ملین‌های محرک بسیار موثر هستند ولی اثر آنها وابسته به میزان مصرف است و از آنجا که شروع اثر آنها سریع است، توصیه می‌شود که در مواقع مشخصی (به عنوان مثال بلافاصله قبل از خواب) مصرف شوند تا برای فعالیت‌های روزانه فرد مساله‌ساز نشوند.
مصرف ملین های محرک باعث افزایش ترشحات و تحرک روده‌ها و در نتیجه تسریع تخلیه روده می‌شوند. از آنجا که سریع‌الاثر هستند، غالبا از آنها استفاده نابجا می‌شود که این مساله می‌تواند به کم آبی بدن، از دست دادن پروتئین و پتاسیم، دردها و گرفتگی‌های عضلانی شکم و یا حتی اختلال در عملکرد روده بزرگ منجر شود.
متأسفانه امروزه اغلب از داروهای ملین (ضد یبوست) جهت کاهش وزن و لاغری استفاده می‌شود در حالیکه مصرف ملین ها به این منظور بسیار خطرناک بوده و می‌تواند به مشکلات جدی نظیر کمبود ویتامینها و مواد معدنی ضروری بدن منجر شود و از سوی دیگر نوعی وابستگی ایجاد کند بطوریکه بدون مصرف فرآورده ملین، عملکرد دفعی روده مختل خواهد شد.
بنابراین، فرآورده‌های ملین را باید تنها برای درمان کوتاه مدت (کمتر از یک هفته) بکار برد و بلافاصله پس از بازگشت حرکات روده، به حالت طبیعی مصرف ملین را قطع نمود.
مصرف ملین برای رفع یبوست
غالباً یبوست خودبخود بهبود می‌یابد اما در صورتیکه جنبه آزادهنده‌ای به خود بگیرد، می‌توان از یک ملین مناسب برای رفع علائم آن بهره گرفت. ملین‌های متنوعی وجود دارند که در سرعت شروع اثر، محل اثر (راست روده- روده بزرگ و روده کوچک)، اشکال دارویی، فواصل مصرف، طعم، عوارض جانبی و بهاء متفاوتند. بنابراین، برحسب نوع مشکل خود می‌توانید مناسب‌ترین آنها را انتخاب کنید. توجه داشته باشید که کلیه فرآورده‌های ملین در مقادیر بالاتر، بصورت مسهل عمل می‌کنند.
مصرف ملین های حجیم کننده مدفوع
ملین های حجیم‌کننده مدفوع با نگهداشتن آب در روده‌ها، باعث نرم‌شدن و افزایش حجم مدفوع می‌شوند و به این ترتیب حرکات روده را جهت دفع تسریع می‌کنند. ملین‌های حجیم‌کننده مدفوع، برای مصرف درازمدت، سالم‌ترین ملین‌ها هستند. البته برای شروع اثر آنها، ۱۲ تا ۲۴ ساعت و حتی گاهی تا ۷۲ ساعت وقت لازم است.نوشیدن یک لیوان آب بزرگ به همراه اینگونه ملین‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا نه تنها اثر آنها وابسته به آب است، بدین‌وسیله از انسداد لوله گوارش توسط آنها جلوگیری می‌شود.
حساسیت نسبت به دارو، انسداد روده، آپاندیسیت و هرگونه احساس درد و ناراحتی شکم با علت ناشناخته، اشکال در بلع از موارد منع مصرف این داروهاست. همچنین مصرف‌کنندگان داروهای دیگوکسین و آسپرین به دلیل جذب این داروها توسط ملین‌های حجیم‌کننده و در نتیجه کاهش اثر آنها و افراد مبتلا به دیابت باید احتیاط کنند.
نفخ و اتساع معده و به ندرت انسداد روده از عوارض مصرف بیش از حد دارو است. برای جلوگیری از انسداد لوله گوارش، پودر این داروها را با آب کافی مصرف کنید.
مصرف ملین های حجیم‌کننده مدفوع در بارداری باید تحت نظر پزشک باشد و مصرف آن در شیردهی منعی ندارد.
ملین‌های نمکی و ملین‌های نگهدارنده آب در مدفوع
اینگونه ملین‌ها با نگهداشتن آب در مدفوع شده و با نرم کردن مدفوع، دفع آنرا تسهیل می‌کنند. کاربرد اصلی آنها جهت آماده سازی روده برای معاینه، جراحی و یا دفع سموم در مسمومیتهاست و در شرایط معمول نباید از آنها برای درمان یبوست استفاده کرد.
ملین های محرک
مصرف ملین های محرک، معمولا جهت تخلیه کامل روده برای رادیوگرافی، معاینه و یا جراحی‌های دستگاه گوارش کاربرد دارند و در شرایط معمول نباید از آنها برای درمان یبوست استفاده کرد.
ملین های گیاهی
برخی از ملین های گیاهی نیز وجود دارند که با همین مکانیسم عمل می‌کنند از جمله ملین های حاوی سنا و کاسکارا ساگرادا و یا روغن کرچک (نظیر سی‌لاکس، سنالاکس، سنالین، سناگراف، کاسیالاکس، ملین دینه و لاگزاریسین) که هرچند بر انواع غیرگیاهی ارجحیت دارند ولی نباید به صرف گیاهی بودن، عوارض جانبی و منع مصرف آنها را نادیده گرفت چرا که مثلا کارسکاراساگرادا با ترشح در شیر مادر، منجر به اسهال نوزاد خواهد شد.
تفاوت داروی ملین و مسهل
داروهای ملین در سطح روده ها عمل می کند و باعث رفع یبوست می شود. مصرف خاکشیر با آب سرد برای رفع یبوست تاثیر معکوس دارد. در واقع باید برای رفع یبوست خاکشیر را با آب ولرم مصرف کرد.
مسهل ها داروهای قوی هستند که روی اعضا و جوارح بدن تاثیر می گذارد و مصرف آن زمانی مفید است که بدن نیاز به پاکسازی داشته باشد. به عنوان مثال اگر در مغز فردی ماده بلغمی تجمع پیدا کرده باشد باید ابتدا با داروی ممزج آن ماده بلغمی را آماده دفع کرد و سپس با مصرف مسهل مناسب تخلیه و از طریق روده ها دفع شود. بنابراین سطح عملکرد مسهل تنها روده نیست بلکه روی مغز یا مفاصل، قلب یا کبد هم تاثیر می گذارد. بنابراین نباید به هیچ عنوان به جای ملین از آن استفاده کرد.
ویژگی ملین ها این است که می توان آن را برای همه افراد از جمله کودکان، افراد مسن و حتی زنان باردار به کار برد؛ به عنوان مثال ملین گل قند ترکیب گل محمدی و عسل است و در آفتاب تهیه می شود یا برای افراد گرم مزاج می توان از آلو یا اسفرزه استفاده کرد اما مسهل ها را نمی توان به راحتی برای همه افراد از جمله زنان باردار یا کودکان و افراد مسن به کار برد.
نکاتی راجع به مصرف ملین ها
هنگام مصرف ملین ها این نکات را رعایت کنید:
-
پیش از مصرف ملین ها اطمینان حاصل کنید که آنها با سایر داروهای مصرفی‌تان تداخل ندارند.
-
اطمینان حاصل کنید که به اجزای تشکیل‌دهنده ملین آلرژی ندارید، و نیز اینکه ملینی که مصرف می‌کنید با توجه به رژیم غذایی‌تان برای شما بی‌خطر است.
-
یک ملین ممکن است بر شیوه جذب سایر داروها و نیز مواد مغذی غذاهایی که می‌خورید، تاثیر بگذارد.
-
ملین را به طور همزمان با سایر داروها مصرف کنید- دست کم دو ساعت منتظر بمانید.
-
برای پیشگیری از عوارض جانبی مانند درد شکمی، چنگه یا اسهال ملین را مطابق دستورات داده شده مصرف کنید.
