا به‌عنوان سبزی‌خوردن از آن استفاده کنند.
در میان اطباء سنتی، پزشکی متبحر و بااخلاق به‌نام مرحوم دکتر عبدالله احمدیه داشتیم؛ ایشان 4 مرداد سال 1338 وفات کردند؛ کتابی 3 جلدی به نام "راز درمان" دارند که خاطرات و تجربیات پزشکی خود را در آن ثبت کرده‌اند، مرقدش در امامزاده عبداللهِ شهر ری و شکل قبر هم دقیقاً شکل کتاب است! مایهٔ تأسف است که یادی از ایشان نمی‌شود و صدا و سیما، وزارت بهداشت و حتی دانشکده‌های طب سنتی تجلیلی از ایشان نمی‌کنند.
دکتر احمدیه در کتاب خود می‌گوید: "خرفه و تخم خرفه در طبایع گرم رفع دیابت می‌کند؛ نگارنده آن را بسیار مورد آزمایش قرار داده و مفید یافته است."
ما هم تجربه کرده و برای بیماران خود تجویز می‌کنیم و بعد از بررسی آزمایشگاهی، مشاهده کرده‌ایم که در خیلی از آن‌ها قند خون به‌وضوح پایین آمده است؛ بذر خرفه، سیاه‌رنگ و ریز است ـ همان که روی نان‌برنجی می‌ریزند ـ باید یادآوری کنیم که تخم خرفه همان خواص سبزی خرفه را دارد.
حال کسی که به دیابت مبتلا و می‌داند طبعش گرم است، اگر سبزی خرفه در دسترسش است، آن را به صورت خام مصرف کند یا در آش بریزد و مرتب بخورد؛ اگر سبزی خرفه در دسترس نبود یا فصلش نبود، از عطاری‌ها بذر آن را بگیرد و خوب آسیاب کند، بعد 3 قاشق غذاخوری خرفهٔ آسیاب‌شده را در 3 فنجان آب از شب تا صبح بگذارد خیس بخورد تا شیره‌اش را پس بدهد، رنگ آب قدری شیری‌رنگ می‌شود سپس آن را از صافی رد کند و صبح و ظهر و شب یک فنجان آب صاف‌شده را بخورد؛ این نسخه، معمولاً قند خون را پایین می‌آورد؛ اگر قند خون از حد طبیعی پایین‌تر آمد، باید دوز این دارو را کم کند.
در تحقیقات جدید متوجه شده‌اند که چربیِ مفید امگا3 که در ماهی هست، در سبزی خرفه نیز وجود دارد علاوه بر این، خرفه حاوی آنتی‌اکسیدان و ضد سرطان است و ویتامین C نیز دارد.
این سبزی چون قدری لزج است، ممکن است خوردنش برای بعضی خوشایند نباشد؛ همین مادهٔ لزج نیز خاصیت درمانی دارد، با این حال ممکن است بعضی‌ها آن را نپسندند البته اگر به‌مقدار کم اما مداوم خورده شود، عادت می‌شود.
تجربه شده که خرفه در کاهش کلسترول خون نیز در خیلی اوقات مؤثر است.
به‌نظرم با توجه به اینکه از اقتصاد مقاومتی و اصلاح سبک زندگی زیاد صحبت می‌شود، موظفیم این مطالب را منتشر کنیم و سنت‌های مفید غذایی و درمانی‌مان را دوباره احیاء کنیم؛ این نباشد که بگوییم و فراموش شود!
هر یک از شما اگر راه‌کاری دارید، بنشینید درباره‌ٔ این مهم فکر کنید که از چه طریق می‌توان مصرف این سبزی بسیار مفید را توسعه، ترویج و احیاء کرد؟
در مطلب بعدی، بیشتر درباره‌ٔ خواص درمانی سبزی خرفه صحبت می‌کنیم و نسخه‌های متنوع آن برای درمان بیماری‌های مختلف را بیان می‌کنیم.
