زمانی که کوچک بودم، هر وقت به دلیل بدغذایی از خوردن تکه گوشت‌های بشقاب غذایم طفره می‌رفتم، مامانم هشدار می‌داد، اگر گوشت قرمز نخوری بزرگ نمی‌شوی! بعدها که بزرگ‌تر شدم، دریافتم هدف از مصرف گوشت، تأمین پروتئین‌های مورد نیاز روزانه است. به‌همین دلیل تاکید می‌شود، گوشت ماده‌ای ضروری در سبد غذایی ماست.
مصرف زیاد گوشت قرمز یعنی بیش از دو تا سه بار در هفته، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان‌های گوارشی و پستان و نیز بیماری نقرس را افزایش می‌دهد. (در بیماری نقرس، مقدار اسید اوریک خون بالا می‌رود و رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل، به درد و تورم شدید مفاصل منجر می‌شود).
دکتر سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه و دانشیار گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر این که مصرف دو تا سه بار در هفته گوشت قرمز بویژه برای کودکان ضروری است، می‌گوید: آهن موجود در گوشت قرمز کیفیت بالایی دارد و براحتی جذب بدن می‌شود در حالی که آهن موجود در موادغذایی گیاهی مثل غلات و سبزیجات کمتر جذب می‌شود و ۹۰ درصد آهن خورده شده هدر می‌رود.
این متخصص می‌افزاید: گوشت، مرغ و تخم‌مرغ از منابع غنی عنصر روی و دیگر ریزمغذی‌های لازم برای تقویت سیستم ایمنی و تأمین رشد محسوب می‌شود. توجه داشته باشید، کاهش توانایی درک مسائل، کاهش حافظه کوتاه‌مدت و افت سطح سلامت دستگاه ایمنی در مبارزه با بیماری‌ها به کمبود این ریزمغذی مربوط می‌شود. از سوی دیگر، ویتامین B12 که در محصولات حیوانی یافت می‌شود، برای تشکیل سلول‌های جدید طی روند رشد (در کودکان و نوجوانان) لازم است و کمبود آن موجب کم‌خونی و تحلیل اعصاب می‌شود.
پروتئینی که باید روزانه مصرف کنید
میزان توصیه شده از سوی متخصصان تغذیه برای مصرف روزانه منابع پروتئینی (اعم از گوشت قرمز و سفید، تخم‌مرغ، حبوبات و سبزیجات) در افرادی که چربی یا کلسترول بالا یا بیماری‌هایی از این قبیل ندارند، حدود دو واحد برای کودکان و دو تا سه واحد برای بزرگسالان است. منظور از یک واحد گوشت، حدود ۳۰ تا ۳۵ گرم گوشت پخته یا یک عدد تخم‌مرغ آب‌پز است.
ایده‌آل است که در این وعده روزانه، گوشت سفید یعنی مرغ یا ماهی همراه با سبزیجات فراوان و یک ماده غذایی حاوی کربوهیدرات مثل نان، برنج، سیب‌زمینی یا نخودسبز در اولویت قرار بگیرد. توجه داشته باشید، بهترین سبزیجاتی که می‌توان در کنار گوشت خورد، کلم بروکلی، لوبیاسبز، کدو، هویج، نخودسبز و ذرت است.
بچه‌ها نباید زیاد گوشت بخورند
بسیاری از افراد بویژه اقشار مرفه تصور می‌کنند، فرزندانشان در سنین کودکی و نوجوانی هر روز باید گوشت بخورند تا در روند رشدشان خللی وارد نشود.
چه‌بسا مصرف غذاهای ساده را حتی برای وعده شام کودکان نمی‌پذیرند در حالی که دکتر صفوی ایده متفاوتی دارد و معتقد است: کودکان باید در هفته بجز گوشت قرمز از دیگر منابع پروتئینی مانند حبوبات، میوه‌های خشک، تخم‌مرغ، ماهی و ماکیان استفاده کنند، زیرا مصرف زیاد گوشت قرمز حتی در کودکی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله سرطان روده بزرگ و قاعدگی زودرس می‌شود و می‌تواند باعث افزایش ریسک سرطان پستان در بزرگسالی شود.
این متخصص تغذیه می‌افزاید: این تصور که کودکان باید مدام گوشت بخورند تا انرژی لازم را برای سیر مراحل رشد داشته باشند، بسیار اشتباه است و متاسفانه در اقشار پردرآمد رواج دارد. کودکان علاوه بر گوشت قرمز می‌توانند از دیگر منابع غذایی مثل تخم‌مرغ، میوه‌های خشک و غلات سبوس‌دار استفاده کنند.
بهترین جایگزین گوشت قرمز
آیا از نظر ارزش تغذیه‌ای، جایگزینی برای غنی‌ترین منبع پروتئینی یعنی گوشت قرمز وجود دارد؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پاسخ می‌دهد: بدن انسان برای رشد علاوه بر منابع گوشت قرمز به سبزیجات، لبنیات، غلات و حبوبات نیاز دارد و حتی می‌توان با مصرف حبوبات به جای گوشت قرمز در برخی وعده‌های غذایی از مزایای این گروه غذایی بهره برد.
وی با تاکید بر این که مصرف بیش از حد گوشت قرمز در کودکی، باعث افزایش خطر بیماری حتی در بزرگسالی می‌شود، می‌افزاید: تخم‌مرغ جایگزین بسیار خوب برای گوشت قرمز است. البته بهتر است در کنار آن، مصرف سبزیجات و فیبر را بالا برد تا از آثار سوء این پروتئین لذیذ در امان بود.
گوشت گوسفند یا گوساله
گوشت گوسفند را ترجیح می‌دهید یا گوساله؟ خیلی‌ها معتقدند گوشت گوساله سرد است و با مذاق سیستم گوارششان جور درنمی‌آید. بسیاری هم طعم و بوی گوشت گوسفند را نمی‌پسندند. در این میان مصرف کدام‌یک، از مزیت‌های تغذیه‌ای بیشتری برخوردار است؟
به گفته دکتر صفوی، سرعت هضم گوشت گوسفند بیشتر از گوساله است و بافت نرم و طعم دلچسبی دارد، اما باید بدانید گوشت گوسفند و گوساله از نظر ارزش تغذیه‌ای با یکدیگر برابری می‌کند و میزان روی، آهن و ویتامین B12 در آنها یکسان است.
وی تاکید می‌کند: گوشت گوسفند بسیار چرب و افزاینده کلسترول و تری‌گلیسیرید خون است، اما گوشت گوساله علاوه بر آن‌که کم‌چرب‌تر است، در مقایسه با گوشت گوسفند کلسترول پایین‌تری دارد. پس افرادی که دچار چربی خون بالا، ناراحتی قلبی و دیابت هستند، بهتر است گوشت گوسفند را از برنامه غذایی‌شان حذف کنند.
