فلسفه غیبت در بیان اهل بیت علیهم السلام

سرویس مذهبی افکارنیوز- غیبت حضرت ولی عصر(علیه السّلام) از اموری است که بر اساس حکمت های الهی صورت گرفته است، چه آن حکمت ها را بدانیم یا ندانیم و یا اجازه دانستن آنها را داشته باشیم یا نداشته باشیم. از روایات استفاده می شود که غیبت، حکمت های مختلفی دارد و برخی از آنها ذکر شده اند امّا برخی از آنها نه تنها بیان نشده اند بلکه در روایاتی تصریح شده است که مصلحت نیست کسی از آنها آگاهی یابد.

عبدالله بن فضل هاشمی گوید: از جعفر بن محمد علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
برای صاحب این امر غیبتی است که حتماً پیش خواهد آمد و اهل باطل در آن به تردید می افتند.
عرض کردم: چرا چنین غیبتی پیش خواهد آمد؟
فرمود: به خاطر چیزی که ما اجازه بیان آن را نداریم.
عرض کردم: پس چه حکمتی در غیبت اوست؟

حضرت فرمود: حکمت آن همان حکمتی است که در غیبت حجّت های الهی گذشته بوده است. حکمت غیبت او کشف نمی گردد مگر بعد از آن که ظهور کند همان گونه که حکمت کارهای خضر از سوراخ کردن کشتی، کشتن کودک و ساختن دیوار برای موسی کشف نگردید مگر هنگام جدایی او از موسی علیه السّلام.

ای عبدالله بن فضل! این امر یک امر الهی و سرّی از اسرار خدا و غیبی از امور غیبی اوست و وقتی ما دانستیم که او حکیم است می پذیریم که همه افعال او براساس حکمت است اگر چه علت آن برای ما روشن نباشد. ۱

هم چنین حضرت مهدی(علیه السّلام) در توقیع خود به اسحاق بن یعقوب فرمود: امّا درباره علّتی که غیبت برای آن واقع شد خدای عزّوجل می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید از چیزی سؤال نکنید که اگر برای شما آشکار گردد شما را ناراحت می کند.» ۲

از روایاتی که بیان شد معلوم می گردد علّت اصلی غیبت برای ائمه علیهم السّلام معلوم است امّا فهم آن به مصلحت مردم نمی باشد. در عین حال به برخی از حکمت های غیبت اشاره شده است، از جمله:

۱.امتحان
امام کاظم علیه السّلام می فرماید: برای صاحب این امر امتحانی است تا جمعی از کسانی که به آن اعتقاد دارند برگردند. غیبت امتحانی از سوی خدای عزّوجل است که خلقش را به آن می آزماید. ۳

۲.اتمام حجّت
امام صادق علیه السّلام می فرماید: ظهور تحقّق نمی یابد تا این که گروهی نماند مگر این که بر مردم حکومت کرده باشد تا کسی نگوید اگر ما حکومت داشتیم به عدالت رفتار می کردیم، آن گاه قائم به حق و عدل قیام می کند. ۴

۳.تهدید به قتل
امام حسن عسکری علیه السّلام می فرماید: بنی امیّه و بنی عبّاس به دو دلیل ما را هدف شمشیرهای خود قرار دادند: یکی آن که می دانستند حقّی در خلافت بر مردم ندارند و از ادّعای ما بر حکومت و قرار گرفتن آن در مرکز اصلی خود می ترسیدند. و دیگر اینکه آنها به اخبار فراوانی مبنی بر نابودی حکومت جبّاران و ستمکاران به دست قائم ما برخورد کرده بودند و شک نداشتند که خود از جبّاران و ستمکارانند. از این رو سعی در قتل اهل بیت رسول خدا علیهم السّلام و نابودی نسل او داشتند تا این که از تولّد قائم جلوگیری کنند یا او را به قتل برسانند. ۵

منبع:
۱. بحارالانوار، ج۵۲، ص۹۱.
۲. سوره مائده، آیه ۱۰۲. - کمال الدین، ص ۴۸۵.
۳. بحارالانوار، ج۵۱، ص۱۵۰.
۴. بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۴۴.
۵. کمال الدین، ص۳۵۴.
6. پرچم هدایت، سیمای شکوهمند حضرت مهدی(عج)، ص 37-40.