در این نوشتار شما به طور خلاصه با علل پیر شدن صورت درمان و پیشگیری آن آشنا خواهید شد.
چرا صورت پیر می‌شود و شادابی و طراوت جوانی را از دست می دهد؟
صورت همانند دیگر ارگان‌ها و اندام‌های بدن مشمول پیری است ولی به دلیل اینکه بیش از نقاط دیگر بدن در معرض دید است، علایم پیری درآن بارزتر و قابل توجه‌تر است. به مرور زمان عوامل متعددی باعث تغییراتی در صورت و به خصوص پوست آن می‌شود که اهم آن عبارتند از:
۱) قرارگرفتن در معرض نور خورشید: نورخورشید مهمترین عامل تغییرات پوستی است. در سنین جوانی موادی در پوست وجود دارند که به صدمات ناشی از نور خورشید مقاومت نشان می‌دهند ولی به مرور زمان این مقاومت از بین رفته و عوارض نورخورشید بر پوست ظاهر می‌گردد.
۲) آلودگی شیمیایی و بیولوژیکی: آلودگیهای زیست محیطی در هوا، خاک،آب و وسایل دیگر نقش مهمی در پیر شدن صورت دارند.
۳) تغییرات هورمونی و کاهش تولید کلاژن (ماده‌ای که نقش اساسی در طراوت و استحکام پوست دارد)
۴) نازک شدن پوست به دلیل افزایش رادیکال‌های آزاد اکسیژن
۵) تغییرات استخوانی صورت
۶) عدم توجه به مراقبت از پوست از قبیل استعمال دخانیات و مصرف برخی مواد غذایی مضر
۷) بیماری‌های پوستی مثل آکنه، آبله و غیره
۸) مسائل ژنتیک
چه تغییراتی با افزایش سن در صورت رخ می دهد؟
افزایش سن باعث تغییراتی در تمامی اندام‌های صورت می‌گردد. پوست و بافت زیر پوستی مثل چربی‌ها، پلکها و چشم، بینی، استخوان‌ها، لبها، چانه و گونه همگی دستخوش تغییر می‌شوند. پوست به عنوان پوشاننده تمامی ارگان‌های صورت در این میان از همه مهم‌تر است. به مرور زمان بافتهای قوام دهنده پوستی مثل بافتهای کلاژن تحلیل رفته و قدرت ارتجاعی پوست کم می‌شود.
کلاژن پروتئین اصلی پوست می‌باشد و از فیبرهایی تشکیل شده که به پوست قوام داده و در نتیجه باعث خاصیت ارتجاعی (الاستیک) می‌شود. نزدیک به ۸۰ % از بافتهای پوست را کلاژن تشکیل می‌دهد. به مرور زمان فیبرهای کلاژن شکننده و کم می‌شوند.
همین مساله باعث کش آمدن پوست و افتادگی و چین و چروک می‌شود. همچنین چربی‌هایی که در برخی قسمتها وجود دارد، کم شده و برجستگی و شادابی پوست را کم می‌کند (مثل گونه ها و اطراف چانه) همچنین با افزایش سن پوست ضخیم‌تر می‌شود که علت آن کمتر شدن پوسته‌ریزی و باقی ماندن طولانی‌تر لایه سلولهای مرده روی سطح پوست می‌باشد. به علاوه شاهد به وجود آمدن حفرات عمیق‌تر پوستی و دانه‌های سیاه و افزایش رویش مو در نقاط مختلف صورت از جمله بینی و گوش هستیم.
برای جلوگیری و یا به تاًخیر انداختن پیر شدن صورت چه باید کرد؟
با اقداماتی می‌توان پیرشدن پوست و صورت را به تاخیر انداخت ولی این مساله غالبا نادیده گرفته می‌شود. چنانچه این اقدامات به درستی انجام پذیرد، پیری دیرتر به سراغ چهره انسان می‌رود. البته برخی از پدیده‌های پیری همچون عوامل ارثی را به هیچ وجه نمی‌توان از بین برد ولی روند بسیاری از آنان را می‌توان کند کرد.
۱ – نورخورشید:
همان طور که بحث شد مهمترین عامل نور خورشید است که تا حد زیادی می‌توان از آن جلوگیری کرد. اجتناب از نور آفتاب در ساعات اوج آن (۱۰ صبح تا ۳ عصر) استفاده از کلاه و لباس مناسب و عینک و همچنین کرم‌های ضد آفتاب به میزان مناسب راه‌حل‌های خوبی است.
۲ – غذا و سلامتی:
نوشیدن آب به میزان کافی (۶ تا ۸ لیوان در روز) کمکی موثر در حفظ رطوبت و شادابی پوست بوده و علاوه بر آن سمومی را که با عث آسیب به پوست می شود، به سهولت دفع می‌کند.
غذای حاوی فیبر، حبوبات، سبزیجات، ماهی، لبنیات و میوه‌های تازه و پرهیز از چربی‌ها ی حیوانی و قند فراوان و نمک پوست را با طراوت نگاه می‌دارد.
پرهیز از استرس
پرهیز از تغییرات زیاد وزن
خواب و استراحت به میزان کافی
ورزش مناسب
۳ – مراقبت های پوستی:
پوست را همیشه تمیز نگاه دارید و در هوای سرد و خشک حتماٌ پوست را با استفاده از کرم‌های مرطوب کننده، مرطوب نگاه دارید
از شستن بیش از حد با صابون و شامپو اجتناب کرده و از تماس با مواد سفید کننده جداٌ خودداری نمایید.
از آرایش‌های غلیظ اجتناب نمایید. این مواد با دارا بودن مواد شیمیایی ممکن است برای سلامت پوست مضر باشند. به علاوه پاک کردن آرایش‌های عمیق و سنگین می‌تواند به پوست آسیب برساند.
از استعمال سیگار و قلیان و هر نوع دخانیات جداً پرهیز کنید.
از اخم کردن و حرکات مکرر که باعث ایجاد چروک می‌شود اجتناب نمایید.
ورزش کنید.
پیری پوست چه علایمی دارد ؟
مهمترین علایم پیرشدن پوست ایجاد چین و چروک‌ها است که ابتدا بسیار ظریفند ولی به تدریج عمیق‌تر می‌شوند . این چین و چروک‌ها در مناطق مختلف صورت از جمله پیشانی، اطراف چشم، گونه‌ها و روی لبها بروز می‌کنند.
علامت دیگر، افتادگی پوست است که در نقاطی همچون گونه‌ها ممکن است فرو رفتگی‌هایی ایجاد شود.
علائم دیگر افزایش رنگدانه‌های پوستی و یا در پوست‌های سفید تلانزکتازی (رگهای ظریف زیرپوستی) می‌باشد.
امروزه چه اقداماتی جهت جوان‌سازی صورت انجام می‌شود؟
برحسب نوع و میزان اشکالات می‌توان از یک و یا ترکیبی از درمان‌های زیر استفاده کرد:
الف: درمان‌های دارویی
هدف درما ن‌های دارویی، عمدتاٌ مرطوب نگاه داشتن و پاکسازی پوست از سلولهای مرده می‌باشد. داروهای مرطوب کننده آنتی اکسیدان و تسریع کننده پوسته ریزی به همین منظور استفاده می‌شوند. به علاوه برخی داروها می‌توانند لکه‌های پوستی را کم رنگ‌تر کرده و یا باعث افزایش ساخت و قدرت کلاژن زیر پوستی شوند. لازم به ذکر است که بعضی از این داروها باید برای تمام عمر استفاده شوند. همچنین نمی‌توان انتظار داشت که چین و چروک و یا افتادگی پوست با استفاده از آنها حتی به مدت طولانی بهبود چندانی پیدا کند.
ب: مزوتراپی
یک درمان غیر جراحی برای زیباسازی پوست است دراین روش تزریق‌های متعددی از داروهای شیمیایی و هومیوپاتیک، ویتامین‌ها و موادگیاهی در چربی زیرپوستی انجام می‌شود. با این تزریق‌ها موادغذایی و اکسیژن به بافتهای زیر جلدی رسیده و باعث رشد و استحکام بافتهای کلاژن و الاستین می‌گردد.
ج: تزریق ژل و بوتاکس
ژل‌ها برای پرکردن برخی فرورفتگی‌ها و شیارها مثلا ناحیه پیشانی، گونه و یا خط خنده و یا به منظور حجم دادن به نقاطی مثل لبها استفاده می‌شوند. ژل ها انواع مختلفی دارند که پایداری و دوام آنها متفاوت است. معروف‌ترین و شایع‌ترین آنها کلاژن و اسید هیالورانیک می‌باشد که در حدود یکسال باقی می‌ماند. همچنین می‌توان از چربی خود بیمار استفاده کرد.
بوتاکس ماده‌ای است که باعث از کارافتادگی ماهیچه‌ها ی زیر پوست می‌شود . انقباض این ماهیچه ها به همراه شل شدن و کش آمدن پوست باعث ایجاد چین و چروک می‌گردد که این ماده با شل کردن ماهیچه ها آنها را از بین می برد. از بوتاکس می‌توان برای بر طرف کردن چینهای پیشانی و خط اخم و همچنین چینهای ظریف اطراف چشم استفاده نمود. چنانچه با دقت و به اندازه لازم تزریق شود عوارضی نداشته و اثر آن بین ۳ تا ۶ ماه باقی می‌ماند.
د: لیزر
انوا ع مختلفی از لیزرها برای پوست به کار می‌روند. برخی از لیزرها جهت تقویت کلاژن‌های زیر پوست و برخی برای ازبین بردن رگهای خونی سطحی و بعضی هم برای هم‌سطح کردن نقاط فرو رفته و برجسته به کار گرفته می‌شوند. از لیزر می‌توان در برداشتن موهای زاید که با بالا رفتن سن افزایش می‌یابند و همچنین کم رنگ و یا پر رنگ کردن لکهای پوستی استفاده کرد.
ه: تراشیدن پوست
در حقیقت یک نوع جراحی سطحی پوست است که در آن لایه‌های خارجی و بیرونی پوست تراشیده می‌شوند. با تراشیدن این لایه‌ها که عمدتاٌ ازسلول‌های مرده تشکیل شده‌اند، فرو رفتگی‌ها و برجستگی‌های پوست از بین رفته و پوست صاف‌تر و شفاف‌تر به نظر می‌آید. این کار می‌تواند توسط وسایل مکانیکی همچون دریل‌های مخصوص و یا لیزر انجام گیرد. این عمل با بی‌حسی موضعی انجام شده و پس از آن پوست قرمز و ملتهب به نظر می‌رسد و چند ماه طول می‌کشد که به حالت طبیعی برگردد.
و: جراحی پلاستیک:
برخی عمل‌های جراحی سبک و یا سنگین در برگرداندن جوانی به صورت بکار می‌روند. اصولاٌ جراحی برای موارد شدید‌تر مثل چین و چروک‌های عمیق و افتادگی شدید پوست استفاده می‌شوند. از جراحی‌های زیر در جوان‌سازی صورت استفاده گردد:
۱ – کشیدن پوست یا لیفتینگ:
در قسمتهای مختلف صورت به روش‌های متنوعی عمل لیفتینگ انجام می‌شود. در ناحیه پیشانی از روش‌های کلاسیک همچون برداشتن پوست اضافی و یا از روش‌های جدیدتر اندوسکوپیک استفاده می‌گردد. در هر دوی این روش‌ها پوست پیشانی به بالا کشیده می‌شود که علاوه بر بر طرف کردن چین و چروک باعث از بین رفتن خط اخم و بالارفتن ابرو می‌شود. در قسمتهای میانی صورت نیز می‌توان از روش اندوسکوپیک استفاده کرد ولی معمولا برای کشیدن پوست قسمتهای پایین صورت و گردن از روش‌های کلاسیک یعنی دادن برش در اطراف گوش، آزادسازی پوست و برداشتن پوست‌های اضافی استفاده می‌شود. اثرات این جراحی‌ها می‌تواند برای سال‌های طولانی‌تری باقی بمانند(بیش از ۵ سال)
۲- جراحی پلک(بلفاروپلاستی):
ازنقاط دیگری که با افزایش سن تغییر می‌کنند، پلکها هستند. افزایش پوست و چربی و جابه‌جایی چربی‌ها و پف آلود شدن پلکها قیافهای ناراحت عصبی و یا افسرده به فرد می‌دهد. با جراحی پلک می‌توان پوست‌ها و چربی‌های اضافه را برداشت ویا جابجا کرد و بدین‌وسیله قیافهای شاداب‌تر و جوان‌تر به فرد بخشید.
۳ – پروتزها وایمپلنت‌ها:
کم حجم شدن و تحلیل استخوان‌های صورت از دیگر عوارض و علایم پیریست که باعث گود رفتگی آن می‌شود. این حالت در نقاطی همچون گونه و فک پایین بارزتراست. پروتزها و ایمپلناها می‌توانند این گودرفتگی ها را پر کرده و به فرد قیافهای جوان‌تر بدهند.
۴ – راینوپلاستی:
بینی از نقاطی است که با افزایش سن دچار افتادگی به خصوص در ناحیه نوک می‌شود. این حالت علاوه بر بد شکل کردن بینی می‌تواند باعث سخت شدن تنفس گردد. با جراحی بینی این ایرادات قابل برطرف شدن است.
باید به خاطر داشت که در بسیاری از موارد مجموعه‌ای از اقدامات فوق جهت جوان‌سازی پوست و صورت لازم است.
منبع: انجمن جراحان گوش، گلو، بینی وسروگردن ایران
