یک هفته ای می شود که خودروهای پایتخت را در اقصی نقاط شهر زیر ذره بین گرفته‌ام، در گوشه خیابان، داخل اتوبوس یا تاکسی می شمارم؛ یک، دو، سه، چهار، پنج، شش و غیره، هر چه زمان می‌گذرد بر تعداد شمارشم افزوده می شود، حتی بعد از ساعتی به جایی رسیدم که شمارشان از دستم خارج شد، خودروهای تک سرنشین صبح تا عصر شهر را تسخیر کرده‌اند و حاضر به عقب نشینی نیستند، آن وقت می‌خواهیم آلودگی هوا حل شود.
اگر تهران غرق در آلودگی است، نقش من و شما در این امر بی تأثیر نیست و البته قانون و نقش ضربتی مسئولان هم با نوعی بازدارندگی اجباری می تواند رفتارهای من و شما را کنترل کند.
برای راحت طلبی و فرار از سرما، سوار خودروهای شخصی شده و با رواج تک سرنشینی دود، سرب و هزاران ذرات معلق آلاینده ناشی از سوخت بنزین را وارد ریه های خود، خانواده و همنوعانمان می کنیم.
اما داستان آلودگی هوای تهران تنها به تصاحب بیش از حد خیابان های آن توسط خودروهای شخصی خلاصه نمی شود، بلکه آسمان خراش های سر به فلک کشیده، مانع از جابجایی هوای آلوده ناشی از فعالیت ما در سطح پایتخت نیز شده و حالا مدام بگویید که چرا هوای ما آلوده است؟
در این بین مسئولان نیز نقشی دارند که می توانند طبق قانون با قدرت بازدارندگی خود ضمن توسعه شهری و رفاه شهروندان از ایجاد شرایط مخرب بر زندگی و سلامت مردم جلوگیری کنند، اما با تولید انبوه و بیش از حد ظرفیت شهرها، خودرو تولید کرده و تسهیلاتی برای سهولت در خرید آن در اختیار مردم قرار می دهند و آیا این بدین معنا نیست که برخی از مسئولان از منافع عامه مردم چشم پوشی کرده اند و سلامت و کیفیت زندگی شهروندان را فدای منافع بخش خاصی می‌کنند که اگر سلامت محیط و مردم مخدوش شود، توسعه و رونق آن بخش بی فایده است یا در بخش عمران ساخت و سازهایی داشته اند که دقیقا در تقابل با ورود و خروج باد به منظور تهویه هوای سطح زمین است.
حالا چگونه سرب را از آسمان تهران زدوده و رنگ آبی آن را به او بازگردانیم؟
*نه به خودروهای تک سرنشین
محمد رستگاری معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: 80 درصد از آلودگی‌های سطح شهر تهران ناشی از منابع متحرک یعنی خودروها و موتورسیکلت‌ها است، بنابراین تنها روشی که می‌تواند کنترل کننده آلایندگی این منابع باشد، اجرای صحیح معاینه فنی است.
وی با بیان اینکه 3 میلیون و 500 هزار خودرو و 2 و نیم میلیون موتور سیکلت در سطح شهر تهران در حال تردد هستند، افزود: اجرای طرح سامانه یکپارچه معاینه فنی یا سیمفا از اول آبان امسال قطعا در کنترل منابع متحرک تهران کمک خواهد کرد.
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران ادامه داد: بعد از اجرای سامانه یکپارچه معاینه فنی برای خودروها، در فاز دوم، ساماندهی تردد موتورسیکلت‌ها به عنوان دیگر منابع آلاینده در دستور کار قرار خواهد گرفت.
رستگاری با بیان اینکه وجود چندین مشکل اساسی، سازمان حفاظت محیط زیست را مصمم به پیگیری اجرا شدن طرح پکپارچه معاینه فنی کرده است، افزود: چک کردن تک تک برگه های معاینه فنی خودروها توسط پلیس راهنمایی و رانندگی فرآیندی سخت، پیچیده و صد درصد غیر ممکن است، بنابراین باید راه حلی اتخاذ می‌کردیم تا مالکان خودرو را بدون درگیری فیزیکی پلیس موظف به اخذ معاینه فنی خودروها کنیم.
وی افزود: مسئله بعدی دیگر این موضوع است که برفاز برگه‌های معاینه فنی خارج از مراکز صادر شده و جعلی بوده است بنابراین باید تصمیمی اتخاذ می‌کردیم که علاوه بر ملزم کردن مالکان به اخذ معاینه فنی روشی را برای تشخیص واقعی یا جعلی بودن برگه‌های معاینه فنی تعبیه کند.
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران در خصوص سومین دلیل مصمم بودن محیط زیست به اجرایی شدن طرح سیمفا، گفت: تخلفات مراکز معاینه فنی از دیگر دلایلی بود که سازمان محیط زیست را در سال 93 به ارائه پیشنهادی مبنی بر تکلیف دستگاه‌های اجرایی برای کاهش آلودگی سوق داد.
رستگاری ادامه داد: بنابراین وزارت کشور موظف شد که طرح سامانه یکپارچه معاینه فنی یا سیمفا را ایجاد کند، البته این سامانه هنوز مشکلاتی دارد که باید مرتفع شود.
وی گفت: در این طرح مقرر شده تا مراکز معاینه فنی به دوربین‌های پلاک‌خوان مجهز شوند تا از ورود دستی شماره پلاک خودروها جلوگیری شود، ولی هنوز این موضوع عملیاتی نشده و امیدواریم این مهم برطرف گردد.
*ممنوعیت تردد خودروهای تک سرنشین
آلودگی هوا بخشی از دست رنج صنعتی شدن عصر حاضر با حذف نگاه به محیط زیست است و آلودگی هوا به علت پایداری هوا و وارونگی دما امری بدیهی در سراسر جهان است، ولی طبق گفته محمد حسین بازگیر آن چه اهمیت دارد، جلوگیری از تشدید آلودگی هوا در زمان وارونگی دماست، مثلا تعطیلی معادن شن و ماسه و یا اعمال طرح زوج و فرد از جمله این اقدامات است.
همین چند روز گذشته بود که شاخص آلودگی هوای پاریس به دلیل پایداری هوا و اینورژن برای کلیه گروه‌ها در شرایط هشدار قرار گرفت .
طرح زوج و فرد، ممنوعیت تردد به خودروهای کمتر از چهار سرنشین و رایگان کردن حمل و نقل عمومی از جمله اقدامات اتخاذ شده این کشور در جهت جلوگیری از تشدید آلودگی هوا بوده است.
این در حالی است که حتی در اوج آلودگی هوای کشور ما، خودروهای تک سرنشین به عنوان عامل تشدید آلودگی هوا همچنان در خیابان ها می‌چرخند.
آن چه موجب تفاوت کشور ما با پاریس شده ، نقش بسیار مهم و قابل توجه مردم در مشارکت با دستگاه‌های مسئول جهت حفظ سلامت جامعه و کاهش اثرات زیان بار آلودگی هواست.
*راهکار چیست؟
محمدباقر قالیباف شهردار تهران می گوید :تنها راه حل ترافیک و آلودگی هوای تهران، توسعه حمل و نقل عمومی با تأکید بر توسعه حمل و نقل ریلی است، ولی متأسفانه علی رغم قانون مصوب تخصیص اعتبار از خزانه دولت به این بخش، تاکنون این مهم محقق نشده است.
محمد درویش مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره معتقد است: گزینه هایی چون استفاده از حمل و نقل ریلی، استفاده از اتوبوس های سریع السیر با کیفیت بی آر تی، گسترش فرهنگ پیاده روی و ایجاد خطوط ایمن دوچرخه سواری تا تحرک بیشتری در شهروندان ایجاد شود، موثر است.
وی ادامه داد: مردم ما به دلیل عدم تحرک در معرض بیماری های مختلفی قرار گرفته‌اند که اخیرا پزشکان این بیماری ها را 17 مورد اعلام کرده اند،سکته قلبی ،مغزی ،مشکلات ریوی ،کبد چرب و غیره که حدود 40 هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور ضربه می زند.
مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست بیان داشت: بانک ها به جای اعطای وام های 25 میلیونی خرید خودرو از دوچرخه و موتورسیکلت برقی حمایت کنند تا بتوانیم تردد با سوخت فسیلی را کم کنیم.
درویش گفت: باید بودجه بیشتری را برای مترو قرار دهیم و قوانین سختی برای خودروهای شخصی قائل شویم، به هیچ بهانه ای طرح ترافیک را نفروشیم و استفاده از دوچرخه یا پیاده روی را جایگزین سرویس مدارس کنیم، چراکه دانش آموزان زیر 12 سال ما با معضل چاقی دست به گریبانند.
