سلامت یکی از اولویت‌های دولت‌ها به شمار می‌آید، اما گویی هر آنچه مسئولان در این باره می‌گویند در همان حد حرف باقی می‌ماند. سند این ادعا هم در سال گذشته، آلوده بودن شیرها به روغن پالم و نان‌های پخته شده با جوهر قند و سوسیس و کالباس‌های تهیه شده با گوشت سگ و گربه و آب معدنی‌هایی که برای خودشان جنجالی آفریدند و در سال جدید هم که هنوز چند روزی از آن نگذشته است، غذاهای مرگ‌آفرین رستوران‌های شمال پایتخت. گویی آنقدر خبر در مورد آلوده بودن مواد غذایی زیاد است که شهروندان هم آن را از لیست دغدغه‌ها و نگرانی‌های‌شان خارج کرده‌اند. اما سؤال اینجاست که آیا سازمان‌ها و نهادهای نظارتی فقط منتظرند تا درخواست و شکایتی از طرف مردم دریافت کنند تا به وظایف خود عمل کنند یا با کمال تأسف، شرایط موجود محصول تمام نظارت‌هاست...!
در سال گذشته اخبار زیادی در مورد آلوده بودن مواد غذایی منتشر شد. اخباری که بعضاً از حد یک هشدار خارج شده و از فاجعه‌ای خبر می‌دادند. با اینکه اکثر این خبرها از طرف مسئولان بهداشتی کشور تأیید می‌شدند و وزارت بهداشت نیز به عنوان متولی سلامت مردم به برخی از پرونده‌ها ورود کرد اما کاملاً مشخص بود که متخلفان در بخش‌های مختلف آنقدر از خلع قانونی و ضعف نظارت‌ها خبر دارند که بخواهند همچنان در راهی که انتخاب کرده‌اند بتازند.
فضاهای مجازی محل خوبی برای انتشار اخبار بدون واسطه هستند اما در این محیط‌ها جنگی نابرابر وجود دارد که بر اساس آن می‌توان با بهره‌گیری از سیستم شایعه‌سازی و بزرگ کردن یک مشکل کوچک، رقیب را تا حد ورشکستگی نیز پیش برد. اتفاقی که در سال گذشته برای برخی روغن‌های خوراکی و پودرهای شست‌وشو رخ داد.
اما در سال جاری و در شرایطی که هنوز چند روزی از آغاز سال نو نگذشته بود، مأموران تعزیراتی به همراه دوربین صدا و سیما به سراغ رستوران‌های لوکس و گرانقیمت مناطق تفریحی شمال تهران رفتند تا گزارشی مستند از وضعیت طبخ و پذیرایی آنها ارائه کنند؛ گزارشی که قبل از رسیدن به فضاهای مجازی، حکایت از فاجعه‌ای در آشپزخانه‌های این رستوران‌ها داشت.
تخلف رستوران‌ها از این لحاظ حائز اهمیت بود که در سال گذشته و طی بازدید سرزده معاون دادستان تهران و سرپرست دادسرای جرائم پزشکی و دارویی از اغذیه‌فروشی‌های میدان تجریش دستور پلمب سفره‌خانه‌ای در بازار، دو کافه، یک بستنی فروشی و یک آش‌فروشی معروف صادر شد. البته چند رستوران صاحبنام دیگر نیز به خاطر آنچه که «مسائل بهداشتی و استفاده از رنگ‌های غیرمجاز» عنوان شده بود، پلمب شدند.
مرگ سلامت در رستوران‌های لوکس
شاید شما هم تجربه صرف غذا در یکی از رستوران‌های تهران را داشته باشید و حتماً هنوز هم به خاطر زیبایی، لوکس بودن رستوران و همچنین غذای بزک شده‌ای که میل کرده‌اید، فکر می‌کنید آن رستوران با بقیه فرق داشته است.
با این اوصاف خوب است بدانیم در روزهای اول سال جاری وقتی گشت تعزیرات حکومتی با همراهی کارشناسان بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی و بازرسان اتاق اصناف به محله کن رفتند تا ضمن بررسی وضعیت رستوران‌های این منطقه به تخلفات آن رسیدگی کنند، تقریباً تمام رستوران‌های این منطقه بسته شد که این اقدام احتمال متخلف بودن این واحدها را بالا می‌برد. در همین رابطه رئیس گشت مشترک تعزیرات حکومتی تهران پس از حضور گشت مشترک در رستوران‌های کن از ادامه تخلفات بهداشتی در این رستوران‌ها خبر داد و گفت: «مرگ خاموش در حومه تهران ادامه دارد.»
جریمه‌های ریالی برای تخلفات میلیاردی
متأسفانه تخلفات در عرصه مواد غذایی آنقدر زیاد و گسترده است که گویی رسیدگی به تمام آنها امکان‌ناپذیر است زیرا وقتی رستوران‌های مشهور با قیمت‌های آنچنانی، به این راحتی دست به تخلف می‌زنند، از رستوران‌های کوچک که از همان ابتدا باید منتظر غذای ساده و معمولی بود، چه انتظاری می‌رود. کارشناسان معتقدند رقم پایین جرایم و قدرتمند نبودن قوانین از جمله دلایل نترسیدن متخلفان از هر‌گونه برخورد است. به عنوان مثال در بازرسی گشت‌های مشترک تعزیرات حکومتی استان تهران از رستوران‌های منطقه دربند، وقتی آنها در یکی از مغازه‌ها و واحدهای صنفی گوشت‌های آلوده‌ای را مشاهده کردند، بعد از معدوم کردن کالای غیر قابل مصرف، این واحد برابر قانون به پرداخت 45میلیون ریال جزای نقدی محکوم شد.
بی شک تمام شهروندان به خوبی واقفند که واحدهای صنفی این مناطق روزانه درآمدهای چند ده میلیونی دارند، بنابراین پرداخت 4 میلیون و 500 هزار تومان جریمه آن هم برای ماه‌ها تخلف و بازی کردن با سلامت مردم رقمی ناچیز و در حد صفر است اما وقتی با حضور مأموران در هر منطقه گردشی و تفریحی، به یکباره تمام رستوران‌ها با حضور مشتری، اقدام به بستن در‌ها و پایین کشیدن کرکره‌ها می‌کنند، بسیار قابل تأمل است.
شست‌وشوی نامناسب و طبخ نامناسب‌تر
دکتر سعید آقاخانی در مورد آلودگی‌های موجود در رستوران‌ها معتقد است: «در رستوران‌ها و مراکز توزیع غذا دو نوع آلودگی ممکن است وجود داشته باشد؛ آلودگی مربوط به مواد غذایی که از اساس مشکل دارند، مثل سبزیجاتی که با فاضلاب انسانی آبیاری می‌شوند، مواد پروتئینی که در شرایط نامناسب تولید و نگهداری می‌شوند، مواد غذایی تاریخ گذشته، شست و شوی نامناسب، طبخ نامناسب، سرو کردن برخی مواد غذایی به شکل باز و مواردی از این دست، و مورد بعدی به آلودگی محیط رستوران و سطوح کار باز می‌گردد، مثل میز کار آشپزخانه، میز پذیرایی، اماکن نگهداری از مواد غذایی مثل نگهداری طولانی مدت غذاهای پخته شده، انبار، یخچال، ظروف، شرایط دمایی، راه‌های وجود حشرات و جوندگانی مثل موش، سیستم تهویه هوا که همگی در این زمینه مؤثر هستند. همه اینها موارد جزئی‌تری را نیز شامل می‌شود که در بهداشت یک رستوران نقش اساسی دارند.»
البته در گزارش‌های منتشر شده از طرف سازمان تعزیرات مشخص شده که مشکل عمده بهداشت رستوران در شست وشو و طبخ صحیح مواد غذایی است. بسیاری از رستوران‌ها مواد غذایی مثل سبزیجات را به درستی نشسته و گندزدایی نمی‌کنند؛ بنابراین آلاینده‌های اولیه از بین نمی‌رود. به علاوه غذاهایی که پخته می‌شوند را نباید مدت طولانی نگه داشت که متأسفانه امروزه بسیاری از رستوران‌ها غذاهای پخته‌ای را که به فروش نمی‌رسند، تا چند روز نگهداری می‌کنند.
دکتر آقاخانی در این رابطه گفت: «در بهداشت مواد غذایی یک مورد بسیار مهم کربوهیدرات‌هایی مثل برنج پخته است که نباید مدت زیادی نگه داشته شود زیرا امکان رشد میکروب‌ها در آن زیاد خواهد بود. به علاوه مشکل دیگر غذاهای پروتئینی است که ممکن است به طور مناسب حرارت نبینند؛ یک مورد مهم انواع کباب، جوجه کباب، برگرها و این گونه غذاها هستند که ممکن است حرارت به مغز آن نفوذ نکرده و عامل مهم برای انتقال میکروب باشد.»
به هر حال بازی آلوده بودن مواد غذایی به رستوران‌ها ختم نمی‌شود. از روغن‌های آلوده و آب معدنی‌های میکروبی و برنج‌های سرطان‌زا گرفته تا اسیدسولفوریکی که به جای آبلیمو عرضه می‌شود و نان‌هایی که با طعم جوهر قند به سر سفره‌ها می‌رسند. حال باید منتظر بود و دید که امسال مسئولان امر چه تمهیداتی برای حفظ سلامتی شهروندان اندیشیده‌اند و تا چه حد برنامه‌های‌شان عملی شده و به نتیجه می‌رسد.
