دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان دفتری که بر اساس قانون متولی ساماندهی ازدواج جوانان است بالاخره پس از ماه‌ها که بدون مدیرکل و گاهی با حضور سرپرست و حتی ماهی بدون سرپرست اداره می‌شد، بالاخره از هفتم بهمن سال گذشته صاحب مدیرکل شد، برای اینکه در جریان برنامه‌های دفتر ازدواج و تعالی خانواده قرار بگیریم و متوجه شویم که چرا تا کنون این دفتر نتوانسته در زمینه ازدواج جوانان موفق عمل کند گفتو گو کردیم با ناصر صبحی مدیرکل جدید دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان، متن این گفتو گو را در ادامه این خبر بخوانید:
از چه تاریخی شما به عنوان مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان در این وزارتخانه مشغول فعالیت شدید؟
بهمنی: از 7 بهمن حکم بنده داده شد و حدود 2 ماه است که در دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان مشغول فعالیت هستم.
پیش از وزارت ورزش و جوانان چه فعالیت‌هایی داشتید؟
بهمنی: پیش از مسئولیت‌هایی مانند قائم‌مقام معاونت آموزش در سازمان نظام روانشناسی، مدیر کل خدمات آموزشی دانشگاه علمی کاربردی داشتم و همچنین مسئولیت‌هایی در وزارت علوم داشتم و عضو هیأت علمی دانشگاه هستم.
به عنوان مدیر کل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان به اعتقاد شما چرا این دفتر تاکنون نتوانسته است موفق عمل کند؟
بهمنی: نگاه بنده و شما متفاوت است ما زمانی می‌توانیم از موفقیت یا عدم موفقیت صحبت کنیم که هدف از پیش تعیین شده داشته باشیم و برای تحقق آن هدف راهکارها و ملزومات را در اختیار داشته باشیم، باید دقت کرد ساماندهی ازدواج جوانان موضوعی نیست که تنها بر عهده وزارت ورزش و جوانان باشد اما این را قبول دارم که بر اساس مصوبات دولت متولی اصل ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان است اما همه دستگاه‌ها یا بهتر است بگوییم اکثر دستگاه‌ها موظف هستند در این زمینه با وزارت ورزش و جوانان همکاری داشته باشند پس ما اگر از موفقیت می‌خواهیم صحبت کنیم باید توجه کنیم که بخشی از موفقیت این وزارتخانه برمی‌گردد به این موضوع که سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌هایی که مکلف بودند اقداماتی را انجام داده و در اختیار وزارتخانه قرار دهند تا چه حد به وظایف خود عمل کرده‌اند.
*امور ازدواج و خانواده رسماً در اختیار وزارت ورزش و جوانان است اما عملاً در اختیار دستگاه‌های مختلف است
موضوع دوم بودجه حوزه جوانان وزارت ورزش و جوانان است، امسال بودجه حوزه جوانان حدود 8 میلیارد تومان است که این بودجه کفایت حوزه جوانان را نمی‌کند و بخشی از همین بودجه نیز در اختیار دفتر ازدواج قرار می‌گیرد. امور ازدواج و خانواده رسماً در اختیار وزارت ورزش و جوانان است اما عملاً در اختیار دستگاه‌های مختلف است و این دستگاه‌ها باید دست در دست هم دهند تا بتوان کاری را پیش برد و به نتیجه رساند.
*عدم ثبات مدیریت در کشور اپیدمی شده است
بحث دیگر موضوعی است که تقریبا در کشور اپیدمی شده است و آن این است که ما در وزارتخانه و در دستگاه‌های مختلف ثبات مدیریت نداریم تا یک مدیر می‌خواهد با حیطه وظایف و مسئولیت‌های خودش آشنا شود و برنامه‌هایش را عملیاتی کند به دلایل مختلف مانند تغییر دولت یا دلایل دیگر جابه‌جا می‌شود و باز هم تمام برنامه‌ها از صفر شروع می‌شود. از سوی دیگر افرادی در برخی از مدیریت‌ها به کار گرفته می‌شوند که تخصص لازم را ندارند.
افراد وقتی تخصص لازم را ندارند خطاپذیری بیشتر می‌شود، بحث دیگر موازی‌کاری است که در این حوزه بسیار موازی‌کاری وجود دارد یکی از مدیرانی که قبلاً در این جایگاه مسئولیت داشت می‌گفت بنده بررسی کردم و هم اکنون 11 دستگاه خود را متولی امور جوانان می‌دانند، اما در این شرایط و بین این دستگاه‌ها برخی از همکاران علاوه بر اینکه نیت خوبی دارند برای هدفی که ترسیم کردند راه مناسبی را انتخاب نکردند، به عنوان مثال از سال 82 طبق قانون مجلس که تأییدیه شورای نگهبان را دارد کلیه خدمات روانشناسی و مشاوره به سازمان نظام روانشناسی و مشاوره واگذار شده است. حالا که این قانون وجود دارد همه باید به شرح وظایف خود بپردازند و در این زمینه از برخی همکاران گله داریم و انتظار تعامل داریم ما هم مانند این همکاران دل نگرانی‌هایی داریم اما برخی دوستان حرف‌های خودمان را به خودمان برمی‌گردانند هم اکنون طبق آخرین مصوبات دولت، وزارت ورزش و جوانان موظف شده است در خصوص مراکز تخصصی روانشناسی و تحکیم خانواده مجوز دهد از آن طرف سازمان بهزیستی مکلف شده است برای راه اندازی مراکز تخصصی مشاوره اجتماعی مجوز دهد. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره هم طبق قانون صفر تا صد مراحل صدور مجوز مراکز مشاوره را در اختیار دارد.
طبق تفاهم‌نامه‌ای که وزارت ورزش و جوانان با سازمان نظام روانشناسی منعقد کرده است در زمینه صدور مجوز برای مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده به صورت مشترک با سازمان نظام روانشناسی باید همکاری داشته باشد. بهزیستی طبق مصوبات و قوانین مکلف بود در حوزه مشاوره اجتماعی کار کند. ما از همکاران خود می‌خواهیم حوزه وظایف و شرح مأموریت‌های خود را که توسط قانون مشخص شده است مطالعه کنند، یکی، دو جلسه قبلاً برای بررسی شرح وظایف هر کدام از دستگاه‌ها گذاشته شد اما متأسفانه نمایندگانی آمدند که جزو سطوح میانی مدیران بودند و اطلاعات لازم را نداشتند. من تصور می‌کنم اگر واقعاً این نشست در سطح مدیران کل برگزار شود بسیار می‌تواند کمک کند.
آیا وزارت ورزش و جوانان در زمینه ازدواج جوانان مسئول بالادستی سایر سازمان‌ها است؟اگر جواب مثبت است پس چرا شاهد ناهماهنگی‌ها و موازی کاری‌های زیادی در این حوزه هستیم؟
صبحی: دقیقاً همینطور است، قبلاً سازمان ملی جوانان این وظیفه را داشت ما با بسیاری از سازمان‌ها تعامل خوبی داریم و از تمام همکاران و دستگاه‌ها انتظار تعامل داریم در این زمینه اختلاف‌نظر وجود دارد و بنده احساس می‌کنم مدیران مافوق باید مقداری همکاران سطوح میانی را در مورد شرح وظایف و حدود اختیارات توجیه کنند.
به حضور مدیران میانی در جلسات خود با سایر دستگاه‌ها اشاره شد، در جلسات ستاد ساماندهی امور جوانان نیز این رویه را شاهد هستیم که بعضا مدیران کل که قدرت تصمیم گیری دارند، کمتر حضور پیدا می‌کنند و بیشتر مدیران میانی و کارشناسان جزء حاضرین در جلسه هستند، علت عدم تمایل مدیران کل برای شرکت در این جلسات چیست؟
صبحی: البته در ماه‌های اخیر این روند بهتر شده است اما این انتقاد را قبول دارم و به اعتقاد بنده دلیل این موضوع این است که ما مدیران باثباتی نداریم و دوماً ما مدیران تخصصی نداریم.
یعنی در حوزه ازدواج جوانان که ماه‌ها این دفتر بدون مدیرکل اداره می‌شد، ما شخصی که این تخصص و توانایی را داشته باشد،نداشتیم؟
صبحی: در حوزه ازدواج ما مدیر تخصصی نداشتیم. غیر از تخصص بحث سلیقه و درخواست دوطرفه و سایر مسائل هم وجود دارد گاهی می‌بینیم فردی تخصص لازم را دارد اما شاید مدیران آن انتخاب را صلاح ندانند. از سوی دیگر بنده از همکاران خود انتظار دارم هر کسی در حیطه وظایف و مسئولیت‌های خود صحبت کند اینکه همکاری در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد مسئولیت دارد و در زمینه مسائل تخصصی ازدواج و جوانان صحبت می‌کند سؤال من این است که چطور می‌شود میان این دو موضوع ارتباط برقرار کرد ؟
آیا فکر نمی‌کنید انفعال وزارت ورزش و جوانان در حوزه‌هایی مانند ازدواج باعث شده است سایر مسئولان در حوزه تخصصی وزارت ورزش و جوانان مانند ازدواج ورود کرده و اظهارنظر کنند؟
صبحی: بنده با بخشی از این موضوع موافق هستم اما اگر هر حوزه‌ای به هر دلیل مدتی مدیر نداشته باشد بنده نوعی که جای دیگری وظایفی به من محول شده است آیا منطقی است که در سایر موارد ورود پیدا کنم و اظهارنظر کنم؟ باید توجه کنیم که این اظهار نظرها آیا کمکی به این حوزه می‌کند یا خیر؟ چراکه من بارها گفته‌ام بین متغیر مثبت ازدواج موفق و متغیر منفی و آسیب زای طلاق یک رابطه وجود دارد. هر چه متغیرهای مثبت افزایش پیدا کند از آن طرف آسیب‌های خانواده کمتر خواهد شد یکی از شرایط لازم برای گسترش ازدواج‌‌های موفق ارائه مشاوره‌های تخصصی و متعهدانه است.
فرض کنید بر اساس دل‌نگرانی‌ها و نیازها و حساسیت‌ها فعلاً 50 مورد تخصصی را مجوز دادیم که در سراسر کشور مشغول فعالیت هستند و 50 مرکز نیز در دستور بررسی هستند. این مجوزها در دو سال گذشته داده شده است. وقتی ما بدون توجه به این موضوع موازی با این کار در حوزه‌ای تخصصی ما نیست به کسانی که صلاحیت و تخصص لازم را ندارد مجوز می‌دهیم تمام تلاش‌ها را خنثی کرده و بیشتر مشکل ایجاد می‌کنند. وقتی می‌گوییم دادن مجوز به سازمان نظام روانشناسی واگذار شد کسی که از کمیسیون‌های تخصصی روانشناسی سازمان نظام روانشناسی نمی‌تواند مجوز راه اندازی دفتر مشاوره ازدواج بگیرد چطور در مدت کوتاهی از سازمان خاصی مجوز می‌گیرد؟ این مجوز را چه کسانی می‌دهند؟
هم اکنون چه تعداد مجوز مشاوره ازدواج داریم؟
صبحی: طبق آمار و مصاحبه‌هایی که انجام شده 1600 نفر از بهزیستی مجوز گرفته‌اند. نزدیک به 200 مجوز از سازمان ملی جوانان وقت بود که برخی ادامه فعالیت ندادند. برخی خود را تطبیق دادند بقیه هم به سازمان نظام روانشناسی فرستادیم تا خود را به روز کنند اینکه سازمان نظام چه تعداد مجوز داده است را باید از خودشان جویا شویم. طبق قانون هر کسی که بخواهد در کشور خدمات روانشناسی و مشاوره ارائه دهد حتماً اول باید از سازمان نظام روانشناسی مجوز فعالیت داشته باشد و اگر حداقل 3 نفر پروانه‌دار جمع شوند می‌توانند یک مرکز راه‌اندازی کنند. برخی وجود دارند که مجوز مرکز گرفته‌اند و این مجوز به کسانی داده شده که صلاحیت لازم را ندارند. بر اساس قانون باید متقاضیان دریافت مجوز فوق‌لیسانس داشته باشند و سؤال ما این است که چند درصد افرادی که از طرف بهزیستی مجوز راه اندازی مرکز مشاوره ازدواج گرفته‌اند تحصیلات لازم را دارند؟
به نظر شما چند نفر از 1600 نفری که مجوز خود را از بهزیستی گرفته‌اند صلاحیت لازم را ندارند؟
صبحی: این سؤال را باید آنها پاسخ دهند اما با مطالعاتی که ما انجام دادیم اکثریت قریب به اتفاق این افراد صلاحیت و شایستگی لازم برای دریافت پروانه نداشته‌اند که در صورتی که نیاز باشد ما حاضریم مدارک خود را در نشستی با مسئولان بهزیستی در میان بگذاریم. در این شرایط وقتی ما تمام تلاش خود را انجام دهیم و به 50 نفر مجوز مراکز تخصصی ازدواج بدهیم اما همکاران ما رعایت نکنند و چندین برابر مجوزهای غیرقانونی و غیرتخصصی دهند مشخص است که به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیم. هر کدام از ما که می‌خواهیم اقداماتی را انجام دهیم بهتر است اول نگاهی به وظایفمان داشته باشیم. ما با سازمان‌هایی که با ما موازی‌کاری دارند می‌خواهیم شرح وظایف خود را بخوانند به عنوان مثال بهزیستی همان شرح وظایفی که بر روی سایت خود قرار داده است را یک بار مطالعه کنند.
باید به موضوع جوانان ملی نگاه کرد ما امروز در سمت‌هایی مسئولیت داریم که فردا این سمت‌ها به افراد دیگری تعلق می‌گیرد پس چرا باید دعوای بین‌دستگاهی کنیم و کارها به نتیجه نرسد بهتر است هر کسی کار خود را انجام دهد.
در مورد ساماندهی سایت‌های همسریابی چه اقداماتی انجام شده است؟
صبحی: یکی از دروس تخصصی که بنده تدریس می‌کردم آسیب‌های اجتماعی بود و همیشه دل‌نگران گسترش این آسیب‌ها بودم قبل از تعطیلات نوروز چند سایت به ما معرفی شد، برای هر اقدامی اول مطالعه دقیق و پیدا کردن راه‌های قانونی و منطقی باید صورت گیرد سایت‌هایی که با عنوان سایت همسریابی هم اکنون فعال هستند چند دسته هستند تعدادی از وزارت کشور یا وزارت ورزش یا سازمان نظام روانشناسی مجوز گرفته‌اند، یکسری بدون مجوز هستند و تعدادی هم اصلاً مشخص نیست به کجا وابسته‌اند. در اولین اقدام با افرادی که در ساماندهی سایت‌ها دستی بر آتش دارند مانند وزارت کشور رایزنی‌های لازم را انجام دادیم و برای چهارشنبه جلسه مشترکی قرار است برگزار شود تا در مورد مجوزهای که داده شده است هم‌اندیشی کنیم که اگر ما به یک NGO مجوزی دادیم حیطه فعالیت آن کجاست اگر در حوزه فعالیت خود درست کار می‌کند آن را تقویت کنیم، اگر قانونی است اما در حیطه وظایف خود کار نمی‌کند آن را هدایت کنیم و اگر هم غیرقانونی است از طریق نیروی انتظامی و قوه قضائیه جلوی فعالیت آنها را بگیریم.
یعنی تمام سایت‌هایی که هم اکنون با عنوان همسریابی فعالیت می‌کنند، فاقد مجوز هستند؟
صبحی: هم اکنون می‌توانم بگویم اکثر سایت‌هایی که به عنوان سایت‌های همسریابی فعالیت می‌کنند هیچ کدام از وزارت ورزش و جوانان مجوزی نگرفته‌اند بنده هم به عنوان یک مسئول به جوانان توصیه می‌کنم درگیر این سایت‌ها نشده و فریب آنها را نخورند. از خانواده‌ها و جوانان می‌خواهیم با احتیاط با اینها برخورد کنند هیچ کدام مورد تأیید ما نیستند، در مورد سایت همسان گزینی مؤسسه تبیان هم تا امروز بنده مجوز مکتوبی از آنها ندیدم در جلسه‌ای که با آنها داشتیم مشخص شد مسئولین وقت وزارتخانه به صورت شفاهی تأییداتی انجام داده و آنها را کمک کرده‌اند. پیشنهاد من این است که مؤسسه تبیان که وابسته سازمان تبلیغات اسلامی است شرح وظایف و مأموریت‌های خود را نگاه کند اگر در شرح وظایف این سازمان چنین موردی پیش‌بینی شده به صورت قانونی آن را جلو ببریم و اگر چنین نیست به سایر دستگاه‌ها اجازه بدهیم وظایف خود را انجام دهند و بار بقیه دستگاه‌ها را به دوش نکشند.
جوانان و خانواده‌ها بدانند هیچ کدام از افرادی که تحت پوشش سایت‌های همسریابی فعالیت می‌کنند هیچ کدام تخصصی و صلاحیت لازم را ندارند. ازدواج مراحلی دارد که اولین مرحله آن آشنایی است این سایت‌ها تنها کاری را که می‌توانند انجام دهند این است که دو یا چند نفر را با هم آشنا می‌کنند بعد از آن باید کارهای تخصصی انجام شود که اینها نه مدارک تخصصی و تحصیلات و نه مجوزهای لازم را دارند و از آشفته بازار موجود سوءاستفاده می‌کنند.
چرا مراکز دارای مجوز و معتبر را به مردم معرفی نمی‌کنید تا در دام این سایت‌ها گرفتار نشوند؟
صبحی: ما هم اکنون مراکز تخصصی معتبری را داریم،حداقل 50 مرکز از سوی وزارت ورزش و جوانان و بیش از 8 هزار نفر از سازمان نظام روانشناسی مجوز گرفته‌اند. اسامی دفاتر مجوز دار از سوی وزارت ورزش و جوانان بر روی سایت این وزارتخانه قابل مشاهده است هر مؤسسه‌ای که ادعا داشته باشد تحت نظر یا با مجوز ما مشغول فعالیت است شناسایی و مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
هم اکنون چند مورد از این سایت‌های همسریابی غیرقانونی را شناسایی کردید؟
صبحی: ما با سایت‌هایی که اعضای زیادی دارند آغاز کرده و بیش از 10 سایت همسریابی غیرقانونی را شناسایی کردیم که برخی از آنها بیش از 20 هزار عضو دارند اما کار ما رصد کردن مؤسسات غیررسمی و سایت‌های غیرقانونی نیست و متولی خاص خود را دارد. اگر با چند نفر از راه اندازان این سایت‌ها بر اساس قانون برخورد جدی کنیم سایر سایت‌های غیرقانونی نیز فعالیتشان را محدود می‌کنند. در برخی از سایت‌ها از سن 17 تا 40 سال و از سیکل تا دکترا ثبت‌نام کرده‌اند و جای تأسف دارد. اینگونه فعالیت‌ها تمام کارهای خوبی را که دستگاه‌های مختلف انجام می‌دهند خنثی کرده و صد برابر آنها خرابکاری می‌کنند.
به سن افرادی که در این سایت‌ها ثبت نام کرده‌اند اشاره کردید به نظر شما سن مناسب ازدواج چه سنی است؟
صبحی: مردم برای ازدواج بیشتر سن شناسنامه را در نظر می‌گیرند اما در ازدواج باید به سن عقلی توجه کرد. سن شناسنامه‌ای به شرطی قابل استناد است که با سن عقلی، روانشناختی و فیزیولوژیکی همبستگی لازم را داشته باشد. ممکن است آدم باهوش باشد اما عاقل نباشد به عنوان مثال خیلی از افرادی که طعمه این سایت‌ها می‌شوند ممکن است آدم‌های باهوشی باشند اما وقتی به سراغ این سایت‌ها می‌روند مشخص است نمی‌توانند از هوش خود در زندگیشان استفاده کنند و آدم‌های عاقلی نیستند.
در دوره مدیران کل پیشین دفتر مشاوره ازدواج وعده داده شده بود که ارائه خدمات مشاوره ازدواج تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد، این وعده به کجا رسیده است آیا پیگیر این موضوع هستید؟
صبحی: بنده سؤالم این است که اگر به خاطر یک بیماری ساده نزد یک پزشک برویم برای دو، سه دقیقه ویزیت کردن متوسط 30 هزار تومان دریافت می‌کند حال اگر این فرد مجبور شود چند بار برود متوسط در مجموع این سه بار 15 دقیقه پزشک برای ویزیت او زمان اختصاص داده و 90 هزار تومان دریافت کرده است چطور وقتی یک مشاوره برای حداقل 45 دقیقه ویزیت کردن 50 هزار تومان دریافت می‌کند می‌گوییم زیاد است؟ این در حالی است که بیماری‌های روحی، روانی و مسائل روانشناختی زندگی را مختل می‌کند. بحث این است که ما مشکل فرهنگی - رفتاری داریم و برای چیزهایی که ضرورت دارد خسیس‌بازی در می‌آوریم.
* خدمات مشاوره ازدواج نه تنها گران نیست بسیار ارزان هم هست!
منظورتان این است که قیمت این خدمات مناسب است و تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد؟
صبحی: بر اساس منطق نه تنها این خدمات گران نیست بلکه بر اساس مدت زمانی که در اختیار بیماران قرار می‌دهند بسیار هم ارزان است، متأسفانه این نگرش را مسئولان ما هم دارند و حاضر نیستند بیماران روانشناختی را بیمه کنند. وزارت ورزش و جوانان درصدد است تسهیلات لازم را فراهم کند اما برای تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مشاوره ازدواج سازمان نظام روانشناسی و بیمه باید با هم به توافق برسند.
بیمه خدمات ازدواج که چند ماه پیش رونمایی شد، هم اکنون در چه مرحله‌ای است؟
صبحی: در این طرح ما گفتیم یک جوانی که می‌خواهد ازدواج کند به چه چیزهایی نیاز دارد و در چه زمینه‌هایی باید حمایت شود ما معتقدیم از مرحله آغاز آشنایی و مشاوره تخصصی تا مراحل ازدواج، تهیه مسکن، جهیزیه و بچه‌دار شدن تحت حمایت قرار گیرد به همین منظور بیمه مخصوص ازدواج جوانان را این دفتر انجام داد و بیمه ایران روش‌های سرمایه‌گذاری را مشخص کرد، خانواده‌ها از هم اکنون می‌توانند فرزندان خود را تحت پوشش بیمه ازدواج جوانان قرار دهند، هر جوانی که تمایل دارد تحت پوشش این بیمه قرار بگیرد باید به کارشناس امور ازدواج در اداره ورزش و جوانان شهر و استان خود مراجعه کند، آنها با اخذ مدارک لازم به متقاضیان معرفی نامه می‌دهند و آنها می‌توانند پس از آن به شعب بیمه ایران مراجعه کنند.کاری که ما می‌توانستیم انجام دهیم پیدا کردن زمینه‌ها و عقد قرارداد بوده است بقیه موارد در اختیار ما نیست.
* وام 3 میلیونی ازدواج توهین به جوانان کشور است
در مورد افزایش وام ازدواج اقدامی انجام نداده‌اید؟
صبحی: ما هم اکنون به دنبال این هستیم که آیا راهکارهای قانونی وجود دارد که علاوه بر وام‌های موجود وام‌های دیگری نیز بتوان به جوانان داد، وام 3 میلیون توهین به جوانان است وقتی یک خودروی پراید چند برابر جوانان ارزش داشته باشد نباید انتظار داشت این وضعیت به سامان برسد.
طرح ازدواج سبز به کجا رسید؟
صبحی: ازدواج سبز تنها در حد یک ایده است که هنوز عملیاتی نشده است.
