به گزارش افکارنیوز،کلید واژه رخنه فرهنگی از فروردین ماه 1393 توسط رهبر انقلاب وارد ادبیات فرهنگی کشور شد. ایشان در سخنرانی نوروزی خود در جمع زائران حرم مطهر رضوی به مسئولین فرهنگی هشدار دادند که "باید مراقب رخنه های بسیار خطرناک فرهنگی باشند" و علاوه بر انجام "وظایف ایجابی" خود، تمهیدات "دفاعی" نیز در این زمینه اتخاذ کنند.باید دید چه شرایطی رخ داده که رهبر معظم انقلاب با دید جامع و کل نگری که دارند، بعد از طرح بحث تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی و ناتوی فرهنگی در این مقطع زمانی، بحث رخنه فرهنگی را به عنوان یکی از تهدیدات امروز جامعه انقلابی ایران مطرح می کنند.
رخنه در کاربرد عام به معنای یک وصله ناهمگون است که به درون ماده ای که با ماهیت آن سازگاری ندارد به صورت تدریجی نفوذ کند و آن را از درون پوچ و بی خاصیت نماید. مانند آبی که درون دیوار نفوذ می می کند و موجب از بین رفتن استحکام و ظاهر آن می شود. استعاره رهبر انقلاب نیز از این منظر بسیار بجا به کار رفته است که دقیقاً ماهیت هجمه ای که امروز به فرهنگ ما شده است با همین استعاره توضیح داده می شود. اگر بخواهیم به طور دقیق تر به این مسأله و مصادیق آن در زمان حاضر بپردازیم، ابتدا باید ببینیم رخنه فرهنگی و یا رخنه های فرهنگی که گلوگاه های نفوذ فرهنگی هستند و می توانند فرهنگ غنی اسلامی ایرانی کشورمان را از درون تهی کنند در زمان حاضر چه مواردی هستند؟ به طور قطع ماهواره، تولیدات فرهنگی مانند کتاب، سینما، موسیقی و ... جزء این گلوگاه ها هستند ولی با توجه به حضور در عصر ارتباطات و فراگیری اینترنت در جهان و کشور، کسی نیست که اولویت اصلی برای رخنه فرهنگی دشمن را به این فضا اختصاص ندهد. فضای مجازی به دلیل ارتباطات کنترل نشده و خارج از نظارتی که در آن شکل می گیرد، این امکان را فراهم آورده تا افراد به صورت لجام گسیخته در معرض ارتباطات با طیف گسترده ای از افراد قرار بگیرند و این مسأله می تواند تسهیل کننده نفوذ فرهنگی درون کشور باشد.
وقتی کاربری در فضای مجازی هر صبح خود را با تصاویر زنان بی حجاب در شبکه ای مانند اینستاگرام شروع کند، می توان به ضرس قاطع ادعا نمود که به مرور، باور ها و ارزش های فرد به عنوان مهمترین المان های فرهنگی، از طریق قبح زدایی مستمر دستخوش تغییر خواهد شد. زمانی که یک کاربر به طور مداوم با این فضا در ارتباط باشد و به مرور تغییرات ارزشی دوستان و نزدیکان خود را نیز در این فضا مشاهده کند، با تقریب بالایی می توان گفت که در معرض تغییرات ادراکی از قداست ارزش های فرهنگی که تا پیش از این به آنها باورمند بوده، خواهد گشت.
در این زمینه شبکه اجتماعی اینستاگرام، در یکی دو سال گذشته که مورد رجوع برخی از کاربران فضای مجازی در ایران قرار گرفته، به طور مشخص نقش یکی از جدی ترین گلوگاه رخنه فرهنگی در فضای مجازی را بر عهده گرفته است. این شبکه که بر ارزش های فردی و خودنمایی افراد متمرکز است و از آنها می خواهد لحظات خاص خود را با دیگران به اشتراک بگذارند عملاً چارچوبی را فراهم کرده تا افراد با حضور در آن و مشاهده تصاویر برخی از هنجار شکنان که بواسطه ارتباطات غیر قابل کنترل برای همه در دسترس است، در مسیر تغییر ارزش و باور قرار گیرد. این حرکت تدریجی فرهنگی که همانند رخنه آب در دیوار، یک حرکت مداوم و پیوسته است بعد از مدتی می تواند از یک فرد باورمند به اعتقادات اسلامی، به یک فرد متسامح و توجیه گر و پس از آن حتی به یک فردی بی اعتقاد تبدیل گردد.
اما با وجود این خطر بزرگ همچنان شاهدیم که برخی از مسئولین با استناد به بحث مختار بودن انسان و آزادی در انتخاب شیوه فعالیت در فضای مجازی، در برابر فیلترینگ این شبکه مقاومت می کنند. رهبر معظم انقلاب در همان سخنرانی اول فروردین 93 پاسخ این گونه افراد را نیز داده اند. ایشان در بخشی از سخنرانی مذکور فرمودند: "حساسیت مسئولان درباره رخنه ها و انحرافات فرهنگی هیچ منافاتی با آزادی ندارد، چرا که آزادی به عنوان نعمت بزرگ الهی با ولنگاری، بی‌تفاوتی و رها سازی کاملا متفاوت است." لذا باید توجه داشت، بی تفاوتی برخی از مسئولان و یا ساده انگاری آنها در خصوص توطئه های دشمن برای رخنه فرهنگی و اهمال کاری آنها، موجب افزایش هزینه ها برای نظام اسلامی می گردد و ممکن است زمانی بخواهند دست به کار شوند که دشمن توانسته باشد حداکثر امتیازات ممکن خود را از این عرصه حاصل کرده باشد. به قول معروف "سرچشمه شاید گرفتن به بیل چو پر شد نشاید گرفتن به پیل"
بر اساس درک اهمیت این موضوع است که عده ای از جوانان متخصص کشورمان در قالب جبهه مردمی مبارزه با فساد در فضای مجازی، چندی پیش فعالیت خود را برای جلوگیری از رخنه فرهنگی آغاز کرده اند تا پیش از آنکه هزینه فعالیت های دشمن و افراد هنجار شکن در فضای مجازی برای نظام سنگین گردد، جلوی گسترش آن را بگیرند. این گروه با شناسایی افراد فاسدی که در این شبکه ها به نوعی قصد قبح زدایی از مبانی اعتقادی جامعه را دارند، به آنها هشدار می دهند تا با انجام فریضه نهی از منکر، جامعه را از هر گونه فساد بیمه کنند. گروه مردم نهاد جبهه مردمی مبارزه با فساد در فضای مجازی همچنین لیستی 5000 نفره از برخی از مفسدان اینستاگرام را استخراج کرده اند و با ارسال پیامک از آنها خواسته اند تا در رویه خود تغییر حاصل کنند و تصاویر منافی عفت خود را از فضای مجازی پاک گردانند.
امیدواریم مسئولین تصمیم گیر از خواب غفلت بیدار شوند و با توجه به وجود جایگزین های وطنی برای شبکه های اجتماعی، با مسدود کردن شبکه های خارجی، مردم را به حضور در شبکه های بومی و داخلی ترغیب نمایند تا شاهد کاهش موارد مجرمانه در این فضا باشیم.
نوسینده: علی سعد
