«روان شناس ها اگر بتوانند باید مشکلات خودشان را حل کنند!»، «همه روان شناس ها همان حرف هایی را می زنند که خودمان می دانیم و از دیگران شنیده ایم!» و «تو یک روان شناس خوب به من معرفی کن، اگر من نرفتم، حق باتوست!» این ها تنها بخشی از صحبت هایی است که تقریبا همه روزه درباره روان شناس و روان شناسی می شنویم اما آیا تاکنون به این فکر کرده اید که این صحبت ها چقدر صحت دارد و کارشناسی شده است؟ از کجا می توان به درستی آن پی برد؟
در ادامه این مطلب و به مناسبت روز 9 اردیبهشت که از سوی سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور به عنوان روز روان شناس و مشاور شناخته می شود، سعی داریم این موضوع را بررسی کنیم.
روان نشناس ها را بشناسید
امروزه در جامعه ما چند مشکل عمده درباره روان شناسی وجود دارد. ابتدا این که درباره روان شناس و روان شناسی علمی، اطلاعات کافی و در دسترس وجود ندارد. این موضوع به نوبه خود باعث افزایش قابل ملاحظه افرادی شده که خود را روان شناس می نامند و با تکیه بر چند مفهوم اولیه روان شناسی و شاخ و برگ دادن به آن، بدون اشاره و توجه به حقایق علمی، تنها سعی در جلب توجه افراد دارند. ما در این مطلب این افراد را اصطلاحا روان نشناس می نامیم. برای پرداختن به این موارد، ابتدا باید بدانیم روان شناسی یک علم است، به این معنا که از روش علمی برای توصیف، تبیین، پیش بینی، کنترل و مداخله در رفتارهای انسان استفاده می کند تا انسان را در مسیر بهتر شدن، کمک و همراهی کند.
این 3 دیدگاه تان را تغییر دهید
برای پرداختن شفاف تر به ویژگی های یک روان شناس متعهد و آگاه، باورهای آورده شده در ابتدای مطلب را به تفکیک بررسی می کنیم.
1- روان شناس ها مشکلات خودشان را حل کنند!
در بررسی این باور، اولین نکته این است بپذیریم روان شناس ها قبل از هر چیز مانند دیگران زندگی شخصی دارند که مطمئنا خالی از مشکل نیست و از قضا همین موضوع باید مورد توجه قرار گیرد چراکه مشابهت زندگی و روال عادی آن ها را با دیگران می رساند. این قضیه مانند این است بخواهیم بگوییم پزشکان قلب نباید دچار بیماری قلبی شوند! بنابراین روان شناس هم مانند هر فرد دیگری نه تنها مشکلات و چالش های خاص خود را دارد بلکه برای حل آن ها باید نزد روان شناس دیگری برود و در بین استادان بنام روان شناسی هم این موضوع کاملا متداول و پذیرفته شده است.
2- همه حرف های روان شناسان را شنیده ایم!
همه روان شناسان، همان حرف هایی را می زنند که خودمان می دانیم و از دیگران شنیده ایم! درباره این موضوع توجه به دو نکته قابل توجه است. اول این که منظور از همه روان شناس ها، دقیقا چه کسانی است؟ به چه فردی مراجعه شده است؟ آیا آن روان شناس، معتبر و قابل اطمینان بوده یا اصطلاحا یکی از همان روان نشناس ها بوده است؟ در این صورت (یعنی در صورت مراجعه به غیر متخصص) نه تنها نباید انتظار بهبودی داشت بلکه باید منتظر وخیم تر شدن اوضاع هم بود! و نکته دوم این که چند جلسه مراجعه صورت گرفته است؟ گاهی برخی از ما انتظار داریم با چند جلسه مراجعه و نهایتا طی یک ماه، نتایج فوق العاده ای کسب کنیم.
گویی روان شناس عصایی جادویی دارد که با تکان دادن آن، تمام مشکلات را در چشم بر هم زدنی رفع می کند! موضوعی که باید به آن توجه کنیم این است که مشکلات ما به خصوص مسائل عمیق شخصیتی یک شبه شکل نگرفته اند که بخواهیم یک روزه یا با چند جلسه تمام آن ها را حل کنیم. در راه تغییر باید صبور بود، چون هر تغییری بهایی دارد. البته رویکردهای نوین روان شناسی برای پذیرش و کنار آمدن با رنج ها هم راهکارها و تکنیک های خاص خود را دارد.
از طرفی راهکارهایی که کوتاه مدت هستند و از قضا بیشتر توسط روان نشناس ها توصیه می شوند، به طور معمول فقط در کوتاه مدت کاربرد دارند. به این شکل که حال فعلی فرد را بهتر و ظاهرا حتی مسئله را هم حل می کنند اما در بلندمدت مشکل سرجای خود باقی است یا به شکل دیگری خود را نشان می دهد. در واقع این راهکارهای سطحی و اصطلاحا دم دستی که شاید همه هم آن را بدانند مانند مسکن عمل می کنند و فقط درد را می کاهند، در حالی که مسئله اصلی همچنان سر جای خود باقی است. مسئله ای که گاهی اوقات ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد!
3- روان شناس خوب نداریم!
«تو یک روان شناس خوب به من معرفی کن، اگر من نرفتم، هرچه تو بگویی درست است»! با توجه به آن چه گفته شد، مطمئنا این سوال هم پیش می آید که حالا از کجا یک روان شناس خوب پیدا کنیم و مطمئن باشیم که روان نشناس نیست؟ پاسخ، جست و جو از مکان ها و افراد معتبر است. ی
کی از مکان های معتبر، سایت سازمان نظام روان شناسی و مشاوره است. بعد از ورود به سایت در قسمت «نشانی مراکز مشاوره» می توان به مراکز مشاوره موجود در تهران و شهرستان ها، به تفکیک استان دسترسی پیدا کرد. همچنین می توان از افراد معتبر هم جست و جو کرد. افرادی مانند استادان رشته روان شناسی و مشاوره و مددکاران اجتماعی.
سخن آخر
در پایان به شما توصیه می کنیم هرگاه فردی خواست به شما روان شناسی را معرفی کند تا در چند جلسه محدود، مشکلات عمیق و جدی را که سال هاست با آن دست به گریبان هستید، حل کنید، حتما شک کنید و بدانید روان شناسی علمی هیچ کدام از این راهکارها را توصیه نمی کند.
البته رویکردهایی در روان شناسی وجود دارند که کوتاه مدت هستند اما هیچ کدام به چند جلسه محدود ختم نمی شوند، به خصوص اگر پای یک مشکل عمیق و ریشه دار در میان باشد. همچنین این نکته را همیشه به خاطر داشته باشید: «تغییر سخت است، برای تغییر کردن باید صبور و کوشا باشیم.»
