غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در برنامه چرخ که از شبکه چهارم سیما به مناسبت بزرگداشت مرحوم مریم میرزاخانی پخش شد، اظهارداشت: درگذشت مرحوم میرزاخانی برای عرصه ریاضی دنیای امروز قطعا یک ضایعه است.
وی با بیان اینکه ورود ایران به المپیادها از سال 66 آغاز شد، تصریح کرد: در سال 65 اطلاعاتی از المپیادها به دست ما رسید؛ تا آن زمان برای تشویق جوانان در رشته ریاضی مسابقات داخلی برگزار می‌کردیم که بعد متوجه شدیم مسابقه جهانی به نام المپیاد ریاضی وجود دارد و از این رو اطلاعات بیشتری درباره آن کسب کردیم.
حداد عادل اضافه کرد: اولین بار در سال 66 پیش که بنده معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش بودم اولین گروه دانش‌آموزی را در رشته ریاضی به کوبا فرستادیم؛ ما تجربه عینی در آن سال نداشتیم در آن سال 42 تیم در مسابقات شرکت کردند و ایران با یک مدال برنز رتبه 24 جهان را کسب کرد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: آقای محمودیان از اساتیدی بود که آن سال از حضور دو استعداد فوق‌‌العاده در فرزانگان به ما خبر داد که در سال دوم تحصیل می‌کردند و گفت که حیف است آنها را برای مسابقات آماده نکنیم.
وی اضافه کرد: اگر آنها را در مسابقات شرکت می‌دادیم خلاف مقررات بود و اگر بی‌اعتنایی می‌کردیم فرصتی را از دست می‌دادیم، از این رو انعطاف به خرج دادیم و بنده گفتم با مسئولیت خودم این دو نفر بین سال سومی‌ها شرکت کنند.
حداد عادل تصریح کرد: مریم‌میرزاخانی و بهشتی زواره در مسابقات شرکت کردند و وقتی نمره‌ها را دیدیم متوجه شدیم کار درستی کرده‌ایم و تجربه خوبی بود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: آن سال آنها را اعزام نکردیم و سال بعد به عنوان دانش‌آموز سال سوم شرکت کردند و هر دو در داخل کشور مدال طلا گرفتند؛ هردو را به خارج فرستادیم و هر دو مدال گرفتند و سال چهارم هم باز مدال طلا گرفتند.
وی با بیان اینکه مریم میرزاخانی در هنگ کنک از مجموع 42 نمره 41 نمره را کسب و مدال طلا گرفت، گفت: او سال بعد از 42 نمره 42 را نمره کسب کرد و این حیرت‌انگیز بود و دختری که در ایران در زمان جنگ درس خوانده بود دو سال پی در پی طلای جهانی را گرفت.
حداد عادل بیان داشت: استادان وی مثل دکتر محمودیان، آقایان کرم‌پور، نیوشا و رضوی این استعدادها را کشف کردند و به بنده معرفی کردند و ما در المپیاد راه را باز کردیم و شاهد این استعدادها شدیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: میرزاخانی بعداً وارد دانشگاه صنعتی شریف شد و کارشناسی ریاضیات گرفت و افرادی مثل استاد نجفی استاد او بودند و تصدیق کردند اتفاق تازه‌ای در ریاضیات با حضور این نخبه افتاده است.
وی عنوان کرد: بعد از مدتی مریم میرزاخانی به امریکا رفت و در دانشگاه استنفورد تحصیل و تدریس کرد و در 31 سالگی استاد دانشگاه شد.
حداد عادل با بیان اینکه وی برخی گره‌های ناگشوده و مسائل دشوار ریاضی را که ریاضی‌دانان جهان راه‌حل آن را نمی‌دانستند، حل کرد گفت: پایان‌نامه دکتری و راه حل‌هایی که توسط او نوشته شد باعث شهرت او شد و جایزه‌های مختلفی پس از آن دریافت کرد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اضافه کرد: مهمترین جایزه‌ای که میرزاخانی دریافت کرد، جایزه فیلز بود که در ریاضیات که به دانشمندان ریاضی زیر 40 سال داده می‌شود و در حد نوبل ریاضیات است؛ وی همچنین جزو 10 مغز برتر جوان شناخته شد.
وی با بیان اینکه مرحوم مریم میرزاخانی در عین حال که در خارج از کشور بود اما علقه و علاقه‌اش به ایران شدید بود، یادآور شد: وی به ایران می‌آمد و با ریاضی‌دان‌ها جلسه می‌گذاشت و افتخاری برای کشور ما به شمار می‌رفت.
حداد عادل با اشاره به پیام تسلیتی که در ضایعه فوت این بانوی ریاضی‌دان صادر کرده است، گفت: در آن پیام گفتم که خانم میرزاخانی می‌تواند الگویی درخشان برای دختران ما از نطر علمی باشد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تأکید بر اهمیت ریاضیات خاطر نشان کرد: ریاضیات بسیار مهم است و بهترین شاخص در زمینه پیشرفت علمی به شمار می‌رود؛ خیلی از دانش‌آموزان از ریاضیات می‌ترسند و نمره‌شان کم است اما این در حالی است که ایرانی‌ها در ریاضیات استعداد بالایی دارند؛ ریاضیات دستور زبان کلمات آفرینش و خلقت و زبان طبیعت است.
وی در پاسخ به سؤالی درباره مهاجرت برخی نخبگان به خارج گفت: برخی به ما می‌گویند که شما با المپیاد باعث شدید که امثال میرزاخانی شناسایی شوند اما مسأله به این سادگی نیست که تصور کنیم اگر المپیاد را تعطیل کنیم و کسی را به خارج نفرستیم مشکل برطرف می‌شود.
حداد عادل با بیان اینکه استعدادها مثل یک چراغ و آتش است که قابل پنهان شدن نیست، اظهار کرد: حال اگر المپیاد نباشد، امتحان نهایی مدرسه و کنکور و دانشگاه نیست؟ امروز با فضای مجازی هر کسی می‌تواند خود را به دنیا معرفی کند و اینکه بگوییم مقصر المپیاد است پاک کردن صورت مسأله است.
وی گفت: مهم این است ما که صاحب چنین استعدادهایی هستیم آنها را جدی بگیریم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: استعداد مانند یک معدن است و اگر ما معادن را شناسایی نکنیم خارجی‌ها از آن استفاده می‌کنند.
حداد عادل ادامه داد: باید بدانیم برای استفاده هر چه بیشتر از این استعدادها در درجه اول باید در کشور فضای علمی را برای کارها آماده کنیم.
وی تصریح کرد: همه المپیادی‌ها به خارج نرفته‌اند و در داخل دانشجو تربیت می‌کنند. باید توجه ویژه به نخبگان داشته باشیم و دستور رهبری مبنی بر تأسیس بنیاد نخبگان بر همین اساس است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی عنوان کرد: باید پژوهشگاه‌های علمی در تراز جهانی به وجود بیاوریم. ما چند طرح بزرگ داریم که دولت باید به آنها توجه کند و بودجه تخصیص دهد که یکی از آنها طرح رصدخانه ملی ایران است که از 15 سال قبل شروع شده اما 30 درصد پیشرفت داشته است.
