مراقبت‌ها و مشاوره پیش از بارداری به معنای اقداماتی برای شناسایی و کاهش خطر بیماری‌ها، رفتارها و شیوه های نادرست زندگی است و در بانوان مبتلا به برخی بیماری ها، اهمیت جدی تری می یابد.
سه ماهه اول بارداری:
در حالت ایده آل، مراقبت دوران بارداری قبل از لقاح با تمرکز بر عادات مغذی غذا خوردن، وزن مناسب، مدیریت مناسب پزشکی مانند دیابت، پرکاری تیروئید، و فشار خون، و پرهیز از سیگار کشیدن، مصرف الکل و سوء مصرف مواد استمراقبت های بهداشتی در بارداری: تغذیه: همانطوریکه اشاره شد در دوران بارداری جنین کاملا وابسته به مادر است و مواد غذایی که مادر مصرف می کند ازراه جفت به جنین می رسد. بنابراین تغذیه مناسب مادر باردار علاوه بر تامین سلامت خودش، در سلامت جنین و نوزاد آینده هم نقش مهمی دارد. غذای روزانه خانم باردار باید دارای همه گروه های غذایی باشد چون استفاده از یک گروه غذایی، همه مواد لازم را تامین نمی کند.
گروههای غذایی عبارتند از :
۱-گروه غلات؛ موادغذایی این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی است. مانند انواع نان مخصوصا نان سبوس دار، برنج، ماکارونی، جو، گندم، ذرت، ضمنا مخلوط غلات وحبوبات مانند عدس پلو و لوبیا پلو منبع خوبی از پروتئین برای مادر باردار است.
۲-گوشت و جانشین های آن؛ این گروه غذایی پروتئین وآهن بدن راتامین می کنندو موادغذایی موجود در این دسته برای خون سازی، تکامل سیستم عصبی ورشد جنین لازمند. مانندانواع گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، انواع مغزها(گردو،بادام ،پسته،فندق و…)، انواع حبوبات(عدس،لوبیا،نخودو…)به منظور جلوگیری از سرایت بیماری انگلی حتما باید گوشت کاملا پخته شود.
۳-شیر وفرآورده های آن مانند پنیر،ماست،کشک؛ مصرف این مواد هم کلسیم بدن مادر را تامین کرده و هم برای استخوان بندی جنین و شکل گیری واستحکام دندانهای او در آینده ضروری است. علاوه بر کلسیم این گروه دارای مواد مغزی دیگری مثل انواع ویتامین های آ و ب است.
۴- سبزی ها ومیوه ها؛ این گروه شامل انواع سبزی ها مثل کاهو، هویج، گوجه فرنگی، سیب زمینی، جعفری و انواع میوه های تازه و خشک (توت خشک، کشمش ،انجیرو…)است که شامل ویتامین های مورد نیاز بدن و مقداری آهن هستند. یکی از مهمترین ویتامین های مورد نیاز بدن ویتامین ث است. مصرف سبزیجات ومیوه جات بصورت تازه این ویتامین را برای بدن تامین می کند. زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را ازبین می رود. در مورد مصرف سیب زمینی توصیه می شود ابتدا کاملا تمیز شسته شده و با پوست پخته شود. باتوجه به آنچه که گفته شد، مصرف مقدارکافی مواد غذایی حاوی کلسیم، پروتئین، ویتامین C وهم چنین اسیدفولیک در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تامین می کند. اسیدفولیک ماده ای است که مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول حاملگی برای رشد سیستم عصبی جنین لازم است. سبزیجاتی مثل گل کلم واسفناج منبع خوبی برای اسید فولیک می باشد.
در بارداری چون مصرف مواد غذایی به تنهایی افزایش نیاز مادر به آهن وسایرموادمورد نیازرا تامین نمی کند، مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین از شروع ماه پنجم تا سه ماه بعد از زایمان واسید فولیک از ابتدا تا پایان بارداری توصیه می شود در خانم هایی که تصمیم به بارداری می گیرند وزمان مشخصی را برای حاملگی خود در نظر دارند، مصرف اسیدفولیک ازسه ماهه قبل ازبارداری تاپایان بارداری توصیه می شود. توجه: غذاهای چرب ،شیرینی ،مواد تحریک کننده مثل چای وقهوه در بارداری باید با احتیاط خورده شود. در این جدول به چند نمونه از غذاهای دارای مواد مورد نیاز بدن اشاره می شود . روابط زناشویی: تمایل جنسی زنان بارداردرمراحل مختلف حاملگی تغییرمی کند. احساس لذت بیشتر ویا حتی تنفر از داشتن نزدیکی دربارداری کاملا طبیعی است .
تمایلات جنسی مردان هم ممکن است تغییر کند. این احساسات متفاوت اغلب به علت تغییرات هورمونی زنان ویا تصورات هر دو طرف در مورد وضعیت جسمانی زن باردار وموقعیت خاص او در این دوران می باشد. در یک حاملگی سالم ، نزدیکی تا قبل از ماه آخر حاملگی ضرری ندارد.مشروط به اینکه راحتی زن رعایت شده و وضعیت قرار گرفتن بدن او طوری باشدکه به شکم وی فشار وارد نشود خانم هایی که در حاملگی های قبلی خود سابقه سقط، خونریزی، پارگی کیسه آب وزایمان زودرس دارند، باید از نزدیکی در سه ماه اول وآخر خودداری کنند.
بهداشت دهان ودندان: با توجه به اهمیت مراقبت از دندان ها در حاملگی، زن باردار بهتراست در طول بارداری حداقل یکبار توسط دندانپزشک معاینه شود. حداقل یکبار مسواک زدن در روز (قبل از خواب )ضروری است. با پیشرفت حاملگی به علت افزایش هورمون ها ممکن است لثه ها متورم و پر خون شده و خونریزی از لثه ها پیش آید، اگر خونریزی زیاد شده و بیش از چند روز ادامه یابد لازم است با دندانپزشک مشورت شود.
بهداشت روان: آرامش مادر از مسائلی است که امروزه بسیار مورد توجه قرار دارد. ثابت شده است که اضطراب وهیجانات زن حامله بر سلامت جنین تاثیر می گذارد. آرامش روانی مادربخصوص نزدیک زایمان اهمیت زیاذی دارد. پدر خانواده می تواند بیشترین نقش را در فراهم کردن محیطی آرام و دور از اضطراب برای همسرش داشته باشد. مصرف دارو و…: اکثر داروها می توانند از جفت عبور کرده و به جنین رسیده و اثرات زیان باری برای جنین ونوزاد ایجاد کنند. از آنجایی که بیشترین اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگی است لذا در این مدت باید از مصرف دارو بدون تجویز پزشک، همچنین از کشیدن سیگار یا تنفس در فضای آلوده به دود سیگار و همچنین انجام هر نوع عکسبرداری پزشکی بدون اجازه پزشک خودداری شود کشیدن سیگار، نوشیدن الکل، مصرف خودسرانه دارودر بارداری برای سلامت مادر ونوزاد خطرناک است.
ورزش: بهترین ورزش در بارداری،پیاده روی در هوای آزاد است. خانم باردارمی تواند حدودنیم ساعت درروز وحداقل سه بار در هفته پیاده روی کند. راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و درماه های آخربه راحت انجام شدن زایمان کمک می کند. انجام تمرینات بسیارساده در بارداری ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات لگن وران وکاهش کمردرد ودردپشت مؤثر بوده ومادر رااز نظر جسمی و روحی برای زایمان آماده می کند انجام چند حرکت ورزشی ساده در بارداری: در حالی که زانوها ودستها رابه زمین تکیه داده اید ،عضلات کمروشکم خودرا به سمت بالا وپایین حرکت دهید. به پشت دراز کشیده ،زانوها را خم کنید ودستها را دردو طرف بدن قرار دهید. در حالیکه نفس های عمیق وآهسته می کشید، عضلات شکم وکمر خودرا به طرف بالا و پایین حرکت دهید در حالیکه ستون فقرات خودرا راست نگه داشته اید زانوها رااز هم جداکرده وبه حالت نیمه نشسته درآئید، سپس به حالت ایستاده برگردید. این تمرین را می توانید به هنگام کار در منزل مطابق شکل انجام دهید اجتناب ازتماس با افراد بیمار: ابتلاء مادرباردار به برخی بیماری های عفونی مثل سرخچه عوارض متعددی در جنین ایجاد می کند. لذا زن باردار باید ازتماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی مثل سرخجه وهپاتیت و آبله مرغان دوری کنند. تزریق واکسن بیماری های مثل سرخجه وهپاتیت به زنان قبل ازبارداری، از ابتلاءآنان به این بیماری ها دردوران بارداری جلوگیری می کند. در صورتی که خانم باردار با افراد مبتلا به این بیماری ها تماس داشته و قبلا برعلیه آن ایمن نشده باشد، حتما باید با پزشک مشورت نماید.
