این نخستین مهریه عجیب و غریبی نیست که خبر آن باعث تعجب همگان شده است. تعیین مهریههای نامتعارف از داستانهایی است که دورهاش مدتهاست گذشته اما انگار قرار نیست به پایان برسد. بازماندگان مهریههای عجیب، میراثی را به ارث میبرند که حتی جامعه، آنها را بهدلیل تخریب جایگاه زن با تعیین این گونه مهریهها نکوهش میکند. متفاوت بودن، یکی از تفاوتهای نسل جدید با والدینشان است، این را از سبک زندگی و نوع پوشش آنها میتوان به راحتی فهمید اما خاصتر از همه آنها مهریههای عجیب و غریبی است که برای خود در نظر میگیرند و غافل از این که این مهریهها نمیتوانند ضامن خوشبختی آنها شوند. در خبرهای روزنامهها و پیامهای شبکههای اجتماعی گه گاه میخوانیم که بعضیها با مهریه کلاشی میکنند و بعضیها بندبازی و بعضیها هم حقیقت مهریه را از مسیر اصلی آن جدا کردهاند.
ناامنی اجتماعی
تعیین مهریه یکی از رسوم ازدواج است و همیشه وجود داشته است، اما موضوع مهمتر نوع تعیین آن و عواملی است که بر نوع، میزان و روشهای تعیین آن اثر میگذارد، خیلی از خانوادهها تعیین آن را راهی برای استمرار زندگی مشترک میدانند و برخی آن را تضمینی در برابر آینده اقتصادی.
آقای امانالله قرایی مقدم، جامعه شناس درباره مهریه و تعیین آن میگوید: «مهریه تحت تأثیر اوضاع و احوال اجتماعی، دسته بندی اقشار و طبقهای است که فرد تحت آن شرایط ازدواج میکند، البته خانواده به عنوان نخستین پایگاه اجتماعی، چشم هم چشمیها، رسانهها، شغل، مقام و منزلت افراد در جامعه و جو اجتماعی نیز در این موضوع تأثیر دارند.»
او با بیان اینکه با رخداد 20 طلاق در ساعت، طلاق در کشور امری عادی شده است، ادامه میدهد: «عامل دیگر تعیین مهریه، امنیت در برابر ناامنی اجتماعیای است که زنان در جامعه با آن روبهرو هستند. ناامنی اجتماعی؛ ناامنی فکری و روحی به وجود میآورد و چون برخلاف غرب، زن در ثروت مرد شریک نمیشود، زن باید به فکر آینده باشد درنتیجه شرایط اقتصادی و فرهنگی، روحی و روانی در تعیین مهریه اثرگذار است.»
قرایی مقدم با اشاره به اینکه مادی گرا بودن جامعه خود دلیلی برای تعیین مهریه است، میگوید: «جامعه ما نیز مانند سایر جوامع اصولاً مادی گراست، عقد، ازدواج و طلاق همگی اقداماتی مادی است، در چنین جامعهای مهریه هم مسألهای مادی و اصل قرار میگیرد، بررسیها نشان میدهد که مهریه زیاد یکی از عوامل مؤثر در طلاق است.»
جای خالی باورها
باورهای دینی تأثیر زیادی در انتخاب نوع و میزان مهریه دارند، برخی به این باورها، اعتقاد دارند و براساس آن عمل میکنند و برخی هم این باورها را کنار گذاشته و دست به کارهایی میزنند که نهتنها به ارزشمندتر شدن زندگی زوج ختم نمیشود بلکه زمینه فروپاشی خانوادهها را نیز فراهم میکند.
این جامعه شناس اضافه میکند: «گاهی اوقات شخصیت افراد و باورها و اعتقادات دینی و مذهبی افراد در تعیین نوع مهریه دخالت دارد. کسی که به آینده زندگی مشترکخود اطمینان داشته باشد مهریهای را معقول تعیین میکند، ممکن است برخیها کم و برخیها هم مهریه را زیاد تعیین کنند.»
او با بیان اینکه تعیین مهریههای عجیب و غریب امر ازدواج را از حالت تقدس و پاکی خارج کرده است، تأکید میکند: «مهریه بال مگس و نان بربری و امثال آن، نشان میدهد افراد از آداب، رسوم و باورها دور شدهاند و ضمن اینکه این امر مقدس را به تمسخر گرفته و ارزش و اعتبار مهریه را ناچیز کردهاند.»
قرایی مقدم میگوید: «دخترانی که اینگونه مهریهها را تعیین میکنند باید از ابتدا به ادامه و بقای زندگی فکر کنند نه تعیین مهریههای بیارزش. معمولاً این افراد خودباخته فرهنگ غربیاند و مسلماً این مهریه نمیتواند برای آنها تضمین کننده آینده باشد.»
شخصیت شکسته
جامعه پویاست و در هر لحظه اطلاعات و اخبار بسیاری را میشنود و میخواند، مردمی که درباره مهریههای عجیب میشنوند مسلماً درباره شخصیت افراد تعیین کننده آن برداشتهایی خواهند داشت. کارشناسان معتقدند این افراد شخصیت خود را زیر سؤال میبرند و معمولاً به عنوان اشخاص بدون ثبات روانی شناخته میشوند.
این جامعه شناس با بیان اینکه گفته شد 110 سکه برای مهریه تعیین شود خوب است ولی اصولاً دختران و پسران باید به فکر استحکام خانواده باشند و راههای رضایتمندی از زندگی را بیابند، میگوید: «در این موارد فروریختگی و بیاعتباری فرهنگی در شخصیت افرادی که خود و امر ازدواج را با این گونه مهریهها به تمسخر میگیرند، به شدت مورد توجه قرار میگیرد. متأسفانه خانوادههای این افراد که از این نوع مهریهها حمایت میکنند نیز خود معضلی دیگرند.»
او ادامه میدهد: «زنهایی که چنین مهریههایی را تعیین میکنند تقریباً شخصیتی بیثبات هستند و هرکسی درباره مهریههای بال مگس و بربری بشنود حتماً آن را مورد تمسخر قرار میدهد و این باعث میشود شخصیت آن زوج زیر سؤال برود و در نهایت به طلاق برسند؛ ضمن اینکه شخصیت فردی و خانواده آنها نیز فرو خواهد ریخت.»
قرایی مقدم اضافه میکند: «خانوادههایی که اعتقادات و باورهای دینی برای آنها مهم باشد هیچگاه نمیگذارند که چنین اتفاقی بیفتد، در مقابل خانوادههایی که با تعیین اینگونه مهریههایی که میتواند چهره ازدواج و ارزشهای دینی و اعتقادی را تخریب کند، جایگاه خوبی بین مردم نخواهند داشت.»
ادامه یا عدم ادامه یک زندگی مشترک ارتباطی به میزان یا نوع مهریه ندارد اما آن چیزی که باعث میشود شأن ازدواج حفظ شود عمل به اعتقاداتی است که بر اساس آن ارزش انسانی زن و مرد حفظ میشود. مگس، بربری، دست قطع شده و هزاران جمله طلایی، تضامینی برای حفظ ارزش و شخصیت انسانی افراد نیستند.