وقتی جسدی به خاک سپرده می‌شود تغییر و تحولاتی در آن بوجود می‌آید که به طور عینی هیچ ردی از آن باخبر نیست و اطلاعات کافی راجع چگونگی تجزیه بدن انسان در دهه‌های گذشته در دست نبوده است زیرا بررسی جسد پس از مرگ و وارسی گور در بیشتر کشورها و نقاط جهان خلاف قانون و شرع است.
در این بین برخی افراد از جمله پزشکان پزشکی قانونی و محققان همواره در صدد بودند تا در کلاس‌های پزشکی و تشریح جسد انسان به این مهم دست یابند. به همین علت گروهی از محققان و پزشکان گروه پزشکی قانونی در دانشگاه تگزاس اسکلت‌های بدن افراد را در گورستان آزمایشگاهی خود جمع‌آوری کردند تا بر روی آن‌ها تحقیقاتی انجام دهند.
فعالیت‌ها اندام‌ها و ماهیچه‌های بدن پس از مرگ متوقف می‌شود و عملکرد پمپ‌ها در غشاء سلولی منجر به انتشار کلسیم در بدن می‌شود و سبب سفت و سخت شدن اندام‌ها می‌شود. تجزیه شدن بدن انسان پس از مرگ سبب می‌شود که بدن انسان مجدد به خاک بازگردد.
روش تدفین چه تاثیری بر مراحل تجزیه جسد دارد؟
در چند دهه اخیر مراحل خاکسپاری یا تدفین اجساد تغییرات چشمگیری کرده است و سبب شده است که تغییر و تحولاتی در نحوه و مراحل تجزیه اجساد اتفاق بیفتد. محققان انسان‌شناسی پزشکی قانونی در دانشگاه تگزاس مراحل تجزیه بدن انسان را بعد از مرگ بررسی کردند و به نتایج جالبی رسیدند.
به علت تفاوت‌های که در دین، فرهنگ و آداب نقاط مختلفی از جهان وجود دارد، مردم نقاط و کشورهای متفاوت به گونه‌های مختلفی برای اجساد خود مراسم تدفین می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین این روش‌ها می‌توان به خاکسپاری، خاکسپاری در درون تابوت، مومیایی کردن و سوزاندن اجساد اشاره کرد.
با به وجود آمدن روش‌های مختلف تدفین اجساد و پیچیده شدن مراحل آن، کارشناسان پزشکی قانونی حتی با به‌روزرسانی و مجهز کردن فناوری و دستیابی به پیشرفت‌های فراوان در این حوزه به سختی توانسته‌اند به طور دقیق و همراه با جزئیات به چگونگی تفکیک مراحل تجزیه جسد و زمان دقیقی که جسم در محیط می‌ماند دست یابند.
گفته می‌شود که با متنوع‌تر شدن روش‌های تدفین، گذشت زمان، تغییر در تغذیه و سبک زندگی تجزیه بدن انسان پس از مرگ طولانی‌تر و پیچیده‌تر شده است.
تجزیه بدن انسان در چند مرحله اتفاق میفتد؟
ابزارها و امکاناتی که در آزمایشگاه دانشگاه تگزاس وجود دارد، آن را به یکی از 5 مرکز مجهز برای بررسی‌های مهم آزمایشگاهی به خصوص در ارتباط با اجساد تبدیل کرده است. محققان در این مرکز آزمایشگاهی که حدود 50 جسد در آنجا آسوده‌اند به بررسی مراحل و روند تجزیه اجساد انسان پرداخته‌اند.
در این مرکز اجساد در فضای باز نگه داشته میشوند و به منظور جلوگیری از حمله حیوانات و پرندگان، اجساد را درون محفظه‌هایی در فضای باز نگه می‌دارند. برخی از آن‌ها در سایه و برخی در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند تا بررسی‌ها به طور جامع انجام شود.
تجزیه جسد بر اثر تغییر و تحولات و تاثیر عواملی همچون شرایط محیطی، باکتری‌ها، حشرات، تولید مثل حشرات و تحلیل سلولی خود جسد به وقوع می‌پیوندد. به طور معمول این اتفاقات و مراحل از خارج و داخل بدن اتفاق میفتد و در نهایت سبب تورم و از دست دادن مایع موجود در بدن و در نهایت خشک شدن جسد می‌شود.
در واقع بدن افراد شامل باکتری‌ها و آنزیم‌هایی است که پس از مرگ و از کار افتادن دستگاه‌های حیاتی شروع به تجزیه بدن و اندام‌ها می‌کنند. باکتری‌ها با خوردن بدن آن را تجزیه می‌کنند و تجزیه جسد مرحله به مرحله پیش می‌رود و زمانی که سلول‌های بدن می‌میرند آنزیم‌هایی آزاد میشوند که باعث می‌شود باکتری‌ها و قارچ‌ها جذب بدن شوند و شروع به تجزیه گوشت و اندام های نرم بدن کنند. پس از تجزیه بخش های نرم بدن نوبت به تجزیه اسکلت استخوانی بدن می‌رسد که بیشتر طول میکشد.
چند روز پس از مرگ، تجزیه تکمیل می‌شود؟
در مرکز آزمایشگاهی در دانشگاه تگزاس اجساد را تحت انواع شرایط ممکن بررسی می‌کنند تا چگونگی تجزیه را به طور دقیق بررسی کنند و بتوانند زمان احتمالی آن را تخمین بزنند. نتایج بررسی‌ها نشان داد که حدود 6 ماه تا یک سال بسته به شرایط محیطی و همچنین شرایط جسد، تجزیه کامل می‌شود.
تجزیه انسان شامل مراحلی از جمله تجزیه سلول‌ها، تغییر رنگ بدن، انقباض بدن، خشک شدن و تبدیل شدن به اکسلت و استخوان است که بسته به عوامل محیطی و شرایط بدن فرد مدت زمان تجزیه آن از 6 تا 12 ماه متغیر است.
برخی از اجساد به علت قرار گرفتن در معرض خاک یا آب ممکن است حالتی مومی شکل به خود بگیرند که این حالت بر اثر تجزیه بافت‌های بدن توسط باکتری‌ها بوجود می‌آید. گفته می‌شود که اولین مراحل تجزیه در اندام‌ها از پانکراس آغاز می‌شود.
جسد تجزیه‌شده چه بویی دارد؟
گفته می‌شود که بعد از تجزیه بدن انسان گاز و بویی خاص در فضا منتشر می‌شود که قابل توصیف نیست و بسیار پیچیده‌تر از آن است که افراد می‌کنند. اجساد افراد و جانوران بوی خاصی را از خود منتشر می‌کند که نقش مهمی را در شناسایی اجساد و پیدا کردن آن‌ها و پیگیری جنایت‌ها ایفا می‌کند.
مطالعه‌ای جدید نشان داده است که اجزا و ترکیبات شیمیایی که طی تجزیه جسد بوجود می‌آید گاز خاصی را از خود منتشر می‌کند که در بویی که از جسد منتشر می‌شود نقش مهمی دارد. برای این منظور آزمایشی انجام شد که در آن جسد را در محفظه‌های آزمایشکاهی می‌گذاشتند و طی مراحل تجزیه هوای اطراف آن را مورد آزمایش قرار می‌دادند تا بو و گاز منتشرشده از آن را پیش‌بینی کنند.
نتایج این آزمایش نشان داد که این بو منزجرکننده است. بویی که از جسد منتشر می‌شود نتیجه تجزیه بدن توسط باکتری‌ها است و هنگامی که باکتری‌ها از بدن تغذیه می‌کنند و آن را می‌خورند بوی بدی منتشر می‌شود.
بوی منتشرشده از جسد انسان به کدام حیوان بیشترین شباهت را دارد؟
در این آزمایش در کنار جسد انسان بر روی اجساد حیواناتی از جمله خوک، خرگوش، موش، لاک‌پشت، قورباغه، کرم، ماهی و پرندگان آزمایش‌های بسیاری انجام شد و بافت‌ها و هوای منتشر شده بر اثر تجزیه آن‌ها بررسی شد. این نتیجه بدست آمد که از اجساد تمام این جانوران بو و گازی منزجرکننده و مشابهی منتشر می‌کنند.
نتایج این تحقیق نشان داد که بوی منتشرشده از جسد خوک بیشترین شباهت را با انسان دارد زیرا میکروب‌های موجود در آن‌ها، میزان چربی بدن و نوع مو آن‌ها شباهت‌های فراوانی با یکدیگر دارند.
بینی‌های الکترونیکی راهی برای یافتن اجساد
بررسی ترکیبات شیمیایی موجود در جسد تجزیه شده و بو و گازهای منتشرشده از آن راهی برای یافتن اجساد گم‌شده بدست می‌دهد و به گروه‌های جستجوگر و همچنین سگ‌های آموزش‌دیده جستجوگر کمک می‌کند.
آزمایش‌های انجام شده بر روی ترکیبات موجود در جسد تجزیه‌شده سبب شده است که بینی‌های مصنوعی و هوشمندی طراحی شود که این وظیفه‌ها را به خوبی انجام می‌دهد.
اخیرا محققان در حال طراحی بینی‌های الکترونیکی هستند که می‌تواند به طور نظری ترکیبات شیمیایی و بوی جسد را شناسایی کرده و تشخیص دهد و از این طریق در پیدا کردن اجساد گم‌شده و قربانیان بلایای طبیعی به گروه‌های تجسس کمک می‌کند.
