زمانی که انسان دیده به جهان می گشاید، در ابتدا ستون فقراتی با انحنای یکنواختی به شکل C را داراست، اما در طول گذر زمان، خمیدگی هایی در آن ایجاد می شود.یعنی به تدریج که کودک قادر به نگه داشتن سر بر روی گردن می شود، تقعر طبیعی گردن و با نشستن طفل، تحدب طبیعی ناحیه پشت و بالاخره با ایستادن وی، تقعر کمر به وجود می آید.
نکته مهم این است که انحناهای طبیعی ستون فقرات، دلیل قطعی این مساله است که سطح مهره ها و اندازه آنها با هم موازی و یکسان نیست. دیگر این که مهره های گردنی، پشتی و کمری، هر یک بادقت و نظم در زوایای انحنایی مناسب به هم وصل شده اند.
این نکته نیز جالب توجه است که اگر سطوح مهره ها موازی بود، نیروهای کششی عمل کننده به طرف جلو و عقب مساوی می شد، اما در وضعیت فعلی، نیروهای کششی عمل کننده به طرف جلو بیشتر است و همین امر، نقش مهمی در تعادل و حفظ مرکز ثقل بدن دارد. در غیر این صورت، حفظ تعادل بدن در وضعیت های مختلف زندگی به سهولت وضع کنونی امکان پذیر نبود.
علاوه بر این، انحناهای موجود، سبب خنثی کردن ضربه و افزایش تعادل و ثبات بدن در جهات گوناگون می شود. وجود این انحناها در ستون فقرات، علاوه بر انسان، مختص تمامی موجوداتی است که بر روی دو پا حرکت می کنند. از این نظریه می توان چنین استفاده کرد که چهارپایان خیلی کمتر مشکل کمردرد دارند. البته بدیهی است که این حرف به هیچ وجه بدان معنا نیست که آدمیان برای رفع مشکلات کمرشان باید چهاردست و پا راه بروند، بلکه غرض از این حرف این است که کمردرد، بهایی است که انسان باید به جهت راه رفتن بر روی دو پا بپردازد. نتیجه آنکه وجود انحناهای طبیعی ستون فقرات از جمله «گودی کمر» یا «تقعر کمر»، امری اجتناب ناپذیراست.
حال اگر به هر علتی میزان انحناها از حالت طبیعی خارج شود، یعنی کم یا زیاد شود، خود می تواند عامل درد باشد که در آن صورت، می توان ضمن ارزیابی دقیق و ریشه ای آن توسط متخصص فیزیوتراپیست به جبران آن پرداخت.
انحرافات ستون فقرات از جمله «گودی کمر»، هر یک به تنهایی و یا با هم می تواند زمینه مادرزادی داشته باشد. در این صورت، بهتر است با شناسایی به موقع آن، هر چه سریع تر اقدام به درمان نمود.
اگر چه اغلب خانواده ها به این مساله کمتر توجه دارند، اما بهتر است در دوران آغازین تحصیل فرزندان در مدارس، با همکاری مضاعف آموزش و پرورش و انجمن های فیزیوتراپی استان ها به حل این امر اقدام کرد. امری که در کشورهای پیشرفته در حال انجام است.
یکی دیگر از دلایل افزایش گودی کمر، «نظام وضعیتی» زندگی است. نحوه راه رفتن، استفاده نامناسب از کیف، کفش و کوله پشتی و...، نحوه خوابیدن، چگونگی استفاده از کامپیوتر و موبایل، همه و همه در ابتلا به گودی کمر موثر است.
به ویژه در عصر حاضر که استفاده از اپلیکیشن های تلفن همراه به صورت اعتیاد در آمده و استفاده بی رویه و مداوم از موبایل، ستون فقرات دختران جوان را به عنوان مادران نسل فردای کشور، تهدید می کند.
چاقی و اضافه وزن به خصوص در ناحیه شکم، سبب می شود مهره های کمری نیز به داخل شکم کشیده شود و گودی آن افزایش یابد. دلیلی که در این دوران بیش از پیش شاهد آنیم. بنابراین باید با کاهش وزن (به خصوص در ناحیه شکم) و انجام ورزش های مناسب، زیر نظر یک متخصص فیزیوتراپیست، به جبران و رفع گودی کمر مبادرت ورزید.
ضعف عضلات کمری به علت کم تحرکی که اکنون لازمه زندگی نوین شده است، نیز یکی از دلایل افزایش قوس و ایجاد گودی کمر است. بنابراین تقویت عضلات کمری نیز ضروری است.
لازم به یادآوری است که وقتی صحبت از گودی کمر به میان می آید، منظور افزایش غیرطبیعی قوس تقعری کمر است، وگرنه با استناد به مطالبی که در «مقدمه» ذکر شد، همه به نوعی باید قوس و تقعر داشته باشند، به شکلی که کم شدن و یا از بین رفتن قوس نیز به عنوان یک بیماری یا یکی از دلایل کمردرد محسوب می شود.
یکی دیگر از دلایل گودی کمر، عدم آموزش های لازم در امور زناشویی است، به شکلی که باید در این خصوص از مشاوره متخصصین فیزیوتراپی بهره جست .
معمولا در دوران حاملگی به موازات بزرگ تر شدن جنین در شکم و به جلو کشیده شدن آن، گودی کمر افزایش می یابد که می توان با استفاده از گن های دوران حاملگی و پس از آن و نیز انجام ورزش های تخصصی فیزیوتراپی دوران قبل و بعد از زایمان، این نقیصه را جبران کرد.
اصولا گودی کمر در خانم ها بیشتر از آقایان است که یکی از دلایلش استفاده از کفش های پاشنه بلند است، زیرا این نوع کفش ها در وضعیتی جبرانی جهت جلوگیری از سقوط به جلو، موجب افزایش تقعر کمر می شود.
توصیه من به عنوان متخصص رشته فیزیوتراپی این است که خانم ها در مجالس خاص برای چند ساعتی می توانند از هر کفشی، حتی غیراستاندارد استفاده کنند، اما اگر این، به عنوان رویه دایمی باشد، آسیب رسان خواهد بود، اما اگر اصرار بر این خواسته دارند، حتما باید به انجام ورزش های جبرانی به طور روزانه بپردازند.
بدون تردید لوازم زندگی مثل صندلی و مبلمان و تشک خواب غیراستاندارد و حتی کف پای صاف و کفش نامناسب و... نیز در بروز گودی کمر نقش مهمی دارند که در هر صورت، بایستی به تصحیح آنها اهتمام ورزید. البته به طور کلی ورزش های اختصاصی جبرانی، نقش بسزایی در رفع این مساله دارد.
در خاتمه از مسولان وزارت بهداشت خواهش می کنم، جهت جلوگیری از سونامی ستون فقرات نسل فردای کشور، به خصوص دختران جوان به عنوان مادران آینده، طرح کمیته ملی پایش ستون فقرات کشور را با همکاری و مدیریت انجمن فیزیوتراپی ایران آغاز نمایند
