بهتر است بدانیم که خواب نوزاد در اغلب موارد پیرو خواب مادر در دوران بارداری است. دیده می شود که نوزادان در ساعاتی که مادر در دوران بارداری خواب بوده است بهتر می خوابند. این موضوع به طور ویژه در مورد ماه آخر بارداری مصداق پیدا می کند. در ماه آخر بارداری به دلیل اینکه مادر فشار زیادی را از نظر جسمی و روانی تحمل می کند، مجبور است فقط روی پهلوی چپ بخوابد، برای چرخیدن در حین خواب حتماً باید بیدار شود، بنشیند و سپس به روی پهلوی دیگرش بخوابد، ممکن است در خوابیدن با مشکلات زیادی روبرو باشد که نهایتاً منجر به بیدار شدن وی شود. جنین نیز از این روند خواب و بیداری مادر پیروی می کند و بعد از تولد و در دوران نوزادی که مادر می خواهد بخوابد، اجازه ی خوابیدن شبانه را به مادر نمی دهد.
دلایل بیدار ماندن نوزاد
نوزادان معمولاً تا شش هفته بعد از تولد (چهل روز) به دلایل متعددی شب ها را بیدار می مانند. یکی از این دلایل دردهای ناشی از در آغوش گرفته شدن در طول روز است. نوزادانی که در طول روز زیاد در آغوش گرفته می شوند، شب ها درد زیادی را در نواحی گردن و شانه ها احساس می کنند. برای بر طرف کردن این مشکل می توان از در آغوش گرفتن های غیر ضروری در طول روز اجتناب کرد و یا در صورتی که در آغوش گرفتن نوزاد ضرورت دارد(مثلاً هنگامی که گریه می کند، شیر می خواهد یا پوشکش را خیس کرده است) حتماً او را روی یک سطح نسبتاً نرم(مثل تشک کوچک) گذاشت.
موضوع دیگری که علل اصلی بیدار ماندن نوزاد در شش هفته ی ابتدایی است، دل درد است.اغلب نوزادان تا مدتی بعد از تولد (که ممکن است تا شش ماه هم طول بکشد)دچار دل دردهایی می شوند که معمولاً از غروب شروع شده و تا نزدیک صبح ادامه دارد. در این مورد توصیه می شود حتماً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کرد. داروهای بسیار موثری برای دل درد نوزادان وجود دارد که می تواند درد نوزاد و رنج خانواده را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
نکاتی برای تنظیم خواب نوزاد
همزمان با برطرف کردن مواردی که به آن ها اشاره شد، باید خواب نوزادمان را تنظیم کنیم. ابتدا متذکر می شوم که این کار نیاز به یک مادر و پدر صبور دارد. بعضی وقت ها بخصوص در اوایل اجرای این برنامه ممکن است شرایط آنگونه که ما انتظار داریم پیش نرود اما به تدریج، نوزاد ما یاد می گیرد که چگونه در ساعت مشخصی به خواب برود.
مسائل محیطی
اولین نکته ای که باید در ذهن داشته باشیم کنترل موارد تحریک کننده ی جسمی و فیزیکی است. در مورد مسائل جسمی به اندازه ی کافی توضیح داده شد و این مسائل بیشتر در حوزه ی علم پزشکی اطفال قرار می گیرد. در مورد مسائل محیطی تأثیر گذار بر خواب نوزاد موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
نور:
رحم مادر محیط تاریکی است. زیرا هیچ روزنه ای وجود ندارد که از طریق آن نور در رحم وارد شود.علت ضعیف بودن حس بینایی نوزاد نسبت به سایر حواسش نیز همین موضوع است. توصیه می شود از اولین روزهای تولد نوزاد، هنگام خواب شبانه ی او نور محیط را بسیار کم کنید.فقط یکی دو چراغ خواب یا نور اندک و ملایمی در خانه.این کار در مدت دو تا سه هفته کمک می کند مغز نوزادمان به این موضوع عادت کند که کم شدن نور محیط به معنای نزدیک شدن زمان خواب است.
صدا:
بعد از بویایی، شنوایی قوی ترین حس نوزاد است.در دوران قبل از تولد، جنین اغلب صداهای محیط را می شنود. روانشناسان نشان داده اند که نوزادان حتی تفاوت میان صدای پدر خود را از سایر مردها درک می کنند. بهترین کاری که می توان برای تنظیم خواب نوزاد انجام داد، کم کردن صداهای محیط است. بهتر است وقتی به زمان خواب خانواده نزدیک می شویم تمام صداهای اضافی محیط را کم کنیم. تلویزیون و رادیو را خاموش کنیم، تلفن همراه را در حالت سکوت قرار دهیم.ا ین کار کمک می کند نوزاد خواب راحتی را تجربه کند. به طور کاملاً جدی توصیه می کنیم هنگامی که نوزاد خواب است صداهای متعدد و شدید در محیط خانه وجود نداشته باشد. وجود سرو صدا هنگام خواب نوزاد با مشکلاتی مثل جیغ و فریاد نوزادان رابطه دارد.(توصیه ی من این است که تلویزیون را دور بیاندازید!).
محرک های محیطی:
کودکان به نشانه های حرکت در محیط بسیار حساس هستند و آن ها را دنبال می کنند. توصیه می شود، بعد از ساعت خواب خانواده از حرکت اضافی در محیط خانه اجتناب کنیم. وقتی همه خواب هستند، چه لزومی دارد که یک نفر دائماً در حال راه رفتن باشد؟
سایر نکات
بعد از کنترل موارد مذکور برای تنظیم خواب نوزاد ، توصیه می شود نوزاد را همواره در یک محل مشخص خواباند. مثلاً هر شب در اتاق پدر و مادر.به دلیل اینکه نوزادان از شیر مادر تغذیه می کنند(و توصیه ی اکید ما نیز تغذیه با شیر مادر است)و برای مادر سخت است که شبها دائماً بین اتاق خود و اتاق نوزاد جابجا شود، توصیه می شود تا سن دو سالگی نوزاد را نزد خودش بخواباند. همچنین موارد نادر اما خطرناکی وجود دارد که ممکن است هنگامی که نوزاد در اتاقی تنها خوابیده است به وقوع بپیوندد. مواردی مثل: سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، خفگی در اثر استفراغ در خواب و … . بهتر است نوزاد در تخت خودش که کنار تخت پدر و مادر قرار گرفته است بخوابد. یادمان باشد اینکه هر شب نوزاد در محل یکسانی بخوابد، کمک می کند تا مغز او یاد بگیرد قرار گرفتن در این محل به معنای خوابیدن است.
ممکن است تمام این کارها را انجام دهید اما بازهم نتیجه نگیرید. تجربه ی ما می گوید ممکن است در کوتاه مدت نتیجه ی مطلوب حاصل نشود اما بی شک با گذشت مدت دو الی سه ماه به نتیجه ی مطلوب خواهید رسید.مهم این است که صبور باشیم. یکی از روش هایی که می توان خواب کودکان دشوار را اصلاح کرد، استفاده از روش بالاست.
یادمان باشد، اگر کاری را از ابتدا درست انجام بدهیم سختی کمتری را متحمل می شویم تا بخواهیم کاری را اشتباه انجام داده و بعد به اصلاح آن بپردازیم. شیوه ای که برای خواباندن نوزادان توضیح داده شد، روشی موثر است که موجب رضایت مادران بسیاری در سر تاسر دنیا شده است. اما لازمه ی اجرای این روش این است که خانواده ها در خواب و بیداری خود منظم بوده و از این روش پیروی کنند.
نکته ی مهم دیگر این است که از ابتدای دوران نوزادی، خواب نوزاد را به گونه ای تنظیم کنیم که با زمان خواب پدر و مادر یکی دوساعت تفاوت داشته باشد. مثلاً اگر پدر و مادر ساعت یازده شب می خوابند، نوزاد را ساعت نه شب بخوابانیم. این امر کمک می کند زن و شوهر زمانی را تنها صرف یکدیگر کنند و به خلوت خود بپردازند. در ضمن وقتی نوزاد بزرگتر شد، چون عادت کرده است رأس ساعت خاصی به خواب برود، انتظار ندارد که همه ی اعضای خانواده را بخواباند و بعد خودش بخوابد(این موضوع مشکل شایعی است و خانواده های بسیاری با آن دست و پنجه نرم می کنند).
