نفخ یک اصطلاح پزشکی است و به حالتی اطلاق می‌شود که دستگاه گوارش با هوا یا گاز پر شود. تجمع گاز در بدن از دو طریق ممکن است: اول اینکه بلعیدن هوا (آئروفاژی) در حین غذا خوردن یا نوشیدن می‌تواند باعث تجمع اکسیژن و نیتروژن در دستگاه گوارش شود. دوم؛ هنگامی که بدن غذا را تجزیه می‌کند، گازهایی چون هیدروژن، متان و دی اکسید کربن در دستگاه گوارش جمع می‌شوند. روده بزرگ حاوی مقدار زیادی باکتری است که حین تجزیه غذا، سبب آزادسازی گازهایی می‌شود که تجمع این گاز باعث ایجاد نفخ می‌گردد. این دو روش می‌توانند باعث نفخ شوند. البته جای نگرانی نیست، زیرا این اتفاق یک فرآیند طبیعی و قابل درمان است.
علاوه بر موارد طبیعی، نفخ معده ممکن است ناشی از برخی بیماری‌ها از جمله بیماری‌های موقت تا مشکلات مزمن گوارشی نیز باشد. برخی از این موارد عبارتند از: سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری‌های التهابی و انگلی روده، اختلالات گوارشی، زخم معده، افزایش وزن، اختلالات هورمونی (خصوصاً در زنان)، مصرف برخی داروها.
علائم نفخ چیست؟
اغلب افراد در این حالت، احساس سیری یا سنگینی معده و همچنین احساس سفتی یا تورم در ناحیه شکم را تجربه می‌کنند. نفخ معده به طور معمول با این علائمی چون درد، آروغ زدن مکرر و سروصدای شکم همراه است.
چه عواملی در بروز نفخ نقش دارند؟
جویدن آدامس، سیگار کشیدن، مکیدن اشیایی مانند سر قلم، نوشیدنی‌های گازدار، تند غذا خوردن. همچنین مصرف برخی مواد غذایی مثل کربوهیدرات‌ها نیز باعث ایجاد گاز و نفخ بیش از حد می‌شود. پروتئین‌ها و چربی‌ها نسبت به کربوهیدرات‌ها گاز کمتری ایجاد می‌کنند.
برخی از مواد غذایی که باعث افزایش گاز می‌شوند عبارتند از: لوبیا، کلم‌ها، غلات کامل، شیر و محصولات لبنی، نخود فرنگی، سیب‌زمینی، ذرت، کشمش، عدس، آلو، سیب، غذاهای سرشار از فروکتوز یا سوربیتول مانند آب میوه‌ها و آب نبات‌های بدون قند، غذاهای فرآوری‌شده.
پیشگیری و درمان خانگی
با تغییر سبک زندگی و تنظیم رژیم غذایی سالم، می‌توان گازهای اضافی را کاهش داد و از ایجاد نفخ جلوگیری کرد. برای این کار کافیست مصرف غذاهای نفاخ (نظیر برخی سبزیجات مثل خانواده کلم‌ها و انواع حبوبات) را محدود کرده یا به طور کامل از مصرف آنها پرهیز کنید.
طبق تحقیقات، مصرف پروبیوتیک‌ها تا ۷۰ درصد به کاهش نفخ کمک می‌کند. پروبیوتیک‌ها به ویژه در کفیر و ماست یونانی یافت می‌شوند. کِ‍فیر نوعی نوشیدنی است که توسط تخمیر دانه‌های کفیر در شیر یا آب به دست می‌آید و چون حاوی مخمرها و باکتری‌هاست، یک پروبیوتیک قوی به شمار می‌آید.
سعی کنید از حجم هوایی که وارد معده‌تان می‌شود بکاهید؛ برای این منظور لازم است تا حد ممکن از جویدن آدامس و کشیدن سیگار اجتناب کنید. همچین لازم است در حین غذا خوردن، به خوبی آن را بجوید.
ورزش منظم نیز فرایند هضم را بهبود می‌بخشد و از نفخ شکم جلوگیری می‌کند.
