نمک‌های صورتی، آبی، بنفش، سنگ نمک، نمک دریا و... فرقی ندارد، اغلب آنها تصفیه نشده‌اند و به همین دلیل سلامت مصرف کننده را به خطر می‌اندازند. با وجود این، با هیاهوی بسیاری که در فضای مجازی برای تبلیغشان دیده می‌شود این روزها پا به سفره مردم گذاشته‌اند. به همین دلیل، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پویش ملی «اطلاع‌رسانی تغذیه سالم» را برای اصلاح برخی اطلاعات غلط درباره نمک و مصرف شیر و لبنیات که در میان مردم رواج پیدا کرده است، راه انداخت تا بتواند از درگاه‌های رسمی، باورهای اشتباه را اصلاح کند.
پویشی برای آگاهی مردم و جلوگیری از عوام‌فریبی
دکتر احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، درخصوص پویش ملی «اطلاع‌رسانی تغذیه سالم» که برگزار شد، گفت: در این پویش ملی به دو موضوع مهم مصرف نمک و لبنیات و مقابله با اطلاعات غلطی که در جامعه درباره این دو محصول رواج یافته است، پرداختیم. در پویش ملی سلامت که دی ماه برگزار شد، تمرکز اصلی روی دو بیماری غیرواگیر «پرفشاری خون» و«دیابت» بود.
این دو بیماری ارتباط مستقیمی با مصرف نمک و لبنیات دارند به طوری که مطالعات نشان داده است مصرف نمک زیاد، خطر پرفشاری خون و دیابت را افزایش می‌دهد و کاهش مصرف لبنیات در این دو بیماری نقش اساسی دارد. به همین دلیل، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پویشی را با هدف اطلاع‌رسانی درباره آثار مضر مصرف زیاد نمک و ترغیب مردم به مصرف بیشتر لبنیات راه‌اندازی کرد. این پویش توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی، مراکز بهداشت و درمان، صدا و سیما و شهرداری‌ها در سراسر کشور اجرا شد.
وی افزود: شعار هفته اول این پویش «انتخاب همه، نمک کم، اما تصفیه شده یددار است» و شعار هفته دوم «از کودکی تا پیری، لبنیات دوست سلامتی» در نظر گرفته شد تا بتوانیم با اطلاعات نادرستی که در میان مردم در این دو محصول جریان پیدا کرده است، مقابله کنیم.
به گفته وی، تبلیغات مختلفی در سطح جامعه می‌بینیم که می‌گوید نمک‌های یددار مضر هستند و مردم را به خرید نمک تصفیه نشده ترغیب می‌کنند. در تبلیغات فراگیر در شبکه‌های مجازی، این نمک‌ها ناجی بشریت معرفی شده‌اند و ادعا دارند با مصرف این نوع نمک‌ها به خاطر مواد معدنی طبیعی که دارند، فشار خون و دیگر بیماری‌ها درمان می‌شود. این درحالی است که پشت همه این تبلیغات فریبنده، فقط منفعت‌های کلان مادی و سودجویی از جیب مردم است.
نمک تصفیه نشده حاوی سرب، جیوه و سرطان زاست
وی با اشاره به اینکه هر نوع نمک، نمک دریا، تصفیه شده یددار، نمک‌های رنگی و... به علت وجود سدیم، اگر از حد مجاز بیشتر مصرف شود سبب افزایش فشارخون می‌شود، عنوان کرد: فرمول نمک در هر صورت یکی است و فرقی نمی‌کند چه رنگی باشد. تبلیغاتی که درخصوص نمک‌های رنگی و نمک دریا صورت می‌گیرد و اینکه حاوی کلسیم و منیزیم است و املاح مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند، دروغی بیش نیست چرا که این نوع نمک، نه تنها منفعتی برای بدن ندارد، بلکه به علت تصفیه نامناسب و نداشتن ید کافی برای بدن مضر است.
نمک دریا حاوی فلزات سنگین مانند سرب، جیوه، آرسنیک، کادمیوم و ناخالصی‌هایی است که می‌تواند برای بدن افراد، در صورت مصرف، خطراتی همچون ابتلا به سرطان را در پی داشته باشد.وی در پاسخ به این پرسش که آیا نمک مخصوصی برای افراد با «پرفشاری خون» در بازار موجود است، عنوان کرد: هیچ‌گونه نمکی از جمله نمک دریا، رنگی یا تصفیه شده یددار برای افراد با فشارخون مناسب نیست. یک محصولی داریم که جانشین نمک است که فقط در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد تحت عنوان «کلرید پتاسیم» یعنی به جای سدیم، پتاسیم اضافه شده است. افرادی که فشارخون دارند به شرط آنکه منشأ فشارخونشان اختلالات کلیوی نباشد، می‌توانند از این نوع نمک خاص استفاده کنند.
افزودن ید به نمک، تحت نظارت کامل سازمان غذاو دارو است
دکتر اسماعیل‌زاده به تبلیغات علیه نمک‌های یددار تصفیه شده در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: افراد سودجو برای فروش نمک‌های خاص‌شان تبلیغاتی علیه نمک‌های تصفیه شده انجام می‌دهند. یدی که به نمک‌ها اضافه می‌شود، تحت نظارت کامل سازمان غذاو دارو است. به هیچ عنوان به صورت کیلویی و فله‌ای «ید» به نمک اضافه نمی‌شود بلکه بر اساس دستورالعمل مشخص و میزان تعیین شده به نمک مصرفی مردم افزوده می‌شود تا نیاز بدن آنها را تأمین کند.همچنین وزارت بهداشت پایش‌های مداومی در میزان ید موجود در ادرار مردم انجام می‌دهد تا از یک عددی بیشتر نباشد. وزارت بهداشت آخرین پایش در وضعیت ید جامعه را امسال انجام داده است که سال آینده نتیجه آن اعلام می‌شود.
کمبود ید در بدن سبب سقط جنین می‌شود
دکتراسماعیل‌زاده به نبود ید کافی در نمک‌های تصفیه نشده مثل نمک دریا و نمک‌های رنگی اشاره کرد و گفت: به علت روند برداشت نمک دریا از طبیعت، به خاطر نور خورشید، ید موجود در آن از بین می‌رود بنابراین مصرف نمک دریا و سایر نمک‌ها که بدون مجوز از سازمان غذا و دارو در بازار وجود دارند، علاوه بر ناخالصی‌هایی که گفته شد، می‌تواند به کمبود ید در بدن افراد دامن زده و سبب مشکلاتی همچون سقط جنین، عقب ماندگی ذهنی در نوزادان، ناشنوایی و... در افراد شود. به همین دلیل تمرکز ما روی اصلاح اطلاعات غلطی است که از طریق شبکه‌های مجازی به مردم داده می‌شود.مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه توصیه همیشگی بر مصرف نمک تصفیه شده یددار در حد مجاز است، افزود: افزایش مصرف بیش از اندازه نمک می‌تواند سبب بروز پرفشاری خون، دیابت، پوکی استخوان، سرطان معده و... شود.
در فرایند تولید شیر، وایتکس استفاده نمی‌شود
اسماعیل‌زاده با اشاره به پایین بودن سرانه مصرف لبنیات در کشور اظهار داشت: گاهی در فضای مجازی اطلاعات نادرست و به دور از علم به مردم داده می‌شود. برای مثال اینکه در تولید شیرهای مصرفی از وایتکس استفاده می‌شود. مردم باید بدانند که این حرف دروغ محض است و هیچ کارخانه‌ای نمی‌تواند در شیر وایتکس بریزد. اگر این اتفاق رخ دهد، حتی به اندازه یک قاشق از آن شیر بخورید، گوارش‌تان به هم می‌ریزد و اسهال می‌شوید.
به گفته وی، شیری که از دامداری‌ها تهیه و به کارخانه‌ها ارسال می‌شود، حاوی برخی میکروب‌هاست که در فرایند پاستوریزاسیون واستریلیزاسیون شیر تمام میکروب‌های بیماری‌زا از بین می‌رود. گاهی گفته می‌شود برای ماندگاری شیر از مواد افزودنی استفاده می‌شود که در این خصوص هم باید بگویم چیزی به عنوان «مواد افزودنی» برای نگهداری در شیر نداریم.
ماندگاری شیر که در برخی چند روز و در برخی چندماه است، به خاطر فرایندهای حرارت دهی بالا به شیر است. مردم هیچ نگرانی از بابت مصرف شیرهای استریلیزه و پاستوریزه نداشته باشند. در شیرهای استریلیزه حتی میکروب‌های مفید هم از بین می‌رود به همین علت تاریخ انقضای طولانی مدت دارند چرا که هیچ‌گونه میکروارگانیسم در این شیرها وجود ندارد. ماندگاری سه الی چهار روزه شیرهای پاستوریزه به این خاطر است که قدری از میکروارگانیسم‌ها در این نوع شیر وجود دارد اما در شیرهای استریلیزه هیچ میکروارگانیسمی وجود ندارد.
شیرهای محلی حتماً جوشانده شوند
وی با اشاره به اینکه مردم باید از انواع شیر پاستوریزه و استریلیزه کم چرب استفاده کنند، گفت: افرادی که شیرهای سنتی خریداری می‌کنند حتماً شیر را بجوشانند، چربی روی آن را بگیرند و بعد مصرف کنند.مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، با بیان اینکه باید در انتخاب مواد غذایی، هوشمندانه عمل کنیم، گفت: ماست به عنوان یک محصول غذایی سالم برای تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است.
همه ما هزینه‌ای را صرف خرید مواد غذایی می‌کنیم اما اگر انتخاب مواد غذایی هوشمندانه باشد، جلوی ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها در بدن گرفته می‌شود. برای خانوار هم صرفه اقتصادی دارد چرا که اگر هزینه‌ای که صرف غذاهای فست فود می‌کنند، صرف خرید لبنیات شود، سلامت، طول عمر و شادابی بیشتری به همراه خواهد داشت.
رواج فرهنگ نامناسب تغذیه
اسماعیل‌زاده درخصوص سرانه مصرف لبنیات در کشور گفت: طی 30 سال گذشته مصرف لبنیات در کشور از مقادیر توصیه شده کمتر بود که این امر به خاطر فرهنگ غذایی نامناسبی است که میان خانواده‌ها رواج پیدا کرده است.وی با تأکید بر اینکه کاهش مصرف لبنیات در مردم به خاطر افزایش قیمت نیست، توضیح داد: در بین خانوار ایرانی، اقلام غذایی نامطلوب مانند چربی‌ها، قند و فست فودها در کشور بیش از حد مجاز مصرف و اقلام مجاز غذایی مانند لبنیات، سبزی، میوه، حبوبات و... بسیار محدود استفاده می‌شود.
محدودیت در مصرف لبنیات به تغییر قیمت در شیر و لبنیات هم مربوط نمی‌شود چرا که هزینه‌های بسیاری صرف خرید غذاهای فست فودی می‌شود اما پای لبنیات که به میان می‌آید می‌گویند چون گران شده نمی‌توانیم بخریم. این در حالی است که برای خرید یک پیتزا چیزی حدود 300 هزار تومان باید هزینه کرد و یک بطری شیر حدود 30 هزار تومان قیمت دارد.باید خرید مواد غذایی برای زندگی سالم‌تر، هوشمندانه صورت گیرد. مردم باید خوراکی‌های مفید را جایگزین مواد مضر کنند. این امر از بار بیماری‌ها می‌کاهد.
توصیه بر مصرف روزانه 3 واحد لبنیات است
اسماعیل‌زاده خاطرنشان کرد: براساس استاندارد، مردم باید روزانه دو تا سه واحد لبنیات مصرف کنند اما در حال حاضر، مقدار مصرف، نزدیک به یک واحد است. امیدواریم با این پویش و اطلاع‌رسانی صحیح به مردم، بتوانیم مقدار مصرف لبنیات را افزایش دهیم.
