«سرگئی کوژمیاکین» تحلیلگر سیاسی روس در یادداشتی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد به همکاری‌های نظامی اخیر ایران و روسیه اشاره کرد.
در این یادداشت آمده است: انتشار خبر استفاده نیروی هوایی روسیه از فرودگاه استان همدان جمهوری اسلامی ایران را می توان غیر منتظره و هیجان برانگیز دانست.
کافی است به این نکته اشاره شود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت ایران هرگز به هیچ کشوری حق استفاده از خاک خود با اهداف نظامی را نداده است. البته ممنوعیت حضور نظامی خارجی در قانون اساسی ایران نیز درج شده است.
استفاده بمب‌افکن‌های استراتژیک «توپولف 22» از فرودگاه همدان، زمینه برای طرح موضوع «ائتلاف نظامی استراتژیک مسکو - تهران» از سوی برخی از رسانه‌های گروهی و تحلیلگران روسی را فراهم کرد.
در نگاه اول به نظر می‌رسد که در حقیقت دلایل لازم برای چنین نتیجه‌گیری وجود دارد زیرا در سال گذشته 2 کشور در زمینه همکاری‌های نظامی موافقتنامه به امضا رساندند و در دیدار اخیر «ولادیمیر پوتین» و «حسن روحانی» در باکو نیز این موضوع مورد بحث قرار گرفته است.
اما با این وجود، صحبت از شکل گرفتن همکاری‌های استراتژیکی دو کشور در عرصه‌های نظامی و امنیتی هنوز بسیار زود خواهد بود. زیرا حداقل مسکو و تهران در برخی زمینه‌های روابط خود با اختلاف نظرهای جدی مواجه می‌باشند.
این موضوع به نوع نگاه دو کشور نسبت به حل و فصل مشکل سوریه نیز ارتباط دارد چرا که ایران به بحران سوریه و کلا تحولات امنیتی خاورمیانه به عنوان چالشی نه تنها برای امنیت ملی خود و منطقه نگاه می‌کند، بلکه آن را تهدیدی جدی برای امنیت بین‌المللی نیز می‌داند. در حالی که روسیه اقدامات نظامی خویش در سوریه را بیشتر با هدف فراهم کردن زمینه چانه‌زنی و سپس تعامل با غرب، دنبال می‌کند.
به این دلیل است که گاهی بین اقدامات روسیه و ایران در سوریه ناهماهنگی صورت می‌گیرد.
در رابطه با سایر بحران‌های موجود در منطقه نیز 2 کشور از مواضع یکسانی برخوردار نمی‌باشند. به عنوان مثال، تا این اواخر روسیه در سیاست خارجی خود در رابطه با بحران یمن از موضع همسو با عربستان سعودی پیروی می‌کرد که تفاوت مواضع در رابطه با کانون‌های بحران در خاورمیانه را به نمایش می‌گذارد.
در چارچوب سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز منافع مسکو و تهران همیشه هماهنگ و همسو نبوده است. به عنوان مثال، روسیه طی سال‌های گذشته در صدد بود که از بحث عضویت ایران در «سازمان همکاری‌های شانگهای» استفاده‌های مورد نظر خود (از جمله برای تعامل با غرب) را داشته باشد که به صورت طبیعی تهران را ناراحت می‌کرد. حتی در شرایط کنونی نیز روسیه برای ورود ایران به این سازمان تلاش‌هایی را که در توانش هست، به طور کافی انجام نمی‌دهد.
به این دلایل، گرفتن این نتیجه که حضور هواپیماهای نظامی روسیه در ایران به معنای فراهم شدن زمینه برای ائتلاف فراگیر استراتژیکی بین دو کشور است، تا حدود زیادی غیر واقعی خواهد بود. چرا که این اقدام بیشتر حالت همکاری‌های مقطعی را دارد که با هدف حل مشکلات تاکتیکی انجام شده است.
به عبارت دیگر در این مورد خاص اهداف مسکو و تهران در همسویی قرار گرفته و منجر به چنین نتیجه‌ای شده است و به این معنا نیست که در سایر زمینه‌ها نیز شاهد انطباق منافع 2 کشور خواهیم بود.
البته این مسئله نیز وجود دارد که امروز «کرملین» می‌خواهد به نوعی اهمیت ژئوپلیتیکی خود در عرصه بین‌المللی را به نمایش بگذارد و به غرب نشان دهد که از متحدان قدرتمندی برخوردار است.
از سوی دیگر در زمان اشغال «منبج» توسط شبه نظامیان کُرد که از حمایت‌های آمریکا برخوردار هستند و همچنین آمادگی‌ها برای حمله به «رقه»، موفقیت‌های نیروی هوایی روسیه چندان قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد.
هنوز سرکوب قاطع تروریست‌ها در «حلب» اتفاق نیفتاده است. این در حالی است که در ماه سپتامبر، از آغاز عملیات نظامی روسیه در سوریه یک سال سپری می‌شود ولی هنوز هدف اصلی که سرکوب افراط‌گرایان عنوان شده بود، برآورده نشده است.
بنابراین مسکو نیازمند حفظ شأن خود در آستانه انتخابات دومای دولتی (مجلس سفلی) بوده و به این دلیل جهت اتمام موثر عملیات هوایی خود در سوریه اقدام به استفاده از فرودگاه همدان کرده است.
طبیعی است که ایران ضمن واگذاری فرودگاه به هواپیماهای روسیه اهداف مورد نظر خود را دنبال می‌کند. یکی اینکه تهران می‌خواهد به صورت حداکثر به شبه نظامیان سوری (بدون توجه به آنکه مقامات روسیه چه اهدافی را دنبال می‌کنند) لطمه وارد شود. دیگر اینکه «عامل کردی» دارد بیش از پیش جدی می‌شود.
آمریکا، عربستان سعودی و اقمار آنها ضمن تحقق سیاست‌های ضد ایرانی خود روی ایجاد «کردستان مستقل» حساب باز کرده‌اند که باید قلمرو محل سکونت کردهای عراق و سوریه را فرا گیرد.
این کشور جدید به عنوان سکوی پرشی برای اعمال فشار بر ایران و متحدان آن در بغداد و دمشق خواهد بود. استقرار گروه‌های شبه نظامی کرد در کردستان عراق که علیه استان‌های غربی ایران عملیات‌های خرابکارانه انجام داده و به روحیات جدایی‌خواهی دامن می‌زنند، این موضوع را تائید می‌کند.
همچنین چند مسئله دیگر نیز بازگوکننده پیگیری جدی این سناریو می‌باشد. یکی اینکه «مسعود بارزانی» رئیس جمهور اقلیم کردستان در 15 اوت سال جاری به مناسبت هفتادمین سالگرد حزب دموکرات کردستان عراق اعلام کرد که استقلال تنها گزینه برای این منطقه می‌باشد.
دیگری اینکه همزمان با طرح این موضوع، در شهر «حسکه» درگیری نیروهای دولتی سوریه با شبه نظامیان کرد اتفاق افتاد. کردها به دنبال بیرون راندن کامل ارتش سوریه از مناطق شمال شرقی این کشور می‌باشند. با توجه به اینکه شبه نظامیان کرد از حمایت‌های آمریکا برخوردار هستند، این اقدام آنها را می‌توان در جهت تجزیه مناطق کردنشین از دمشق عنوان کرد.
بنابراین استقرار هواپیماهای روسی در غرب ایران (در نزدیکی مرز با کردستان عراق) برای واشنگتن و ریاض این پیام را دارد که چنین اقدامات آنها نامطلوب می‌باشد. با این وجود، استفاده بلندمدت روسیه از فرودگاه همدان بسیار بعید به نظر می‌رسد.
