مطابق قانون سنجش و پذیرش دانشجو 85 درصد ظرفیت دانشگاه‌ها باید براساس سوابق تحصیلی تکمیل شود و طبق اعلام مسئولان سازمان سنجش این مسئله تاکنون محقق شده است اما سوال مهمی که توسط کارشناسان به ویژه مسئولان آموزش‌وپرورش مطرح می‌شود این است که سوابق تحصیلی در پذیرش رشته‌ها و دانشگاه‌های پرطرفدار تا چه اندازه موثر بوده است؟
اگر چه تا سال‌های قبل، سوابق تحصیلی دانش‌آموزان تاثیر 25 درصدی البته به صورت قطعی در پذیرش دانشگاه‌ها داشت اما با شکایت یک کنکوری و رای دیوان عدالت اداری، بند دوم مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو مبنی بر تاثیر 25 درصدی معدل سال سوم متوسطه در کنکور مغایر قانون اعلام وابطال شد.
با این حکم دیوان عدالت اداری، دو سال است که سهم سوابق تحصیلی به صورت تاثیر مثبت اعمال می‌شود به گونه‌ای که اگر سوابق در پذیرش دانشجو تاثیر مثبت داشته باشد اعمال خواهد شد و برای سال 97 نیز سهم نمرات سال سوم متوسطه 25 درصد و سهم نمرات دوره پیش دانشگاهی 5 درصد البته به صورت تاثیر مثبت است.
در نشست خبری اخیر وزیر آموزش‌وپرورش نیز سهم سوابق تحصیلی در پذیرش کنکور 97 یکی از سوالات مطرح شده بود که در این رابطه علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش گفت: " با توجه به نابرابری‌های پذیرش در کنکور از گذشته مناطق به سه دسته تقسیم و ضرایب محرومیت در نتیجه نهایی درنظر گرفته می‌شد. در سال 98 اولین گروه فارغ التحصیلان نظام جدید آموزشی به کنکور سراسری می‌رسند و تصمیمات برای پذیرش آنها بررسی خواهد شد. اکنون تاثیر نمرات نهایی در کنکور 30 درصد است. پیشنهاد ما افزایش 40 درصدی تاثیر سوابق دروس امتحان نهایی در کنکور سال 98 است."
* آموزش‌وپرورش توانایی برگزاری امتحانات نهایی در سه سال دوره متوسطه را ندارد
در همین رابطه هامون سبطی کارشناس آموزشی درباره افزایش سهم سوابق تحصیلی از 30 درصد به 40 درصد و مزایا یا آسیب‌های آن برای داوطلبان کنکور اظهار کرد: افزایش سهم سوابق تحصیلی در آزمون سراسری سال 98 چند ایراد دارد، ایراد نخست به لحاظ قانونی است. در قانون سال 84 (حذف کنکور ) و قانون سال 92 (پذیرش و سنجش دانشجو) تاکید شده است که نتایج آزمونهای نهایی و استاندارد سه سال دوره متوسطه باید ملاک سنجش و پذیرش دانشجو باشد، دلیل این مسئله نیز واضح است وقتی قرار است منابع آزمون از پایه‌‌های دهم، یازدهم و دوازدهم باشد، منطقی نیست که مطالب یکی از پایه‌ها ملاک سنجش باشد و باید از منابع درسی سه سال دوره متوسطه امتحان نهایی گرفته شود.
وی افزود: آموزش وپرورش نمی‌تواند یا نمی‌خواهد در سه سال دوره متوسطه آزمون نهایی برگزار کند و فقط نتایج یک سال را ملاک سنجش قرار می‌دهد و به همین دلیل دیوان عدالت اداری تاثیر قطعی معدل را لغو کرد. همچنین این مسئله از نظر بودجه و نیروی انسانی مشکلاتی دارد و آموزش‌وپرورش با امکانات موجود، توانایی برگزاری امتحانات نهایی در سه سال دوره متوسطه را ندارد و باید از مسئولان بالادستی بخواهند این مشکل حل شود تا امتحانات نهایی در دوره متوسطه به طور کامل برگزار شود.
* سالانه 4 تا 7 هزار معدل 20 به سازمان سنجش ابلاغ می‌شود
سبطی گفت:مشکل دوم مشکل ریاضی است، تصور کنید 100 دانش‌آموز در دو آزمون برای رتبه‌بندی شرکت کرده‌اند؛ در آزمون اول 10 نفر به رتبه یک دست پیدا می‌کنند و در آزمون دوم سوالات عمیقتر و دشوارتر است و فقط یک نفر می تواند رتبه یک را کسب کند، منطق و عدالت می‌گوید که ارزش نمره آزمون دوم بالاتر است اما اگر بگویند ارزش نمرات هر دو آزمون یکسان است، بی عدالتی است. این مسئله در اعمال معدل نهایی در نتایج کنکور خودش را نشان می‌دهد براساس آمارها بین 4 تا 7 هزار معدل 20 هر سال به سازمان سنجش ابلاغ می‌شود، پس در امتحانات نهایی با آزمونی روبه رو هستیم که هفت هزار رتبه یک دارد، اما در کنکور هر گروه فقط یک رتبه یک دارد.
* چگونه سوابق تحصیلی باعث افت تراز داوطلب در کنکور می‌شود؟
این کارشناس آموزشی عنوان کرد: در سال‌های 93 و 94 نتیجه‌ای که اتفاق افتاد باعث شد دیوان عدالت اداری تاثیر قطعی معدل را رد کند. ماجرا بدین شکل است، فردی که معدل او در امتحان نهایی 20 است و چند هزار نفر دیگر نیز معدل 20 دارند، ارزش معدل او به صورت نمره تراز نهایتا 11 هزار محاسبه می‌شود از سوی دیگر در آزمون سراسری ارزش رتبه یک بسیار بالاتر است و در حدود نمره تراز 15 هزار ارزشیابی می‌شود، بنابراین رتبه یک کنکور حتی اگر معدلش 20 باشد با تاثیر سوابق تحصیلی نمره‌اش کاهش یافته و به 13 هزار می‌رسد. حالا اگر دانش‌آموز در درسی 19 گرفته باشد دیگر نفر دوم نمی‌شود و در آن درس افت می‌کند چون نفرات بسیار دیگری 20 گرفته‌اند و نمره تراز او به زیر 10 هزار می‌رسد و در نمره تراز کل او در کنکور تاثیر منفی شدید می‌گذارد.
وی با اشاره به اینکه نمی توان دو آزمونی را که ارزش نمراتش یکسان نیست با هم تلفیق کرد و مبنای ریاضی این روند اشکال دارد، افزود: اگر سهم سوابق تحصیلی در کنکور 98 به 40 درصد برسد شاهد خواهیم بود اگر دانش آموز در سال 98 معدلش 17 یا 18 باشد باید ورود به رشته‌های پرطرفدار را فراموش کند و نمی‌تواند به رشته‌های حقوق، مهندسی و پزشکی دانشگاه‌های معتبر وارد شود حتی اگر رتبه او در کنکور یک شود.
این کارشناس آموزشی ادامه داد: چند سال گذشته داوطلبی معدلش 13 بود و در کنکور تجربی و زبان نفر اول شد. حال اگر روش تاثیر معدل در آن سال اعمال می‌شد، رتبه او به بالای 500 صعود می‌کرد یعنی با تاثیر سوابق تحصیلی ورود برخی دانش‌آموزان به رشته‌های پرطرفدار محدود می‌شود و این مسئله باعث رواج جو ناامیدی و خشم میان جوانان و خانواده‌ها می‌شود.
سبطی با اشاره به اشکال سوم که به لحاظ اجرایی است، گفت: برای برگزاری امتحانات نهایی در سه سال دوره متوسطه، به یک بازه 60 روزه نیاز داریم و 60 روز برقراری امنیت آزمون دشوار است و نیاز به آموزش نیروها دارد تا بتوانند در 60 روز امنیت را به‌گونه‌ای برقرار کنند که وجدان عمومی جامعه بپذیرد قبل از برگزاری آزمون سوالات لو نرفته است یا در حین برگزاری آزمون و هنگام تصحیح اوراق، دستکاری در نمره‌ها رخ نمی‌دهد.
* بهترین روش پذیرش دانشجو چیست؟
وی بیان کرد: بهترین روش برای سنجش دانش‌آموزان ارتقای سوالات امتحانات نهایی و روش امتیاز دهی به آنها در طول دوره دبیرستان است، سوالات امتحانات نهایی بسیار نازل و دانشی است.انتظار از دانش‌آموز این نیست که همانند فلشی باشد که متن کتاب درسی در آن ذخیره شده است. اغلب سوالات امتحانات نهایی به صورت جزء به جزء از متن کتاب درسی طراحی می‌شود و ارزش سنجشی پایین دارد و دانش‌آموزی که کتاب درسی را حفظ کرده است در آن کاملا موفق ظاهر می‌شود و البته او حق دارد تا به پایه بالاتر برود اما نمی‌توان بدین روش او را مستعد وکالت یا پزشکی یا مهندسی تشخیص داد.
سبطی ادامه داد: سوالات کنکور اغلب تحلیلی است و عمق فهم درس را می‌سنجند. آنچه چهره کنکور را به شدت زشت کرده است برنامه‌های مشارکتی صدا و سیما است. متاسفانه هر روز هرزآموزان آموزشی بیشتر در صدا و سیما حضور می‌یابند و فضای نامناسبی را ایجاد کرده‌اند در حالی که سوالات کنکور قدرت ادراک و تحلیل را می‌سنجد و با این تکنیک‌ها قابل پاسخگویی نیستند. آموزش و پرورش باید در سیتم ارزشیابی خود تحولات اساسی ایجاد کند.
* کنکور باید متحول شود
وی گفت: کنکور هم باید متحول شود و این پیشنهادها با مسئولان مطرح شده است. کنکور باید اصلاح شود به گونه‌ای که می توان استرس آن را به شدت کاهش داد و بساط سودجویان را جمع کرد و در فضایی نسبتا سالم، دانش‌آموزان را به کمک امتحانات نهایی اصلاح شده در سه سال و کنکور اصلاح شده و کم استرس، رتبه بندی کرد تا به رشته محل‌های خاص دست یابند.
این کارشناس آموزشی بیان کرد: از سوی دیگر تا زمانی که رشته محل‌ها محدود هستد و آموزش عالی نتوانسته آنها را گسترش دهد، به یک آزمون دشوار و جامع نیاز داریم که کنکور عادلانه‌ترین آنهاست اما باید اصلاح شود و تعداد دفعات برگزاری آن بیشتر و گروه‌های آزمایشی به جای 5 زیرگروه به 20 زیزگروه آزمایشی تقسیم شود و سوالات سخت، مربوط به یک یا دو درس اصلی در هر ریزگروه آزمایشی باشد تا دانش‌آموزان نهایت دو درس را بسیار زیاد و گسترده بخوانند و سایر دروس را در حد متوسط برای کنکور خاص خود مطالعه کنند.
