دولت آمریکا روز گذشته (جمعه) با اعلام معافیتِ ۸ کشور از تحریمهای نفتی ایران رسما به شکست سیاستی که ماهها با ادبیاتی قلدرمآبانه درباره آن صحبت کرده بود، اعتراف کرد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از روز ۱۸ اردیبهشت که کشورش را از توافق هستهای ایران خارج کرد، وعده داد که در راستای سیاست "فشار حداکثری" خود صادرات نفت ایران را تا پیش از اجرا شدن دور دوم تحریمها در ۴ نوامبر (۱۳ آبان) به "صفر" خواهد رساند و مقامات دولت او نیز در این مدت به کرات هشدار دادند که هیچ معافیتی برای تداوم خرید نفت از ایران در کار نخواهد بود و هیچ کشوری از تحریمهای نفتی ایران مستثنی نخواهد شد.
اما روز گذشته با اعلام رسمی معافیت ۸ کشور از تحریمهای نفتی ایران، تمام آن تهدیدها و لفاظیها و خط و نشان کشیدنها به یکباره رنگ باخت. البته از همان ابتدا نیز بودند کارشناسان و تحلیلگران بیشماری که با در نظر گرفتن واقعیات موجود در بازار نفت، شکست این سیاست را پیشبینی میکردند.
خود ترامپ نیز خیلی زود متوجه عملی نبودن وعدهاش شد و به همین دلیل بود که عربستان و سایر متحدان منطقهای خود و همچنین اوپک را برای افزایش تولید نفت و کاهش قیمتها تحت فشار گذاشت. اما همان زمان، تحلیلگران بینالمللی با قاطعیت اعلام کردند که عربستان با وجود وعده دلگرمکننده خود به ترامپ، حتی با ظرفیت کامل خود نیز نمیتواند پس از تحریم ایران پاسخگوی نیاز بازار باشد.
علاوه بر این، عربستان به عنوان تنها نقطه امید ترامپ برای جبران نیاز بازار نفت، در ادامه نشان داد که برای اجرای سیاست نفتی آمریکا علیه ایران چندان قابلاتکا نیست، زیرا دو هفته پس از آنکه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در مصاحبه با بلومبرگ مدعی شد که عربستان و سایر تولیدکنندگان نفت طی ماههای اخیر به ازای هر بشکه نفتی که از تولید ایران کاسته شده، دو بشکه نفت وارد بازار کردهاند، خالد الفالح وزیر انرژی این کشور به صراحت اعلام کرد که ریاض نمیتواند کاهش عرضه نفت ایران را جبران کند.
در ادامه، حل نشدن اختلاف دیرینه عربستان و کویت بر سر بهرهبرداری از میادین نفتی مشترک نیز مانع جدیدی را بر سر راه ترامپ برای تحریم نفتی ایران قرار داد. به نوشته بلومبرگ، دیپلماتهای آمریکایی طی ماههای اخیر تلاش زیادی را برای حل اختلافات نفتی این دو کشور انجام دادند تا عرضه کافی نفت به بازار پس از تحریم نفتی ایران را تضمین کنند اما همگی دست خالی به خانه بازگشتند تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت روزانهای که میتوانست تاحدودی حلّال مشکلات ترامپ باشد، همچنان دستنخورده باقی بماند.
ناکامی متحدان منطقهای آمریکا برای کاهش نگرانی بازار، افزایش قیمت سوخت در آمریکا پس از تحریم ایران را نیز در آستانه انتخابات حساس کنگره به یک نگرانی جدی برای ترامپ تبدیل کرد. ماه گذشته در حالی که حامیان سیاست تحریمی آمریکا مدعی بودند که اجرای این سیاست تاثیری بر افزایش قیمتها در بازار نفت نخواهد داشت، رسانههای آمریکایی اعلام کردند که از سال ۲۰۱۴ قیمت بنزین در این کشور -آنهم در فصل کممسافرت پاییز- هرگز به این گرانی نبوده است.
از سوی دیگر، متحدان آمریکا همچون کره جنوبی، ژاپن، هند و ترکیه نیز به وضوح اعلام کردند که نمیتوانند خرید نفت و میعانات گازی از ایران را متوقف کنند. مجموع این شرایط باعث شد که جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید که از حامیان اصلی سیاست تحریمی ترامپ علیه ایران به شمار میرود، چند روز قبل از فرارسیدن موعد تحریمها در یک چرخش ۱۸۰ درجهای اعلام کند که آمریکا قصد ندارد با تحریمهای ایران به متحدان خود آسیبی وارد کند!
این اظهارنظر همان زمان نشان داد که دولت آمریکا این واقعیت را پذیرفته است که با وجود تهدیدات قلدرمآبانه اولیه خود نمیتواند نفت ایران را از بازار حذف کند و اعطای معافیتهای تحریمی به ۸ کشور که روز گذشته صورت گرفت، نیز اعلام رسمی همین شکست بود. دولت ترامپ به رغم فرجه شش ماههای که برای توقف واردات نفت از ایران در نظر گرفته بود، نتوانست آنگونه که ادعا میکرد صادرات نفت ایران را به "صفر" برساند چراکه به نوشته وبسایت تحلیلی مارکتواچ، خود را در ادامه کار در "وضعیت دشواری" دید که تنبیه کردن ایران در آن به معنای شلیک کردن به خودش بود.