برخلاف نظریه علمی پیش‌رو که به توانایی مغز بر خلاص شدن از شر سموم در زمان خواب اشاره دارد، ممکن است در واقع در طول خواب این توانایی کاهش یابد.
طی دهه گذشته، توضیح اصلی برای اینکه «چرا می‌خوابیم؟» این بوده است که مغز فرصتی برای دفع سموم فراهم کند، با این حال، نتایج تحقیق جدید دانشمندان موسسه تحقیقاتی زوال عقل بریتانیا در کالج امپریال لندن نشان می‌دهد که ممکن است این نظریه درست نباشد.
پژوهشگران با اندازه‌گیری پاکسازی سم و حرکت مایع در مغز موش‌ها نشان دادند که در هنگام خواب و بیهوشی پاکسازی به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
محققان از رنگ فلورسنت استفاده و مشاهده کردند که رنگ به سرعت از یک ناحیه مغز به ناحیه دیگر منتقل شده و پاک می‌شود. این مورد به آنان امکان داد تا میزان پاکسازی رنگ از مغز را مستقیما اندازه‌گیری کنند. آنان دریافتند که پاکسازی رنگ در موش‌های خواب حدود ۳۰ درصد و در موش‌هایی که تحت بیهوشی قرار داشتند در مقایسه با موش‌هایی که بیدار بودند، ۵۰ درصد کاهش یافت.
پیش از این نتایج، فرضیه اصلی این بود که خواب باعث بهبود پاکسازی سموم از مغز می‌شود که از طریق سیستم گلیمفاتیک (مکانیسمی که مواد زائد را از سیستم عصبی مرکزی دفع می‌کند) انجام می‌شود، با این حال، این نتیجه هرگز به‌طور قطعی تایید نشده است و پژوهش قبلی بر روش‌های غیرمستقیم اندازه‌گیری جریان مایع در مغز متکی بود.
به گفته محققان، آخرین یافته‌ها شگفت‌انگیز هستند و اکنون به کار بیشتری نیاز است تا دریابیم دقیقا چه اتفاقی رخ می‌دهد و چرا اتفاق می‌افتد.
پروفسور نیک فرانک-پروفسور بیوفیزیک و بیهوشی در امپریال کالج لندن و یکی از پژوهشگران ارشد این پژوهش- گفت این زمینه به قدری بر ایده پاکسازی سموم به‌عنوان یکی از دلایل کلیدی خواب ما متمرکز شده است که بسیار شگفت‌زده شدیم. برای مشاهده برعکس در نتایج ما دریافتیم که میزان پاکسازی رنگ از مغز در حیواناتی که در خواب یا تحت بیهوشی بودند به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت.
«هنوز، نمی‌دانیم که چه چیزی در مورد این حالت‌ها وجود دارد که سرعت حذف مولکول‌ها از مغز را کاهش می‌دهد و قدم بعدی در تحقیق ما این است که درک کنیم چرا این اتفاق رخ می‌دهد.»
اندازه مولکول‌ها ممکن است بر سرعت حرکت آنها در مغز تاثیر بگذارد و برخی از ترکیبات از طریق سیستم‌های مختلف پاک می‌شوند بنابراین، میزان تعمیم یافته‌ها هنوز تایید نشده است.
پروفسور بیل ویزدن-مدیر موسسه تحقیقاتی زوال عقل بریتانیا در امپریال و سرپرست پژوهش- توضیح داد اگرچه نشان داده‌ایم که پاکسازی سموم ممکن است دلیل اصلی خوابیدن ما نباشد اما نمی‌توان در مورد اهمیت خواب بحث کرد.
اختلال خواب علامت رایجی است که در افراد مبتلا به زوال عقل تجربه می‌شود، اما هنوز نمی‌دانیم که آیا این مورد پیامد یا عاملی محرک در پیشرفت بیماری است یا خیر. ممکن است خواب خوب به دلایلی به غیر از پاکسازی سموم به کاهش خطر زوال عقل کمک کند.
طرف دیگر مطالعه ما این است که ما نشان داده‌ایم که پاکسازی مغز در حالت بیداری بسیار کارآمد است و به‌طور کلی، بیدار بودن، فعال بودن و ورزش ممکن است به‌طور موثرتری مغز را از سموم پاک کند.
در مرحله بعد، هدف محققان کشف این موضوع است که چگونه خواب باعث کاهش پاکسازی سموم از مغز در موش‌ها می‌شود و بررسی خواهد شد که آیا یافته‌های آنان برای انسان قابل تعمیم است یا خیر.
نتایج این تحقیق در نشریه Nature Neuroscience منتشر شده است.
