اگر فکر می کنید تغییرات هورمونی تنها برای زنان رخ می دهند، بهتر است دوباره فکر کنید. اصطلاح یائسگی به طور معمول برای زنان استفاده می شود، اما با افزایش سن تغییرات هورمونی در مردان نیز رخ می دهند.
فرآیندی که به نام آندروپوز (یائسگی مردانه) شناخته می شود، از دهه چهارم زندگی مردان آغاز می شود. این فرآیند تدریجی به ناباروری در مردان منجر نمی شود. با این وجود، افت تولید هورمون تستوسترون ایجاد تغییر در اندام های جنسی و میل جنسی را به همراه دارد.
تغییر هورمونی در مردان چگونه است؟
پیش از بلوغ، سطح تستوسترون در مردان به طور معمول پایین است. با آغاز بلوغ، سطح این هورمون روند افزایشی را آغاز می کند و طی بلوغ جنسی به این روند ادامه می دهد. تستوسترون رشد عملکرد جنسی، توده عضلانی، موی بدن و همچنین صدا را کنترل می کند.
تغییرات سطح تستوسترون
با افزایش سن مردان، تغییر قابل توجهی در توانایی بدن آنها برای تولید DHEA، تستوسترون، و همچنین آندروژن های دیگر رخ می دهد. این شرایط به کاهش سطوح تستوسترون از 40 سالگی به بعد منجر می شود. تستوسترون مهم‌ترین هورمون در ظرفیت جنسی مردان محسوب می شود، از این رو کاهش سطح آن با افزایش سن اثر منفی بر فعالیت جنسی آنها دارد.
محدوده عادی سطح تستوسترون
به طور میانگین، سطوح تستوسترون در محدوده بین 2.7 و 17.3 نانوگرم در میلی لیتر برای مردان بزرگسال در بازه سنی 20 تا 49 سال، و 2.1 تا 7.6 نانوگرم در میلی لیتر برای مردان بزرگسال 50 ساله یا پیرتر قرار دارد. به ترتیب، سطوح کمتر از 2.5 نانوگرم در میلی لیتر و 2 نانوگرم در میلی لیتر به عنوان سطوح کم در نظر گرفته می شوند. اما جدا از سن، عوامل دیگری مانند چاقی، دیابت، عفونت های شدید، بیماری های کلیوی و کبدی، اختلالات هورمونی دیگر، و اثرات جانبی برخی داروها نیز می توانند سطح کم تستوسترون را موجب شوند.
تغییرات تعادل تستوسترون/استروژن
تعادل تستوسترون/استروژن (T/E) از اهمیت ویژه ای در سلامت هورمونی مردان برخوردار است. برای مردی سالم، نسبت T:E بالا خواهد بود. اگرچه تسوسترون هورمونی مردانه است، مقادیر اندکی استروژن نیز در مردان از تستوسترون تولید می شود. با افزایش سن و در همراهی با تغییرات هورمونی، نسبت T:E در مردان کاهش می یابد. آنزیم آروماتاز، بیشتر در سلول های چربی وجود دارد، تستوسترون را به استروژن تبدیل می کند. با افزایش سن مردان، فعالیت آروماتاز افزایش می یابد و از این رو بیشتر مردان توده عضلانی خود را از دست داده و شاهد افزایش توده چربی بدن خود می شوند.
با تغییرات هورمونی چه اتفاقی برای مردان رخ می دهد؟
میل جنسی کم
از آنجایی که هورمون تستوسترون مسئولیت حفظ فعالیت جنسی را بر عهده دارد، مردانی که آندروپاز را تجربه می کنند با کاهش میل جنسی مواجه می شوند.
افسردگی
تعداد زیادی از مردان مبتلا به آندروپاز پیش از این که سطوح تستوسترون بدن خود را بررسی کنند به روانپزشک مراجعه می کنند. از آنجایی که تستوسترون در تنظیم خلق و خو نقش دارد، کاهش آن در مردان مبتلا به آندروپاز می تواند به افسردگی منجر شود.
انرژی کم
تستوسترون نقشی کلیدی در سطوح انرژی مردان بازی می کند. به همین دلیل، تغییرات هورمونی در مردان طی آندروپاز، از جمله سطوح کاهش یافته تستوسترون، به افت سطوح انرژی منجر می شود. از نشانه های انرژی کم می توان به خوابیدن سریع پس از یک وعده غذایی اشاره کرد.
بی خوابی
اگر فکر می کنید انرژی کم همواره به خواب زیاد منجر می شود، بهتر است در این زمینه تجدید نظر کنید. سطوح پایین تستوسترون در مردان مبتلا به آندروپاز می تواند موجب انرژی کم و بی خوابی شود. یکی از وظایف تستوسترون در مردان تنظیم خواب است. از این رو، مردانی که آندروپاز را تجربه می کنند و سطوح تستوسترون آنها افت کرده، ممکن است با اختلالات خواب و بی خوابی مواجه شوند.
پوکی استخوان
از آنجایی که تستوسترون در حفظ تراکم استخوانی نقش دارد، آندروپاز می تواند به شکل گیری استخوان هایی شکننده‌تر منجر شده و خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش یابد. مطالعات بسیاری پیوند مستقیم بین سطوح پایین تستوسترون و پوکی استخوان را نشان داده اند.
انباشت چربی شکم
مطالعات نشان داده اند که سطوح پایین تستوسترون و چربی شکم با یکدیگر پیوند خورده اند. زمانی که سطح تستوسترون بالا است، تجمع چربی شکمی کم است. با این وجود، به دلیل تغییرات هورمونی در مردان طی آندروپاز، چربی بیشتری در ناحیه شکم انباشته می شود. چربی شکم فضای بیشتری را برای تولید هرچه بیشتر آنزیم آروماتاز فراهم می کند، که تستوسترون را به استروژن تبدیل می کند. تغییر هرچه بیشتر در تعادل تستوسترون/استروژن سطح تستوسترون را کاهش می دهد و به انباشت چربی شکمی بیشتر منجر می شود.
علائم بیشتر
جدا از نشانه های بالا در زمینه تغییرات هورمونی در مردان، از دیگر علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بزرگ شدن پستان ها
کاهش اعتماد به نفس و انگیزه
حافظه و تمرکز ضعیف
ناتوانی در نعوظ
ناآرامی و تحریک پذیری
خستگی و کاهش استقامت
کاهش اندازه و قدرت عضله
شمارش کم اسپرم
کاهش گلبول های قرمز خون
چگونگی رسیدگی به تغییرات هورمونی در مردان
کاهش سطح تستوسترون با افزایش سن اجتناب ناپذیر است. با این وجود، اگر اختلال جدی در زندگی خود را تجربه می کنید، مراجعه به پزشک و دریافت مشاوره و توصیه های درمانی ایده خوبی است. پزشک برای بررسی سطوح تستوسترون آزمایش خون را تجویز می کند.
تغییرات سبک زندگی
مدیریت علائم سطوح پایین تستوسترون تا حد زیادی با دنبال کردن یک سبک زندگی سالم امکان پذیر است. بر همین اساس، موارد زیر را می توانید مد نظر قرار دهید:
ورزش منظم
رژیم غذایی سالم
مدیریت استرس
خواب کافی
این تغییرات سبک زندگی سالم برای همه مردان مفید است و افرادی که آنها را انجام داده اند بهبود کلی شرایط سلامت خود را گزارش کرده اند.
دارو و درمان
افزون بر تغییرات سبک زندگی، اگر به افسردگی مبتلا هستید، پزشک شما ممکن است برخی داروها و درمان های ضد افسردگی را تجویز کند.
برای افرادی که در پی درمان های پزشکی برای تغییرات هورمونی در مردان هستند، پزشک ممکن است درمان جایگزینی هورمون (HRT) را پیشنهاد دهد. با این وجود، این گزینه همچنان موضوعی بحث برانگیز محسوب می شود، زیرا در صورت ابتلا به سرطان پروستات ممکن است موجب رشد سلول های سرطانی شود.
