در اختلالات شخصیت، نوع رفتار، گفتار و احساسات فرد، غیرمعمول، غیرعادی و غیرقابل‌انعطاف هستند. این رفتارها و تجربه‌های درونی، معمولاً با خواسته‌ها و انتظارات جامعه‌ای که فرد در آن زندگی می‌کند، متفاوت است. شخصیت، شامل خصوصیات رفتاری، گفتاری و افکار ما است. مجموعه این افکار، رفتار و احساسات، آنچه ما هستیم را به وجود می‌آورد. برای بسیاری از ما شخصیتمان، در طول زمان ثابت می‌ماند.
اگر فردی به اختلالات شخصیتی مبتلا است، ارتباط برقرار کردن با دیگران برایش مشکل و حل مسائل و مشکلات روزمره، به صورتی که برای جامعه قابل‌قبول باشد، مشکل خواهد بود. این افراد، از تفاوت میان افکار و رفتارش، با آن چه مورد قبول جامعه است، آگاهی کامل ندارد.
افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، در درک افکار و احساسات مربوط به خود و دیگران دچار مشکل هستند و به دنیا، به‌گونه‌ای متفاوت از انسان‌های عادی نگاه می‌کنند. در نتیجه، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، تحصیلی و فعالیت‌های خانوادگی برایشان بسیار سخت و مشکل خواهد بود.
این‌گونه رفتارها و عقاید، باعث بروز مشکلات و محدودیت‌هایی در روابط بین‌فردی، محل کار و تحصیل این افراد میشود.
اختلالات شخصیت به‌سختی قابل‌درمان هستند. اگرچه معمولاً روان‌درمانی و دارودرمانی به‌صورت هم‌زمان، می‌تواند به این افراد برای ایجاد روابط بهتر و داشتن زندگی عادی کمک نماید.
در این مقاله ما به بررسی انواع گوناگون اختلالات شخصیت، پرداخته، علل و عوامل بروز این اختلالات را، مختصری توضیح می‌دهیم. برای آگاهی و اطلاعات بیشتر و جهت دریافت مشاوره آنلاین به سایت مرکز مشاوره راز ماندگار مراجعه نمایید. مشاورین روان‌شناس متخصص ما، 24 ساعته آماده خدمات‌رسانی، به شما عزیزان هستند.
نشانه‌ها و علائم اختلالات شخصیت چیست؟
این اختلالات بر چگونگی توانایی فرد در کنار آمدن با زندگی، کنترل و مدیریت احساسات و ارتباط با آدم‌های اطراف، اثر می‌گذارد. این افراد می‌دانند که تفکرات و عقایدشان با اغلب مردم متفاوت است. دیگران نیز رفتار افراد مبتلا را، غیرمعمولی، به‌دوراز انتظار و گاه ناگهانی می‌یابند.
افراد مبتلا در زمینه‌های زیر دچار مشکلاتی هستند:
- برای برقراری ارتباط یا نگه‌داشتن آن
- ارتباط با افراد دیگر مانند دوستان و همکاران
- مدیریت و کنترل کردن احساسات
- کنار آمدن با زندگی، مهار مشکلات مربوط به آن
- کنترل کردن رفتارها و برانگیخته شدن ناگهانی
این نشانه‌ها در صورت بروز استرس، شدت می‌یابند در نتیجه ممکن است. فرد خود را تنها و درمانده احساس کند. آنها ممکن است، درد خود را با آسیب‌زدن به خود، مصرف مواد، الکل و اقدامات برای خودکشی، کمتر نمایند. همچنین ممکن است، شرایط روانی دیگری از جمله، افسردگی و اضطراب را نیز تجربه کنند.
چه علل و عواملی باعث بروز اختلالات شخصیت میشود؟
علت اصلی این اختلالات، هنوز مشخص نیست. اگرچه این باور وجود دارد که ژنتیک، عوامل محیطی و همچنین استرس بسیار شدید در دوران کودکی، می‌تواند باعث بروز این اختلالات گردد. شرایط خانوادگی آشفته و نابسامان، همچنین والدینی که با کودکان خود بدرفتاری می‌کنند، می‌توانند از جمله عوامل دیگر برای ایجاد این اختلال باشد. تشخیص اختلالات سلوک در نوجوانی و تغییر در شکل و هورمون‌های مغز نیز از عوامل دیگر می‌باشد.
این اختلالات معمولاً در نوجوانی و جوانی خود را نشان می‌دهند. نشانه‌ها و علایم به نوع خاص اختلال شخصیت بستگی دارد.
انواع گوناگون اختلالات شخصیت را بشناسیم:
انواع اختلالات شخصیت را در سه گروه و بر اساس خصوصیات و نشانه‌های مشترک طبقه‌بندی می‌کنیم. برخی افراد، نشانه‌ها و علائم چند اختلال شخصیت را هم‌زمان دارند. ازآنجاکه اختلالات شخصیت اهمیت فراوانی دارند و می‌توانند روابط زناشویی را تحت تأثیر قرار دهند، حتماً پیش از ازدواج، جهت تشخیص وجود این نشانه‌ها در خود یا طرف مقابلتان، از مشاوره ازدواج، بهره ببرید.
گروه A: احساس بدگمانی؛
این گروه، اختلالاتی را شامل میشود که فرد بدون دلیل نسبت به اطرافیان، احساس سوءظن و گمانی دارد. آنها حس می‌کنند، مردم رفتار زننده و نامناسبی با آنها دارند.
- اختلال شخصیت پارانوئید
- بی‌اعتمادی و بدگمانی نسبت به دیگران و انگیزه‌هایشان
- تصورات بی‌پایه‌واساس در مورد تلاش دیگران برای آسیب رساندن به آنها
- بدگمانی در مورد راستی و صداقت دیگران
- پرهیز از دادن اطلاعات شخصی، با این تصور که دیگران از این اطلاعات سوءاستفاده می‌کنند.
- اگر احساس کنند کمی تحقیر شده‌اند، رفتارهای خشونت‌آمیز و خصمانه بروز می‌دهند.
- سوءظن و بدگمانی مداوم به همسر و بی‌اعتمادی نسبت به او
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- بی‌علاقگی نسبت به روابط اجتماعی و شخصی، علاقه به‌تنهایی
- این افراد واکنش عاطفی محدودی دارند و اغلب نمی‌توانند از فعالیت‌ها لذت ببرند.
- ناتوانی در درک نشانه‌های اجتماعی
- ظاهر سرد و بی‌تفاوتی نسبت به دیگران
- بی‌علاقگی نسبت به داشتن رابطه جنسی
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپی:
- افکار، تصورات، رفتار، گفتار و لباس پوشیدن‌های آنان غیرعادی است.
- تجربه‌های ادراکی عجیب‌وغریب از جمله، شنیدن صدایی که نامشان را آهسته می‌خواند
- عدم احساس یا واکنش‌های احساسی نامناسب
- اضطراب اجتماعی و عدم راحتی در روابط بین‌فردی
- واکنش‌هایی همراه با بی‌تفاوتی‌ها واکنش‌های غیرعادی و یا بدگمانی نسبت به دیگران
- افکار جادوی، فکر می‌کنند می‌توانند با تفکراتشان بر دیگران یا اتفاقات و حوادث تأثیر بگذارند.
گروه B: احساسات و رفتارهای تکانشی
افراد مبتلا به اختلالات مربوط به این گروه، نمی‌توانند احساسات خود را مدیریت نمایند. به نظر دیگران رفتار این افراد غیرقابل‌پیش‌بینی، اذیت‌کننده و نمایشی است.
- اختلال شخصیت ضداجتماعی
- عدم توجه به احساسات و نیازهای دیگران
- دروغگویی مداوم، دزدی و استفاده از نام‌های مستعار دروغین
- بی‌توجهی به قوانین جامعه و مشکلات عدیده با قانون
- رفتارهای خصمانه نسبت به حقوق دیگران
- رفتارهای خشونت‌آمیز، به‌خصوص رفتارهای خصمانه
- رفتارهای تکانشی، یعنی انجام فعالیت‌هایی بدون فکرکردن به عواقبشان
- بی‌مسئولیتی مداوم
- عدم پشیمانی از انجام رفتارهای نامناسب
- اختلال شخصیت مرزی
- رفتارهای تکانشی و ریسک‌پذیر، به‌عنوان‌مثال، روابط جنسی نامعقول و متعدد، قمار یا پرخوری
- تصویر شکننده و بی‌ثبات از خود، یعنی خودشناسی بی‌ثبات
- روابط بی‌ثبات و ناپایدار
- خلق ناپایدار، معمولاً در واکنش به استرس‌های مربوط به روابط بین‌فردی
- اقدامات مربوط به خودکشی و خودزنی و ارعاب دیگران با این اعمال
- ترس و اضطراب از تنها شدن و یا ترک شدن توسط دیگران
- نشان‌دادن خشم خود با شدت بسیار و در اکثر مواقع
- شک و دودلی در ارتباط با استرس
- اختلال شخصیت نمایشی
- تمام‌وقت در حال کسب توجه از اطرافیان هستند.
- برای کسب توجه بسیار احساسی و نمایشی عمل می‌کنند
- بسیار نمایشی صحبت می‌کنند
- به‌راحتی تحت تأثیر اطرافیان قرار می‌گیرند.
- احساساتشان بسیار سطحی است و به‌سرعت تغییر می‌یابد.
- در مورد ظاهر فیزیکی خود به‌شدت نگران هستند.
- باور دارند که روابطشان با دیگران، بسیار نزدیک و صمیمی‌تر از آنچه است که بقیه باور دارند.
- اختلال شخصیت خودشیفته
- تصور می‌کنند، آدم‌های خاص و مهمی هستند و نسبت به دیگران ارزش بیشتری دارند
- تصورات و رؤیاهایی در مورد قدرت، موفقیت و جذابیت خود دارند.
- ناتوانی در تشخیص نیازها و احساسات دیگران
- بزرگ‌نمایی موقعیت، موفقیت‌ها و قابلیت‌هایشان
- انتظارات نابجا برای تشویق و تأییدهای مکرر از طرف دیگران
- تکبر و غرور
- انتظار دارند دیگران برای آنها پارتی‌بازی کنند. همیشه سعی می‌کنند از دیگران سوءاستفاده نمایند.
- غبطه خوردن نسبت به دیگران، همچنین معتقدند بقیه نیز به حال آنها غبطه می‌خورند و نسبت به آنها حسادت می‌کنند.
گروه C: احساس اضطراب و ترس شدید
در اختلالات این گروه، فرد احساس ترس و اضطراب شدید دارد، به‌طوری‌که این احساسات در زندگی روزمره و روابط آنها تأثیر می‌گذارد.
- حساسیت فراوان نسبت به انتقاد و پذیرفته نشدن
- احساس عدم جذابیت و خودکم‌بینی
- دوری کردن از فعالیت‌هایی در محل کار که نیاز به ارتباط با دیگران دارد.
- از لحاظ اجتماعی، کناره‌گیر و خجول هستند.
- از فعالیت‌های اجتماعی و ملاقات با افراد غریبه پرهیز می‌کنند
- در موقعیت‌های اجتماعی و روابط شخصی خود به‌شدت خجالتی هستند
- ترس مداوم از مورد قبول واقع نشدن و تحقیر شدن
- اختلال شخصیتی وابسته
- وابستگی شدید به دیگران و باور این‌که که دیگران باید از آنها مراقبت کنند
- رفتارهای تسلط پذیری نسبت به دیگران دارند و می‌خواهند به دیگران بچسبند.
- اگر تنها باشند، می‌ترسند که آیا می‌توانند از خود مراقبت نمایند یا خیر
- عدم اعتمادبه‌نفس، نیازمند تأیید مکرر دیگران برای گرفتن تصمیمات بسیار کوچک، هستند
- به دلیل عدم اعتمادبه‌نفس، نمی‌توانند پروژه و فعالیتی را به‌تنهایی انجام دهند.
- نمی‌توانند در برابر دیگران عدم موافقت خود را نشان دهند.
- اعمال و رفتارهای پرخاشگرانه دیگران را تحمل می‌کنند، حتی اگر راه‌های دیگری نیز وجود داشته باشد.
- تمایل برای شروع رابطه جدید بلافاصله بعد از اتمام رابطه قبلی
- اختلال شخصیت وسواسی جبری
- بیش از اندازه درگیر جزئیات و قوانین هستند.
- این افراد کمال‌گرا بوده و هنگامی که نتوانند به بهترین نتیجه دست پیدا کنند یا کاری را به بهترین نحو به انجام نرسانند، دچار استرس می‌شوند. به‌عنوان‌مثال به دلیل استانداردهای سختی که برای خود مقرر کرده‌اند، نمی‌توانند پروژه‌های خود را به اتمام برسانند.
- خود را تمام‌وقت در اختیار موقعیت، آدم‌ها و کارها می‌گذارند.
- به دلیل تعهد زیادی که به کار یا پروژه دارند، از دوستان و فعالیت‌های لذت‌بخش دوری می‌کنند.
- ناتوانی در دور انداختن اشیای بی‌ارزش یا شکسته شده،
- لجباز و یکدنده هستند
- در مورد ارزش‌ها و اخلاقیات غیرقابل‌انعطاف هستند.
- در مورد خرج کردن پول، بسیار کنترل‌گر و محافظه کارند
در صورت بروز نشانه‌های ذکر شده در بالا، مشاورین روان‌شناس متخصص، می‌توانند با انجام تست روانشناسی مربوط به اختلالات شخصیت، وجود این اختلالات را در شما تشخیص دهند. همچنین با استفاده از روش‌های درمانی، می‌توانند به شما در بهبود علائمتان کمک نمایند.
چگونه اختلالات شخصیت را تشخیص دهیم؟
تشخیص وجود نشانه‌های این اختلال به عهده روانپزشک می‌باشد. روانپزشک از شما سؤال‌هایی می‌پرسد، تا نوع اختلال شخصیتی را مشخص نماید. برای تشخیص، حتماً احساسات و رفتار نامناسب ذکر شده، باید پایدار و ثابت باشند. این رفتارها باید حداقل باعث ایجاد اختلال در دو مورد از موارد زیر شود:
- به‌گونه‌ای که خود و دیگران را درک می‌کنند تعبیری که از رفتارهای خود و دیگران داریم.
- به چه روشی با دیگران رفتار می‌کنیم
- قابل‌قبول بودن واکنش‌های احساسی ما
- چقدر می‌توانید تکانه‌های خود را کنترل کنید.
آیا اختلالات شخصیت، قابل‌درمان است؟
درمان این اختلالات به نوع و شدت اختلال، بستگی دارد. می‌توان از روان‌درمانی و دارودرمانی، برای بهبودی نشانه‌های اختلالات استفاده نمود. روان‌درمانی می‌تواند به افراد مبتلا کمک نماید تا با روان‌درمانگر خود راجع به شرایط، همچنین رفتار و احساسات خود، صحبت نمایند. این خود به آنان کمک می‌کند تا بتواند علائم و رفتارشان را مدیریت کنند.
انواع متفاوتی از روان‌درمانی وجود دارد، از جمله رفتاردرمانی دیالکتیکی که افراد به‌صورت انفرادی و گروهی، می‌توانند از آن بهره ببرند. در این روش درمانی، افراد یاد می‌گیرند، چگونه استرس را تحمل کنند و روابطشان را بهبود بخشند. درمان شناختی رفتاری، از جمله روش‌هایی است که به افراد یاد می‌دهد، چگونه افکار منفی خود را تغییر دهند تا بتوانند با چالش‌های روزمره زندگی، کنار بیایند.
دارودرمانی؛ داروی خاصی برای درمان این اختلال وجود ندارد. اگرچه بسیاری از داروها می‌توانند، برخی علائم و نشانه‌ها را بهبود بخشند مانند، داروهای ضدافسردگی (می‌تواند خلق افسرده و برانگیختگی افراد را کنترل کند)، تنظیم‌کننده‌های خلق (از تغییرات خلقی جلوگیری کرده و تحریک‌پذیری و خشم را کاهش می‌دهد)، داروهای ضد روان‌پریشی (نشانه‌های روان‌پریشی مانند هذیان‌ها را کنترل می‌کند) و داروهای ضد اضطراب (بی‌قراری و بی‌خوابی افراد را بهبود می‌بخشد).
اولین نکته اساسی در درمان افراد مبتلا، این است که موقعیت خود را بشناسند و قبول کنند که از شرایط روانی خاصی رنج می‌برند، در این صورت راحت‌تر درمان را می‌پذیرند. هنگامی که این افراد درمان را آغاز می‌کنند، نشانه‌های بهبودی در آنها ظاهر میشود. امکان دارد شما روش‌های درمانی گوناگونی را امتحان نمایید تا دریابید، کدام روش برای شما مناسب‌تر است.
