به این دهه که در آن زندگی می‌کنیم دهه سونامی سرطان می‌گویند. یعنی شیوع سرطان رشدی عمودی و عجیب و غریب دارد. طبعا همه به فکر افتاده‌اند که علل و چاره‌ها را کشف کنند. در این میان انگشت اتهام شدیدا به سمت تغذیه و خصوصا «تغذیه مدرن» گرفته شده است.
از سوی دیگر بسیاری از موادغذایی و خصوصا مکمل‌ها را به نام «ضدسرطان» تبلیغ می‌کنند. مطالب ضد و نقیض و مستند و غیرمستند هم فراوان است. از این رو تصمیم گرفتیم در پایگاه خبری «سلامانه» گفت‌وگویی با مرضیه سعدی، کارشناس ارشد تغذیه در خصوص ارتباط تغذیه و سرطان داشته باشیم. وی با رجوع به معتبرترین منبع روز یعنی انجمن سرطان ایالات متحده به ارتباط همه مواد غذایی موجود و سرطان اشاره می‌کند.
آیا الکل موجب افزایش سرطان می‌شود؟
بله، الکل احتمال سرطان‌های دهان، گلو، حنجره، مری، کبد، پستان و روده بزرگ را افزایش می‌دهد. زنان دو برابر مردان به سرطان‌زایی الکل حساس هستند. همراهی سیگار با الکل سرطان‌زایی الکل را افزایش می‌دهد.
آنتی‌اکسیدان‌ها چه هستند و به سرطان چه ارتباطی دارند؟
آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که از بافت‌ها در مقابل پدیده اکسیداسیون یا اکسیده شدن که محصول سوخت و ساز عادی بدن است، محافظت می‌کنند. وقتی بافت اکسیده شود احتمال سرطان در آن افزایش می‌یابد از این‌روست که آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند ضدسرطان باشند. ویتامین‌های C، E، A (و پیش‌سازهای آن) و بسیاری از مواد «شیمی‌گیاهی» (مواد شیمیایی که محصول گیاهان هستند) آنتی‌اکسیدان هستند. کسانی که بیشتر میوه و سبزی می‌خورند چون میوه‌ها و سبزی‌ها غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند،، کمتر به برخی سرطان‌ها دچار می‌شوند. البته آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی (غذا، میوه و سبزی) فقط چنین تاثیری دارند و آنتی‌اکسیدان‌های کارخانه‌ای (داروهای مکمل) گاها اثر معکوس هم می‌گذارند.
آیا بتاکاروتن‌ها ضدسرطان هستند؟
بتاکاروتن‌ها وابسته به گروهی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که کاروتنوئیدها (مشابهین «کاروتن») نام دارند و موجب نارنجی شدن گیاهان و سبزیجات می‌شوند. در بدن ما کاروتنوئیدها به ویتامین A تبدیل می‌شوند و از این‌رو پیش‌ساز ویتامین A محسوب می‌شوند. تاثیر ضدسرطان کاروتنوئیدها هم از همین طریق یعنی تبدیل شدن به ویتامین A است. شاید فکر کنید چون مصرف سبزی و میوه احتمال سرطان را کم می‌کند پس مصرف مکمل‌های حاوی مقادیر زیاد بتاکاروتن از سرطان پیشگیری می‌کند. اما اینطور نیست. حتی دیده شده که مکمل‌های بتاکاروتنی در افراد سیگاری موجب افزایش سرطان ریه شدند. نتیجتا میوه و سبزی بخورید، مکمل نخورید.
کلسیم با سرطان ارتباط دارد؟
غذاهای غنی از کلسیم احتمال سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهند و مکمل‌های کلسیم جلو عود پولیپ‌های روده بزرگ را می‌گیرد. اما مصرف زیاد کلسیم احتمال سرطان پروستات را بالا می‌برد. نتیجتا آقایان باید در مصرف کلسیم احتیاط کنند ولی خانم‌ها با خیال راحت کلسیم مصرف کنند. برای افراد 19 تا 50 ساله روزانه 1000 میلی‌گرم و برای افراد بالاتر از 50 سال 1200 میلی‌گرم کلسیم توصیه می‌شود. بهتر است کلسیم مورد نیاز را از لبنیات بدون چربی تامین کنید اما از سبزی‌ها هم غافل نشوید که منبع خوبی برای کلسیم هستند. شاید سالاد کاهو و پنیر بی‌نمک و بدون چربی با مختصری از افشانه سرکه یا آبلیمو یا آبغوره بی‌نمک گزینه بسیار خوبی در این مورد باشد.
آیا قهوه موجب سرطان می‌شود؟
نه. آنچه در گذشته درباره رابطه سرطان لوزالمعده و قهوه گفته می‌شد امروز مردود است. هیچ سندی وجود ندارد که سرطان‌زایی قهوه یا کافئین را اثبات کند.
مکمل‌های غذایی احتمال سرطان را کاهش می‌دهند؟
نه. تا امروز که سندی در این مورد نداریم. غذاهای گیاهی یا غنی از گیاه احتمال سرطان را کاهش می‌دهند اما در مورد مکمل‌ها اینطور نیست. تنها استثنا مکمل کلسیم و سرطان روده بزرگ است.
به جای سبزی و میوه می‌توان مکمل خورد؟
نه. در گیاهان مواد متعددی هست که اینها در تعامل با یکدیگر ضدسرطان عمل می‌کنند. بسیاری از این مواد در قرص‌ها (مکمل‌ها) وجود ندارند. باور نکنید که یک قرص حاوی تمام یک گیاه باشد چون حتی اگر گیاه کامل را به قرص تبدیل کرده باشند برخی مواد مهم آن در روند تولید قرص از بین رفته است. غذا بهترین منبع ویتامین‌ها و موادمعدنی است.
