نگاهی گذرا به علل پیشرفت کشورهای جهان، چه توسعه یافته و چه در حال توسعه ، مبین این واقعیت است که بخش عظیمی از این موفقیت های آنها در سایه توجه شان به نسل نوجوان و جوان و سرمایه گذاری در جهت رشد و پرورش استعدادهای آنان و توجه آنها به مطالعه بوده است. در جوامع پیشرفته دنیا که اهمیت مطالعه و خواندن مطالب مختلف بر مردم آشکار شده است، بهبود وضع مطالعه و راه های صحیح و تسریع در این امر و درک بهتر و فهم مطالب یکی از اقدامات مهم آموزشی محسوب می شود.
در واقع در در جوامع مترقی روش های درست مطالعه نه تنها در ضمن آموزش دروس مختلف آموزشگاه ها به یادگیرندگان ارائه می شود، بلکه دوره های کوتاه مدت و بلندمدت روش های درست مطالعه و روش های سریع خواندن و مفهومی برای تمامی افراد علاقه مند دایر شده است و جهت شرکت جستن مردم در این دوره ها آنان را به عوامل مختلف مورد تشویق و ترغیب قرار می دهند (سیف علی اکبر، 1379.)
این در حالی است که متاسفانه مطالعه در کشور ما از جایگاه خوبی برخوردار نیست و فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه ما هنوز جایگاه خود را به دست نیاورده است و سرانه مطالعه در بین جوانان ما شاید به روزی حتی چند دقیقه هم نرسد!
تقویت فرهنگ کتاب و کتابخوانی از ضروریات جامعه ماست
مریم کاظمی دانشجوی ادبیات در این باره می گوید: مطالعه یکی از اساسی ترین نیازهای بشر امروزی است ولی متاسفانه با ورود تکنولوژی های جدید نظیر سایت ها و... مطالعه کتاب به شدت پایین آمده است.
وی می افزاید: به واقع شاید یک جوان تنها بنا برلزوم و آن هم در دانشگاه مجبور به مطالعه باشد و البته این مطالعه اصلا به نظر من فایده چندانی ندارد چرا که از روی میل و رغبت نیست و به نوعی بالاجبار است!
این دانشجو همچنین تقویت فرهنگ کتاب و کتابخوانی را از اصلی ترین ضروریات جامعه برشمرده و می گوید: ما باید کودکان و نوجوانان را از سنین پایین به مطالعه علاقمند کنیم چرا که در غیر این صورت افراد کتابخوانی در بزرگسالی نخواهیم داشت مشکلی که اکنون گریبانگیرجامعه ما شده است.
شبکه های اجتماعی و موبایل جای کتاب را گرفته است
رضا سرداری دانشجوی ریاضی هم می گوید: من خودم به شخصه علاقه وافری به کتاب دارم و یادم می آید از همان دوران کودکی لذت بخش ترین کار برایم مطالعه بود ضمن اینکه کتاب بهترین چیزی است که بارها وبارها در طول عمرم هدیه گرفته ام.
وی می گوید: کتاب خواندن باید در بین جوانان نهادینه شود اما متاسفانه این شبکه های اجتماعی و موبایل جای کتاب را گرفته اند چنانکه بیشتر دوستان من رغبت چندانی به مطالعه ندارند و بیشتر ترجیح می دهند دراینترنت بگردند!
این جوان می افزاید: البته تنها دلیل کتاب نخواندن در بین جوانان ما این نیست بلکه خیلی از افراد به دلیل اینکه واقعا قیمت کتاب ها بالاست انگیزه ای برای کتاب خواندن ندارند که اگر این مساله هم از سوی مسئولین مورد توجه قرار گیرد مسلما تعداد کتاب خوان ها بیشتر می شود و علاقه مندان به مطالعه هم بیشتر و بیشتر خواهند شد.
به عمل کار برآید؛مسئولان فکری اساسی کنند
محسن ایمانی دیگر دانشجوی جوان هم می گوید: آنچنان که اینقدر راجع به مطالعه صحبت و به قولی بوق و کرنا می شود برایش فکری اندیشیده نمی شود در حالی که به عمل کار برآید و فقط با گفتن اینکه مطالعه مفید است و باید نهادینه شود قطعا راه به جایی نخواهیم برد بلکه باید فکری اساسی در این رابطه شود.
وی ادامه می دهد: اگر ما بتوانیم فضایی را جهت جوانان مهیا کنیم که بدون دغدغه به مطالعه کردن روی بیاورند نتیجه بهتری حاصل می شود مثلا قراردادن کتابخانه هایی با امکانات بیشتر در دانشگاه ها و در محله های مختلف شهر، پایین آوردن قیمت کتاب، تبلیغات بیشتر برای خرید کتاب و کتابخوانی از همان دوران ابتدایی تحصیل و تشویق دانش آموزان به کتاب....
او می گوید: متاسفانه الان اغلب ما دانشجویان (خود من هم!) رغبت چندانی به مطالعه نداریم وانگیزه چندانی نداریم که مطالعه کنیم آن هم مطالعه خارج از درس ؛ همین که بتوانیم دانشگاه را تمام کنیم و واحدهایمان را پاس کنیم هنر کرده ایم و این تنها مطالعه اغلب ماست ، مطالعه ای که شاید تنها موکول به ایام امتحانات باشد و بس!
فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در بین ما ایرانی ها در سطح بالایی نیست
سارا بهرامی نیا کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه رازی نیز در این باره به خبرنگار ما می گوید: تاثیر مطالعه روی افکار و اندیشه انسان یکی از حساسترین زندگی بشر است همانطور که میزان رشد جسمی ما بستگی به نوع غذا ، هوا ، مسکن و شرایط زندگیمان دارد .رشد و نمو فکر و اندیشه بخصوص در نسل جوان نیز بیشتر متاثر از نوع مطالعه است. عقاید و آراء اکثر مردم به ویژه جوانان از مطالعه سرچشمه می گیرد و کم کم به صورت یک عقیده و ایدوئولوژی و قابل دفاع در می آید.
وی می افزاید: فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در بین ما ایرانی ها که خاستگاه تمدن های بزرگ بشری و گهواره دانشمندان نام آور و سخنوران بلندآوازه در طول تاریخ بوده ایم ، هم اکنون در سطح بالایی نیست.با توجه به آمارها ،سرانه مطالعه در کشور ما حتی از میانگین جهانی پایین تر است.
بهرامی نیا با اشاره به فرمایش حضرت علی(ع) خاطرنشان می کند: بهترین چیزی که جوانان باید یاد بگیرند سلسله کارهایی است که به هنگام بزرگسالی به آن نیازمند خواهند بود زیرا آدمی برای داشتن یک زندگی سعادتمند، نیازمند بینش و آگاهی است و آموخته های دوران جوانی، مقدمه ای برای زندگی فرد است. آنان راه زندگی سعادتمندانه فردا را امروز باید بیاموزند و در این مسیر، کتابخوانی چون چراغی فرا راه آنهاست
وی بر این عقیده است که متاسفانه جوانان امروز به دلیل داشتن حس دانای کل بودن وعدم احساس نیاز به مطالعه رغبت کمتری به کتاب و کتاب خوانی دارند به همین دلیل مطالعه جزء اولویت های آنها نمیباشد .یکی از عوامل ترویج فرهنگ مطالعه در بین جوانان ایجاد انگیزه و احساس نیاز به کتاب و کتابخوانی و ایجاد رفتار ی به نام مطالعه میان مخاطبان در جامعه می باشد.
برای ایجاد احساس نیاز و انگیزه باید از مرحله آگاهی گذر کرد. مرحله آگاهی می تواند به کمک وسایل ارتباط جمعی، بروشورها و تابلوی اعلانات و جلسات معرفی و نقد و... برای مخاطبان ایجاد شوداگرچه البته اشتیاق جوانان به شبکه های اجتماعی را نباید نادیده گرفت، چرا که امروزه شبکه های اجتماعی نه تنها عامل انتشار اخبار مختلف، نکات فرهنگی، معضلات اجتماعی و ... است بلکه محل تبادل اطلاعات بین اقشار مختلف از مدیران ارشد تا یک محصل نیز می باشد ضمن اینکه اگر به همین اشتیاق و علاقه جوانان به فضای مجازی توجه کنیم قادر خواهیم بود راهی برای ترغیب بیشتر آنان به مطالعه مفید و جهت دار کتاب از این طریق باشیم.
این کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی در پایان می افزاید: روزنامه، مجله، کتاب، صدا و سیما و غیره در شکل گیری عقاید اجتماعی افراد نقش تعین کننده دارند. مسوولان مربوطه باید در برنامه ریزی های خود به این مساله مهم توجه کافی داشته باشند و از این ابزار برای تشویق مردم به مطالعه استفاده کنند.
همچنین ایجاد کتابخانه در مدارس، دانشگاه ها و اماکن عمومی مانند پارک ها، سینماها، سالن های راه آهن، فرودگاه و... را نیز از دیگر عوامل موثر در کتابخوانی عنوان کرد و گفت: این موارد می تواند مردم، به ویژه نسل جوان را به سمت مطالعه و یادگیری سوق دهد، همچنین برگزاری مسابقات کتابخوانی و خلاصه نویسی در مدارس و ادارات، برگزاری جشنواره ها و نمایشگاه های کتاب، استفاده از یک نظام پستی کارآمد، توزیع کتاب های خوب و ارزان قیمت و اهداء کتاب به افراد ممتاز نیز در ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی نقش بسزایی دارند.