در ادبیات مالی این میزان رشد ۲۰ درصدی به معنای ورود به رونق رسمی (بازار گاوی) است. همزمان ارزش معاملات سهام به بیشترین سطح از آبان ۹۷ رسیده است که ورود پول‌های تازه به بورس را نوید می‌دهد. پیش از این نیز، مشارکت بالای سهامداران حقیقی در معاملات بورسی گزارش شده بود که تاکید می‌کند سرمایه‌گذاران جدید از این بازار استقبال کرده‌اند. وضعیت مناسب بازار جهانی در شرایط کنونی و همچنین حفظ سطوح فعلی نرخ دلار در بازار ارز از جمله دلایل بنیادی حمایت‌کننده از بورس است. در سوی دیگر، جاماندگی سهام از رشد تورمی سایر بازارها در سال گذشته پتانسیل پنهانی برای تداوم مسیر صعودی خواهد بود. بنا بر شواهد موجود، نااطمینانی‌های غیراقتصادی می‌توانند مانعی برای رونق بورس باشند. به‌طور کلی چهار مساله نرخ ارز، قیمت‌ها در بازار جهانی، سیاست خارجی و سیاست‌گذاری داخلی مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر فضای عمومی بورس محسوب می‌شوند. اکنون نیز با ورود احتمالی پول‌های تازه، جریان نقدینگی به‌عنوان بازی‌ساز پنجم نقش تعیین‌کننده‌ای بر کارنامه سهام خواهد داشت.
رشد شتابنده ارزش سهام بورس تهران طی معاملات روز گذشته در مقیاس گسترده‌تر و با شدت بیشتری ادامه یافت. در این روز که خریداران با هیجان زایدالوصفی برای خرید طیف وسیعی از سهم‌ها صف کشیده بودند، ارزش معاملات خرد به بالاترین رقم از سی‌ام مهر سال گذشته رسید. شاخص کل بازار نیز توانست ضمن یک رفت و برگشت، سرانجام رشد ۸/ ۰ درصدی را ثبت کند و فاصله‌اش را از کف خود در اواخر بهمن‌ماه به ۵/ ۲۰ درصد برساند و عملا وارد دوره رونق رسمی شود. در عین حال، شاخص هم‌وزن با حفظ جهش پیوسته در جریان دادوستدهای دیروز رکورد تازه‌ای را در کارنامه خود ثبت کرد. رشد دسته‌جمعی قیمت در گروه‌های مختلف و ترکیب یکدست تقاضا در سهم‌های بنیادی و غیربنیادی حاکی از قدرت نقدینگی است که با در نظر گرفتن ارزش بالای معاملات در روز گذشته ورود پول‌های تازه را نوید می‌دهد. اهمیت ورود بازار سهام به رونق رسمی و پیوستن سرمایه‌های تازه‌نفس بر اهمیت تحلیل بازارها افزوده است.
چنانکه که اشاره شد، شاخص کل بورس تهران پس از عقب‌نشینی از قله تاریخی خود در پاییز سال گذشته، در بیست‌وهشتمین روز بهمن به کف خود، یعنی ۱۵۶ هزار واحد تنزل کرد. سپس با تخلیه هیجانات منفی در بورس تهران و تغییر جهت قیمت‌های جهانینفت و دیگر مواد خام، شاخص گام در مسیر صعودی گذاشت و رفته رفته از کف خود فاصله گرفت. شیب این روند از روزهای پایانی سال گذشته با رشد پیوسته شاخص بیشتر شد و در نهایت، استمرار این الگو در سال جدید سبب شد تا شاخص در پایان معاملات روز گذشته ضمن صعود ۵/ ۲۰ درصدی از کف خود، به عدد ۱۸۸ هزار واحد دست یابد. محاسبه اختلاف این دو رقم نشان‌دهنده رشد ۳۲ کانالی شاخص دماسنج سهام طی تقریبا یک و نیم ماه اخیر است.مطابق ادبیات بازارهای مالی، رشد ۲۰ درصدی قیمت از کف به مثابه رونق رسمی هر بازار(Bullish Market) شناخته می‌شود. بنابراین ثبت روند صعودی اخیر را می‌توان به معنای ورود بورس تهران به دوره رونق رسمی قلمداد کرد که توام با افزایش قابل اعتنای ارزش معاملات خرد و حضور معامله‌گران حقیقی در سمت خرید، ورود پول‌های جدید به بازار سهام را تا حدود زیادی تایید می‌کند.
رونق با چاشنی پول‌های تازه
آغاز موج صعودی اخیر از اواخر اسفند برخی از کارشناسان را بر آن داشت تا شروع رشد قیمت‌ها را حاصل ورود پول‌های تازه تلقی کنند. اما در ابتدای این موج به دلیل ارزش نه‌چندان زیاد معاملات، ورود پول‌های تازه به بازار محل تردید شماری از تحلیلگران قرار گرفت. «دنیای اقتصاد» در بیست‌ودوم اسفند سال گذشته در گزارشی تحت عنوان «پول‌های پیشران بورس تهران» مساله ورود پول‌های تازه را مورد بررسی و در آنجا با تاکید بر ضعف جریان نقدینگی، فرضیه ورود پول‌های تازه را مورد تردید قرار داد. در آن دوره به نظر می‌رسید که پیوستن پول‌های منجمد و پارک‌شده نقش موثرتری در تحریک تقاضا داشته تا ورود سرمایه جدید. اما با استمرار این الگو به تدریج محافظه‌کاری در بازار کمرنگ‌تر شد و با حضور مضاعف معامله‌گران حقیقی بر میزان تقاضا و رشد قیمت‌ها افزوده شد و همین امر گمانه‌زنی در مورد ورود سرمایه‌های جدید را تقویت کرد.
تخلیه فشار روانی حاکم بر بازار پس از انتشار گزارش عملکرد در واپسین ماه‌های سال قبل، بهبود روابط تجاری آمریکا با چین، رشد بهای نفت با کاهش تولید اوپک، رونق معاملات بورس کالا از پارامترهای بنیادی تاثیرگذار بر رشد شاخص بورس تهران بودند. البته اتفاق نظر گروه‌های تحلیلی بر ارزندگی طیف زیادی از سهم‌ها در آن مقطع زمانی (برآورد عدد ۹/ ۳ مرتبه‌ای برای نسبتP بر E از سوی تحلیلگران) در تامین امنیت روانی معامله‌گران موثر واقع شد.حفظ شرایط مساعد در سال جدید و رونمایی از عملکرد قابل قبول شرکت‌های بورسی در اسفند هم مزید بر علت شد تا پول‌های تازه با اطمینان بیشتری به عرصه سهام بپیوندند. بر اساس آمار تغییر مالکیت، حدود ۴۲۰ میلیارد تومان سرمایه از سوی سهامداران حقیقی طی این موج صعودی-از بیستم اسفند تا روز گذشته- به جریان معاملات سهام پیوسته‌اند که ترکیب آن با ارزش بالای معاملات فرضیه ورود پول‌های تازه به بازار را تا حدود زیادی تایید می‌کند. فعالان بورس تهران روز گذشته حدود ۸۹۰ میلیارد تومان سهم را دست‌به‌دست کردند. رقمی که از دادوستدهای ابتدای آبان سال گذشته تاکنون بی‌سابقه بود.
خطر انحراف از مسیر ارزندگی
اگرچه ورود پول‌های تازه همواره ویژگی مثبتی برای بازار به شمار می‌رود اما در عین حال می‌تواند آثار نامطلوبی در بازاری با عمق کم معاملات و محدودیت‌های فنی به وجود آورد. واقعیت این است که پیوستن پول‌های جدید حرکت‌های دسته‌جمعی و رفتار توده‌وار را در بازار تشدید می‌کند و می‌تواند از طریق ترکیب یکدست نقدینگی در سمت تقاضا به ایجاد حباب در قیمت‌ها بینجامد. در واقع، در چنین شرایطی عملا توجه و تمرکز بر متغیرهای بنیادی رنگ می‌بازد و بسیاری از معامله‌گران تحت تاثیر هیجان حاکم بر معاملات به فعالیت در بازار می‌پردازند و به همین دلیل، احتمال اینکه سرمایه‌های خود را به دلیل عدم آشنایی کافی با سهام یا از روی هیجان‌زدگی سرمایه‌های خود را به مخاطره اندازند، افزایش می‌یابد. در آخرین موج پرهیجان بازار که سیلابنقدینگی منجر به رشد شدید قیمت‌ها در مهرماه شد، بسیاری از سهم‌ها در محدوده‌ای فراتر از مرزهای ارزندگی دادوستد شدند. به نظر می‌رسد موج اخیر نیز این قابلیت را دارد که به چنین نتیجه‌ای بینجامد و از این رو، لزوم توجه به متغیرهای بنیادی و تفکیک سهام ارزنده از غیرارزنده ضرورت پیدا می‌کند.
اوج‌گیری هیجان در جبهه کوچک‌ترها
در روزی که شاخص کل حدود ۸/ ۰ درصد رشد کرد، نماگر هم‌وزن(با اثر یکسان نمادها) سریال صعودهای بی‌وقفه خود را با جهش ۶/ ۱ درصدی در روز گذشته تداوم بخشید و قله جدیدی را در کارنامه خود به ثبت رساند. جهت‌گیری این دو نماگر و سرعت بیشتر شاخص هم‌وزن حاکی از شدت بیشتر تقاضا در سهم‌های اصطلاحا کوچک است که عمدتا به دلیل چابکی و شتاب‌گیری در ازای نقدینگی محدود توان رشد پرشتاب‌تری دارند. مروری بر نوسان متوسط قیمت در صنایع بورسی تصویری دقیق‌تر از آرایش متقاضیان در روز گذشته می‌دهد. دیروز، در مجموع شاخص ۳۳ گروه از صنایع ۳۹گانه بورس تهران رشد کرد. علاوه بر شاخص صنایع تک‌سهمی که تقریبا تا سقف مجاز روزانه رشد کردند، شاخص گروه قند و شکر با حضور پررنگ سهامداران حقیقی در سمت خرید سهام قندی، جهش ۵/ ۴ درصدی را تجربه کرد. متوسط قیمت در گروه‌های خودرو، ماشین‌آلات و زراعت نیز با حضور قابل اعتنای سهامداران در صف‌های خرید حدود ۳ درصد افزایش یافت. به نظر می‌رسد انتظارات تورمی و قدرت نقدینگی حرف اول را در تقاضای این دسته از سهم‌ها می‌زند. البته گزارش‌های ماهانه برای اسفند و بهبود میزان تولید و مبالغ فروش در شمار زیادی از شرکت‌های بورسی به عنوان عامل بنیادی نقش خود را ایفا کرده است. برخی تحلیلگران توجه یک‌جانبه بر بهبود درآمد شرکت‌هایی از زیرمجموعه گروه خودرو، سیمان، ماشین‌آلات در آخرین گزارش‌های ماهانه و بی‌توجهی به بهای تمام‌شده را از ریسک‌های بنیادی سهم‌های کوچک و متوسط عنوان می‌کنند.
صعود سهام در صنایع پرحاشیه
طی معاملات دیروز شاهد حضور دسته‌جمعی سهامداران در سمت تقاضای نمادهای خودرویی بودیم. در این میان، نماد شرکتایران خودرو عنوان طولانی‌ترین صف خرید بازار را طی روز گذشته به نام خود ثبت کرد. این نماد از همان ابتدای کار بازار در روز گذشته، به عنوان لیدر گروه با صف بیش از ۸۰ میلیونی خرید مواجه شد. در ادامه و در ساعت پایانی معاملات سهامداران بزرگ این سهم با عرضه صف خرید و همچنین فروش بیشتر در دیگر نمادهای هم‌گروه زمینه را برای فروکاستن از عطش تقاضا فراهم کردند. به این ترتیب، با عرضه صفوف خرید بیش از یک میلیارد سهم به ارزش حدود ۱۸۰ میلیارد تومان سهم در این گروه به گردشدرآمد و رتبه نخست بیشترین حجم و ارزش معاملات بار دیگر به صنعت خودرو تعلق گرفت. اگرچه بسیاری از تحلیلگران بنیادی رشد سهام زیان‌ده نظیر ایران‌خودرو را منطقی نمی‌دانند، اما به نظر می‌رسد کسب سود با پیوستن به موج‌های موقت از چنان جذابیتی برخوردار هست که مشارکت در این دسته از سهم‌ها را توجیه کند. ضمن اینکه تله ذهنی تورم دارایی(افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی) همچنان نقش موثری در رشد قیمت لیدر گروه خودرو بازی می‌کند. در سمت دیگر، با انتشار شایعه تسعیر دارایی‌های ارزی بانک‌ها با نرخ سامانه نیما بر شدت تقاضا در سهام این گروه افزوده شد و نمادهایی چون «وبملت» و «وپاسار» را در بین صدرنشینان جدول نمادهای موثر بر شاخص نشاند. به نظر می‌رسد با نزدیک شدن به موعد انتشار صورت‌های مالی سالانه، هیجان ناشی از این خبر تشدید شود و سهام بانک‌های با دارایی بیشتر ارزی را به تناسب متاثر سازد.
چشم‌انداز بازارها در سال ۹۸
بررسی‌های فوق که حاکی از ورود بورس تهران با دوره رسمی رونق و پیوستن پول‌های تازه به بازار است، ضرورت تبیین و تحلیل چشم‌انداز پیش روی بازار سهام در کنار سایر بازارهای موازی را بیشتر می‌کند. «دنیای اقتصاد» در همایش سالانه خود که در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود به بررسی چشم‌انداز بازارها در سال پیش‌رو خواهد پرداخت.همگام با بورس، متغیرهای کلان اقتصادی و همچنین رویه آتی بازارهای مختلف مانند ارز، مسکن، بازارهای جهانی و دیگر بازارها در همایشی که «دنیای اقتصاد» در نهم اردیبهشت سال جدید برگزار می‌کند، بررسی می‌شود. در کنار ششمین همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۸، هشتمین همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید نیز در همان روز نهم اردیبهشت برگزار خواهد شد.در این روز، هشتمین همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید در نوبت صبح و همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۸ در نوبت عصر برگزار می‌شود. در همایشی که در نوبت صبح برگزار می‌شود تصمیم‌گیران ارشد همراه با اقتصاددانان و صاحب‌نظران از طیف‌های مختلف فکری به آسیب‌شناسی تکرار چالش‌ها در اقتصاد ایران خواهند پرداخت. همایش هشتم به دنبال پاسخ به این سوال است؛ عوامل ماندگاری چالش‌ها در اقتصاد ایران چیست و چرا حل نمی‌شود؟ متقاضیان حضور در این همایش برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می‌توانند به آدرس http:/ / events.den.ir مراجعه کنند یا با شماره تلفن ۸۷۷۶۲۳۵۰ (دبیرخانه همایش) تماس بگیرند.
