مثانه بیش فعال در زنان نسبت به مردان شایع است .اگر افزایش دفعات ادرار در طی روز بیش از ۸ بار و در طول شب بیش از ۲ بار همراه با فوریت‌های ادراری باشد، فرد دچار بیش فعالی یا پرکاری مثانه است.
دکتر فرزانه شریفی اقدم جراح و اورولوژیست (متخصص کلیه و مجاری ادرار) بیان کرد: مثانه بیش فعال در زنان نسبت به مردان شایع است و حدود ۲۷-۳۵ درصد زنان، ۱۳-۱۵ درصد مردان درگیر این بیماری هستند. بیش فعالی مثانه معمولا یک نشانه تنها نیست، بدین معنا که این بیماری اکثرا با یک عارضه جدی‌تر همراه است. تکرر بیش از حد ادرار و احساس دفع ناگهانی ادرار و بی اختیاری ادراری اورژانسی می‌تواند ناشی از پرکاری مثانه باشد. مثانه بیش فعال یک بیماری آزار دهنده‌ای است که کیفیت زندگی اجتماعی بیماران را تحت شعاع قرار می‌دهد.
بی اختیاری ادرار
چطور تشخیص دهیم مثانه بیش فعال داریم؟
وی در ادامه افزود: مثانه بیش فعال می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، مثل بزرگ شدن پروستات، دیابت، بارداری، عفونت‌های ادراری، استرس و اضطراب، و یا مصرف برخی از داروها. لذا هنگامی که بیمار به متخصص مراجعه می‌کند ابتدا باید یک شرح حال از وی گرفته شود تا بتوان علت اصلی بروز مثانه بیش فعال را متوجه شد. به عنوان مثال بیماری که درگیر پرکاری مثانه همراه با عفونت ادراری است برای تشخیص آن، نیاز است بیمار آزمایشات خاصی را انجام دهد، پزشک ممکن است تست ادرار، خون و یا سونوگرافی مثانه را لازم بداند.
این جراح و اورولوژیست گفت: در مثانه بیش فعال در برخی مواقع تخلیه کامل ادرار انجام نمی‌شود، بنابراین باقی مانده ادرار در بدن باقی می‌ماند و می‌تواند باعث ایجاد عفونت در مثانه شود. ارتباط این عارضه با سنگ کلیه بسیار نادر است البته ممکن است سنگ از کلیه به مثانه افتاده باشد اما مثانه بیش فعال به تنهایی ارتباطی با بروز سنگ کلیه ندارد. سنگ کلیه با درد همراه است اما بیش فعالی مثانه دردناک نیست.
به گفته وی، ۲۷ تا ۳۵ درصد خانم‌ها علائم مثانه بیش فعال دارند به عبارتی از هر ۳ یا ۴ نفر یک مورد درگیر این عارضه است و آمار منتشر شده مبنی بر از هر ۶ نفر یک نفر به این بیماری مبتلاست صحت دارد.
علل مثانه بیش فعال
شریفی اقدم اظهار داشت: خانم‌هایی که زایمان‌های متعددی را انجام داده‌اند و درگیر افتادی لگن و مثانه هستند به علت تضعیف دیواره‌ها و لایه‌ها، مثانه از آناتومی خود تغییر شکل پیدا کردند و فرد بدون خللی در مثانه به دلیل مشکلی در این لایه‌های محافظ به پرکاری مثانه مبتلا می‌شوند. همچنین هرچه به سن یائسگی نزدیک‌تر می‌شوند به علت تعییرات در بافت‌های دیواره مثانه، پایانه‌های عصبی، بافت‌های ماهیچه‌ای مثانه و کف لگن ایجاد می‌شود فرد را مستعد به بیش فعالی مثانه می‌کند.
به گفته وی، کمبود هورمون استروژن لایه‌های کف لگن نازک کرده و مثانه ضعیف شده و بیش فعالی رخ می‌دهد. همچنین مردانی که بیش از ۵۰ سال سن دارند و درگیر بزرگی پروستات هستند نیز در معرض خطر این عارضه قرار دارند.
مشکلات دیگری چون دیابت، با تاثیراتی که روی حجم ادرار و عصب مثانه می‌گذارد فرد را مستعد بیش فعالی مثانه می‌کند. مثانه‌های پرکار به دنبال صدمه به نخاع یا بیماری‌های سیستم عصبی مانند ام اس، تومورهای سیستم عصبی، جراحی‌ها بر روی سیستم عصبی و در برخی بیماری‌ها مانند دیابت هم دیده می‌شود.
این اورولوژیست متذکر شد: مشکلاتی که در ستون فقرات ممکن است رخ دهد مانند انحرافات، پوکی استخوان، اشکالاتی در کانال نخاعی و دیسک کمر همگی ممکن است بیمار را درگیر مثانه بیش فعال کند. در حقیقت سیستم عصبی کنترل کننده مثانه از مغز به ناحیه ستون فقرات یک سیستم عصبی پیوسته است و در طول این مسیر اگر قسمتی دچار اختلال شود فرد مستعد بیش فعالی مثانه می‌شود.
مواردی که باید رعایت کنیم
شریفی اقدام خاطرنشان کرد: در برخی افراد، موادغذایی کافئین‌دار، پر ادویه، اسیدی و نوشیدنی‌ها علایم را تشدید می‌کنند، بنابراین محدودیت‌های غذایی ممکن است سبب بهبود علایم مثانه بیش فعال شود.
مایعات مضر برای این افراد، همچون نوشیدنی‌های کافئین‌دار (قهوه، چای)، خوردن غذاهای تند و فلفلی، و همچنین مصرف الکل سبب بدتر شدن وضعیت و علائم این مشکل در افراد می‌شود.
تغییر سبک زندگی، انجام تمرین‌های مناسب، شیوه زندگی فعال و سالم همراه با اجتناب از نوشیدن مایعات و کنار گذاشتن سیگار و دخانیات از ابتلا به این عارضه جلوگیری می‌کند.
