ضعف و بی حالی می تواند علل تغذیه ای داشته باشد بویژه اینکه کمبودهای تغذیه ای در دوره کنونی به شکل بالینی و آشکار کنترل شده است اما کمبود تحت بالینی یا کمبود حاشیه ای می تواند علائم گنگ و مبهمی داشته و در برخی مواقع خود را به شکل ضعف و بی حالی نشان می دهد.
ضعف و بی حالی ناشی کمبود ویتامین های گروه B
کمبود برخی از ویتامین ها نیز همراه با ضعف و بی حالی است که می توان به ویتامین های گروه B به خصوص B2 و B6 و نیاسین اشاره کرد که با کمبود آن فرد دچار تحریک پذیری و عصبی بودن ، ضعف و بی حالی می شود و در صورتی که فردی از الگوی غذایی نامناسبی پیروی کند احساس ضعف و بی حالی کرده و باید گفت با الگوی غذایی نابسامان فرد به درجاتی از ضعف و بی حالی دچار می شود.
هرچند کمبود ویتامین‌های B1، B2، B6 و نیاسین همگی می‌توانند موجب ضعف و بی حالی شوند، کمبود «حاشیه‌ای» ویتامین B12 بسیار شایع‌تر است و اهمیت خاصی دارد. منظور از کمبود حاشیه‌ای حالتی است که در آن کمبود به آن شدتی نیست که موجب علائم بالینی واضح شود نتیجه آن که اولاً تشخیص آن دشوار است و ثانیاً ممکن است اختلالات خفیف کارکردی و کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و دیگر تنیدگی (استرس)ها وجود داشته باشد. در این حال ممکن است بیمار تنها از بی‌خوابی، تحریک پذیری، عدم تمرکز و سرانجام ضعف و بی حالی شکایت داشته باشد.
ویتامین B12 یکی از مواد مغذی است که در تقسیم یاخته‌ای دخالت دارد و با توجه به سرعت بالای تقسیم یاخته‌ای در مغز استخوان، وجود آن برای خون‌سازی طبیعی ضروری است. این ویتامین در کارکرد اعصاب نیز نقش دارد و از این رو کمبود آن ممکن است سبب احساس سوزن سوزن شدن نوک انگشتان، عدم تعادل، از دست دادن حافظه، ضعف و بی حالی و نهایتاً آسیب جدی عصبی شود. در کمبودهای حاشیه‌ای این ویتامین، ممکن است تنها علائم غیراختصاصی نظیر کاهش توان و ضعف وجود داشته باشد.
کمبود B12 به ویژه نزد سالمندان شایع‌تر است چراکه با افزایش سن، مخاط معده به تدریج تحلیل می‌رود و همین مسئله ممکن است موجب کاهش جذب ویتامین B12 شود.. کمبود ویتامین B12، در صورت عدم درمان ممکن است به فقدان حافظه و آسیب‌های عصبی ماندگار منجر شود. انواع گوشت، جگر، تخم‌مرغ و لبنیات به ویژه پنیر از منابع خوب این ویتامین هستند.
کمبود ویتامین D و عوارض آن
هرچند این ویتامین بر اثر مواجهه «مستقیم» با نور آفتاب، در پوست ساخته می‌شود و منبع لایزالی چون خورشید در اختیار آدمی است، عوامل بسیاری از جمله ملاحظات فرهنگی و نوع پوشش، مناسبات اجتماعی و کار در محیط‌های سربسته، استفاده گسترده از کرم‌های ضد آفتاب و آلودگی هوا همگی این ارتباط طبیعی بشر را با خورشید گسسته‌اند. از سویی دیگر منابع غذایی طبیعی ویتامین D (به ویژه در سفره غذایی اغلب ایرانی‌ها) بی‌اندازه اندک است و عمدتاً به ماهی‌های چرب و روغن جگر ماهی محدود می‌شود.
نیاز روزانه انسان به این ویتامین دست‌کم ۸۰۰ واحد و در اغلب موارد بین ۲۰۰۰-۱۵۰۰ واحد است درحالی‌که زرده تخم‌مرغ خام حدود ۱۰۰ واحد ویتامین D دارد و شیر هم (حتی نوع پرچرب آن!) به هیچ‌روی منبع قابل‌اعتنایی برای این ویتامین نیست. نتیجه دست به دست دادن این عوامل، «جهانگیری» کمبود ویتامین D بوده و متأسفانه این مسئله کم گریبانگیر میهن عزیزمان نیز نبوده است.
در گذشته‌ای نه چندان دور تصور می‌شد که وظیفه ویتامین D عمدتاً تنظیم سوخت‌وساز کلسیم و دخالت در ساخت و کارکرد بافت‌های سخت (استخوان و دندان) است (اعمال کلسمیک) اما امروزه معلوم شده است که دامنه اعمال ویتامین D بسیار گسترده‌تر است و تقریباً تمامی اندام‌ها و دستگاه‌های حیاتی بدن از جمله قلب و عروق، دستگاه ایمنی، مغز و اعصاب، ماهیچه‌ها و بخش درون‌ریز لوزالمعده را در برمی گیرد.
یکی از علائم کمبود ویتامین D، احساس خستگی و ضعف ماهیچه‌ای است. کمبود این ویتامین به ویژه در سالمندان شایع است و مطالعاتی نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D با تعداد دفعات زمین خوردن در سالمندان مستقیماً ارتباط دارد.
کمبود ویتامین D که اکنون تنها به عنوان ویتامین استخوان ساز شناخته شده است موجب بروز ضعف و بی حالی می شود و طی تحقیقات جدید انجام گرفته مشخص شده است که در سالمندان تعداد دفعات به زمین خوردن که موجب بروز شکستگی می شود با کمبود این ویتامین رابطه عکس دارد و هر چه این ویتامین در بدن فرد کم باشد شانس دفعات زمین خوردن وی بیشتر است و در واقع انقباض ماهیچه ای با کمبود ویتامین D رابطه داشته و موجب بروز ضعف و بی حالی در فرد می شود.
درمان خستگی با مکمل ویتامین D
یکی از علائمی که اغلب افراد آن را نادیده می‌گیرند خستگی است که می‌تواند مربوط به کمبود ویتامین D در بدن باشد، زیرا پایین بودن سطح ویتامین D می‌تواند بر روی میزان انرژی تاثیر منفی گذاشته و فرد در بیشتر ساعات روز با وجود فعالیت کم احساس خستگی می کند.
در یک مطالعه دیگر نیز به تازگی نشان داده شده که استفاده از مکمل ویتامین D به طور قابل توجهی در کاهش خستگی افراد تاثیرگذار است در این مطالعه به یک گروه دارونما و به گروه دیگر مکمل ویتامین دی داده شد که در نتایج تحقیقات محققان مشاهده کردند با مصرف مکمل ویتامین دی افراد کمتر احساس خستگی می‌کردند و انرژی بیشتری برای فعالیت‌های روزانه خود داشتند.
افسردگی در نتیجه کمبود ویتامین D
ویتامین D در فعالیت ژن هایی که انتقال دهنده پیام هاى عصبی هستند، نقش داشته و به طور مستقیم در تکامل و عملکرد مغز تاثیرگذار است و به همین دلیل در تحقیقات نشان داده شده که کمبود ویتامین D با افسردگی و به ویژه اختلال رفتارى مربوط به تغییرات آب و هوایى فصول مرتبط است به عنوان مثال احساس افسردگى در فصل زمستان در افراد مربوط به کاهش نور خورشید و در نتیجه آن میزان ویتامین دى در بدن است. مطالعات بسیاری نشان می‌دهد که کاهش سطح ویتامین D در بدن خطر بروز افسردگی را افزایش می‌دهد و از طرفی در تحقیقات ثابت شده علائم افسردگی با مصرف مکمل‌های ویتامین D در افراد تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است.
