شواهد زیادی وجود دارد که عدد سن ما، توصیف‌کنندهٔ ما نیست. این مطلب را بخوانید تا بدانید چرا سن تقویمی ما فقط یک عدد است. ما کنترل زیادی روی نحوهٔ گذران عمر خود داریم، بیشتر از آنچه فکرش را می‌کنیم!
سن تقویمی آن چیزی است که وقتی فُرمی را پُر می‌کنید می‌نویسید؛ اما واضح است که دو نفر می‌توانند کاملاً هم‌سن باشند؛ اما وضعیت سلامتی بسیار متفاوتی نسبت به هم داشته باشند. مفهوم سن تقویمی یک مفهوم قانع‌کننده است اما می‌تواند تفاوت زیادی با سن بیولوژیکی داشته باشد، حتی به‌اندازه ۲۰ سال. بنابراین دیگر شمع‌های روی کیک تولد را نشمارید، بلکه عادت‌های سالمتان را بشمارید. این عادت‌ها شاخص بسیار قوی‌تری از سن واقعی شما هستند.
فاکتورهایی که بر سن بیولوژیک شما اثر می‌گذارند کدام‌اند؟
انتخاب‌های سبک زندگی
یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که تعیین‌کننده سن بیولوژیک است، سبک زندگی است. مطالعه‌ای نشان می‌دهد شیوه زندگی شما بر نحوه افزایش سنتان اثر می‌گذارد. مشخص شده که فاکتورهای سبک زندگی، مولفه‌های مهمی برای تعیین وضعیت سلامت‌اند و این ادعا پشتوانه علمی دارد.
طبق یافته‌ها، افرادی که پنج عادت سالم داشتند؛ یعنی سیگار نمی‌کشیدند، وزن سالمی داشتند، به طور منظم ورزش می‌کردند، الکل مصرف نمی‌کردند و رژیم غذایی سالمی داشتند توانسته بودند طول عمر خود را به‌اندازه ۱۴ سال برای زنان و ۱۲ سال برای مردان افزایش دهند. این یافته‌ها در تمام گروه‌های سنی وجود داشتند. پس می‌بیند که سبک زندگی خیلی مهم است. عادت‌های سالم را هر چه زودتر شروع کنید بهتر است و در هر سنی از آنها سود خواهید برد.
درپیش‌گرفتن عادت‌های سالم می‌تواند احتمال مرگ زودهنگام را کاهش بدهد و طول عمر را زیاد کند.
فاکتورهای ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی
متأسفانه شما نمی‌توانید DNA خود را تغییر دهید اما می‌توانید بر نحوه بیان اطلاعات ژن‌های خود اثر بگذارید. اپی‌ژنتیک به تغییراتی گفته می‌شود که بر DNA شما اثر نمی‌گذارند. اما سبک زندگی شما در اینکه سلول‌هایتان چگونه این اطلاعات ژنی را بخوانند نقش دارند. مثلاً فاکتورهای تغذیه‌ای و سبک زندگی می‌توانند برانگیزانندهٔ تغییراتی در درون سلول‌هایی باشند که بیان برخی از ژن‌ها را تغییر می‌دهند. این فاکتورها می‌توانند بیان ژن‌ها را نیز بهتر کنند. این تغییرات اپی‌ژنتیک می‌توانند فرایند پیری را کُند یا تند کنند.
ورزش، یکی از این نمونه‌هاست. تحقیقات نشان می‌دهد حرکت‌دادن منظم بدن با تمرینات هوازی می‌توانند سن اپی‌ژنتیک انواع بافت‌های بدن را تغییر دهد. افرادی که فعالیت بدنی زیادی دارند، دارای بافت‌های عضلانی هستند که سن بیولوژیکی کمتری نسبت به عضلات افرادی دارند که فعالیت بدنی ندارند.
طرز فکر و مدیریت استرس
ذهن شما نیز بر میزان سرعت بالارفتن سن بیولوژیکی‌تان اثر می‌گذارد. مطالعات نشان داده افرادی که احساس خوبی نسبت به سن‌وسال خود دارند معمولاً هفت سال و نیم بیشتر از افرادی زندگی می‌کنند که افکار منفی نسبت به سن‌وسال خود دارند. استرس مداوم نیز می‌تواند در این میان یک فاکتور مهم باشد. آیا تابه‌حال متوجه شده‌اید کسانی که زندگی را سخت می‌گیرند معمولاً مسن‌تر به نظر می‌رسند؟
مطالعه‌ای نشان داده استرس مزمن می‌تواند تلومرها را کوتاه کند. تلومرها ساختارهایی محافظ در انتهای کروموزوم‌ها هستند. تلومرها قویاً با سالخوردگی و طول عمر سلول‌ها مرتبط می‌باشند.
ارتباطات اجتماعی و هدف در زندگی
نقش روابط اجتماعی در این میان چیست؟ ارتباطات اجتماعی شما نیز بر سلامتی و طول عمرتان اثر می‌گذارند. مطالعه‌ای دریافت ارتباطات قوی اجتماعی می‌توانند احتمال بقا را در میان گروه‌های سنی گوناگون به میزان ۵۰ درصد افزایش دهند. همچنین شما به هدف در زندگی نیاز دارید تا فرایند پیری و سالخوردگی را کُندتر کنید. مطالعه‌ای دریافته افرادی که هدفمند زندگی می‌کردند، ۲۳ درصد کمتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی بودند.
پیوسته در حال یادگیری بودن و تمرین قوه ادراک و شناخت
مغزتان را فعال نگه دارید. درست همان‌طور که عضلات غیرفعال، کارآمدی و قدرت خود را از دست می‌دهند، فعال‌نکردن مغز نیز باعث می‌شود زودتر پیر شود. مطالعه‌ای دریافته افرادی که در فعالیت‌های فکری و ذهنی شرکت می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به اختلالات ادراکی و شناختی هستند. چیزهای جدید را امتحان کنید، مهارت‌های جدید یاد بگیرید، پازل یا جورچین حل کنید، یک زبان جدید فرابگیرید یا نواختن یک ساز جدید را یاد بگیرید. اثرات این رفتارها بر مغز، مورد تأیید علم است.
در پایان
سن به‌هیچ‌عنوان توجیه‌کننده وضعیت سلامت نیست و نقشی در پیچیدگی بیولوژی انسان ندارد. فاکتورهایی مانند سبک زندگی، ژنتیک، طرز فکر و نگرش، ارتباطات اجتماعی و تقویت ادراک و شناخت، فاکتورهای بزرگ‌تر و مهم‌تری در تعیین سن بیولوژیکتان هستند.
پس وضعیت سلامت شما توسط عدد سال‌هایی که زندگی کرده‌اید تعیین نمی‌شود، بلکه به انتخاب‌هایی که می‌کنید و نگرشی که دارید و سبک زندگی که در پیش گرفته‌اید مربوط است. سلامتی و کیفیت طول عمر در هر سنی قابل رسیدن است.
