مصرف دخانیات، آلودگی هوا، استرس، کمبود ریزمغذی ها و عفونت ها ازجمله این عوامل به شمار می روند که براساس مطالعات صورت گرفته درباره علل بروز سرطان، درواقع تغییرات ژنتیکی حاصل از تاثیر عوامل محیطی زمینه ساز اصلی بروز سرطان ها هستند. این مطالعات همچنین نشان می دهد واکنش افراد نسبت به عوامل محیطی، میزان مقاومت سیستم ایمنی بدن و در نهایت تاثیرپذیری سیستم ژنتیکی به دفعات مواجهه با این عوامل نیز بستگی دارد. اصلاح" سبک زندگی" از جمله مواردی است که در سال های اخیر در جوامع علمی و پزشکی به عنوان عاملی تاثیرگذار در پیشگیری از بروز سرطان ها و کاهش تاثیر برخی عوامل محیطی که با توجه به زندگی شهری گریزی از آنها نیست، مطرح شده و مورد تاکید قرار گرفته است. ازجمله رفتارهایی که در تغییر سبک زندگی بر آن تاکید شده است، پرهیز از مصرف دخانیات و مشروبات الکی است که گفته می شود نقش بسیار پررنگی در ایجاد سرطان ها به ویژه سرطان های سروگردن و سیستم تنفسی و گوارشی دارد.
دکتر «مهدی خواجوی» رئیس انجمن جراحان گوش، حلق و بینی در این باره گفت: مصرف دخانیات و مشروبات الکلی تاثیر زیادی در بروز سرطان ها دارد، اما موردی که بیش از مصرف دخانیات در این زمینه دخیل است، استفاده توام از الکل و دخانیات است چراکه مطالعات نشان داده اند این مصرف توامان درصد پیدایش سرطان ها را بالا می برد.
وی افزود: به عنوان نمونه، یک فرد سیگاری نسبت به فرد غیرسیگاری و یک فرد الکلی نسبت به فردی که الکل مصرف نمی کند، سه برابر بیشتر با خطر ابتلا به سرطان مواجه است؛ بنابراین زمانی که مصرف این دو مواد همزمان می شود، احتمال ابتلا به سرطان به بیش از ۶ برابر می رسد.
آلودگی هوا و سرطان
مدیر گروه گوش، حلق و بینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره تاثیر آلودگی هوا و ابتلا به سرطان نیز گفت: در شهرهای بزرگ صنعتی مانند تهران آلودگی هوا بیشتر در اثر هیدروکربن هایی ایجاد می شود که سوخت ناقص دارند و در هوا منتشر می شود؛ این آلودگی ها وارد سیستم تنفسی شده و با تاثیر بر عملکرد این سیستم به تدریج سبب بروز سرطان می شود.
دکتر خواجوی افزود: درست است که تاکنون هیچ مطالعه ای به طور قطع ارتباط بین ابتلا به سرطان و آلودگی هوا را ثابت نکرده است اما وقتی که مطالعات ثابت کرده اند دود سیگار و مصرف دخانیات در ابتلا به سرطان موثرند، پس می توان گفت که آلودگی هوا به ویژه در شهرهای صنعتی و اماکنی که آلودگی شدید و دائم هوا وجود دارد نیز می تواند عامل بروز سرطان باشد.
وی ادامه داد: این آلودگی ها با غلظت های متفاوت اما به طور دائم در محیط زندگی شهری درحال استنشاق است بنابراین تاثیر آن نمی تواند کمتر ازمصرف سیگار باشد؛ از این رو می توان گفت که آلودگی هوا یکی از عوامل بروز سرطان ها به خصوص سرطان های ناحیه سیستم تنفسی است.
نقش استرس در بروز سرطان
رئیس انجمن جراحان گوش، حلق و بینی مواجهه با استرس ها به ویژه استرس های روزانه و دائمی در زندگی شهرنشینی را نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار در بروز سرطان ها برشمرد و گفت: سلول های نابجا به طور مرتب در بدن تولید می شوند، اما بلافاصله سیستم دفاعی بدن آنها را تشخیص می دهد، از بین می برد و نمی گذارد که این سلول ها افزایش یافته و به تومور تبدیل شوند. دکترخواجوی ادامه داد: همین سلول های نابجا و اضافی در اثر عوامل محیطی و ضعف سیستم ایمنی تغییر شکل یافته و یک خصلت اضافی می یابند و تکثیر آنها در نهایت منجر به ایجاد تومور می شود. وی گفت: نقش اصلی در مواجهه با این سلول های سرطانی را سیستم دفاعی بدن برعهده دارد؛ سیستم دفاعی بدن شدیدا وابسته به سیستم اعصاب و روان است و قوت و ضعف این سیستم با وضعیت سیستم اعصاب و روان ارتباط مستقیم دارد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از عوامل تاثیرگذار در سیستم دفاعی بدن، استرس و عوامل اضطراب زا هستند که تاثیر بسیار زیادی در ابتلا و حتی درمان و طول درمان بیماری ها دارد. گاهی برای دو بیمار مبتلا به یک نوع سرطان، درمان یکسان انجام می شود اما در یکی نتایج قابل قبول و عمر طولانی حاصل می شود و در دیگری بیماری پیشرفت می کند. در جوامعی که افراد آرامش روانی ندارند، حتی شیوع عفونت های ساده مانند سرماخوردگی در آنان بیشتر است و افراد مدت ها درگیر بیماری هستند.
کمبود ریزمغذی ها و ابتلا به سرطان
مدیر گروه گوش، حلق و بینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، کمبود ریزمغذی ها را در بروز انواع سرطان ها موثر دانست و گفت: سیستم دفاعی بدن نیاز به مواد مغذی و طبیعی دارد تا توانایی لازم را در تولید آنتی بادی ها و سرکوب عوامل بیماری زا داشته باشد. دکتر خواجوی افزود: سیستم ایمنی بدن نیاز به تامین روزانه انواع ویتامین ها، پروتئین ها و آنتی اکسیدان ها از طریق مصرف موادغذایی سالم مانند میوه ها و سبزی ها و به ویژه ریزمغذی هایی مانند انواع مغزها دارد؛ بر این اساس در صورت تامین نشدن این نیاز، سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و احتمال رشد و تکثیر سلول های سرطانی بیشتر می شود.
تاثیر عفونت ها در بروز سرطان
فوق تخصص گوش، حلق و بینی با بیان اینکه عفونت ها نیز می توانند در بروز سرطان نقش آفرین باشند، افزود: عفونت ها امروزه درحال افزایش هستند و نبود کنترل و پیشگیری از این عفونت ها و همچنین نبود درمان های به موقع و کامل می تواند ازجمله عوامل بروز سرطان ها باشد.
به گفته وی، یکی از انواع عفونت ها، عفونت ایجادشده در اثر ویروس پاپیلوم انسانی است که نقش زیادی در پیدایش سرطان دارد. ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ویروسی مقاربتی است که از طریق تماس مستقیم بین پوست افراد انتقال می‌یابد. بیش از ۱۰۰نوع یا سوش مختلف از این ویروس وجود دارد. انواع خاص پاپیلوم می‌تواند ضایعات پیش سرطانی مانند زگیل ایجاد کرده و یا سبب بروز سرطان شوند.
دکتر خواجوی درباره نقش عفونت های دهانی در بروز سرطان های ناحیه سروگردن و حفره دهان توضیح داد: هرگونه عفونت در حفره دهان می تواند ایجادکننده سرطان دهان باشد؛ تحریکات دائم حفره دهان، دندان هایی که فشار می آورند یا سبب زخم های دائمی روی مخاط پوشش داخلی دهان یا زبان می شوند مانند دندان خرابی که دائما گوشه زبان را تحریک کند، عفونت های دائمی در حفره دهان و دندان و ترشح پروتزهای دندانی ازجمله عوامل پیدایش تومور به شمار می روند.
