مرگ ناگهانی می تواند هم در ورزشکاران آماتور و هم در ورزشکاران حرفه ای چه جوان و چه مسن رخ دهد. اگر چه این امر امری نا مطلوب است، خوشبختانه میزان بروز آن نادر است؛ اما به دلیل تاثیر زیاد آن روی جامعه ورزشی توجه به آن زیاد بوده است.
در بسیاری از موارد پس از رخ دادن این امر نمی توان ورزشکار را زنده نگه داشت، اما امداد فوری و عملیات احیای قلبی ریوی در برخی موارد می تواند وی را به زندگی مجدد بازگرداند.
میزان بروز مرگ ناگهانی در ورزش
طی تحقیقات انجام شده در ورزش، میزان بروز این بیماری حدود ۱ نفر در صد هزار نفر ورزشکار در سال می باشد.
به نظر می رسد بروز عوارض این بیماری در ورزش های فوتبال، دومیدانی، دوچرخه سواری و بسکتبال بیش از سایر ورزش ها باشد. میزان بروز آن در مردان و زنان نیز تفاوت محسوسی ندارد و در هر دو جنس می تواند رخ دهد.
ورزشکارانی که دچار مرگ ناگهانی شدند
شاید بتوان گفت که اولین مرگ ناگهانی ثبت شده در تاریخ ورزش به ۲۵۰۰ سال قبل بر می گردد، زمانی که دونده ماراتن یونانی پس از طی مسافت ۴۲ کیلومتر بین دشت ماراتن و آتن، دچار مرگ آنی شد.
از آن زمان تا کنون ورزشکاران زیادی دچار چنین رخدادی شده اند که شاهد نمونه های آن در دوران معاصر هستیم. از عالم فوتبال شروع می کنیم ؛ "فوئه"، فوتبالیست مشهور تیم ملی کامرون، در سن ۲۳ سالگی، در حالیکه در جام کنفدراسیونها مشغول بازی بود، دچار ایست قلبی شد و در دم جان سپرد.
نمونه دیگر، «موروسینی» فوتبالیست ایتالیایی است که در حین مسابقه دچار حمله قلبی شد که علی رغم تلاش های فراوان تیم پزشکی، جان خود را از دست داد. «میکولوش فهر» فوتبالیست جوان دیگری است که در مسابقات جام باشگاه های پرتغال دچار مرگ ناگهانی شده است.
در حوزه بسکتبال نیز ما قربانیان مشهوری داریم، از جمله مرگ «هانک گاترز» قهرمان آمریکایی در لیگ برتر این کشور. «فالیمن» ستاره المپیک تیم والیبال آمریکا، در حالی مرگ آنی حین مسابقه با تیم والیبال ژاپن را تجربه کرد که از بیماری خود به نام سندرم مارفان اطلاعی نداشت.
در ایران نیز هر از چند گاهی شاهد چنین رخدادهایی هستیم؛ «منوچهر توسلی» کوهنورد نام آشنای تهرانی، در حین کوهنوردی دچار ایست قلبی شد و درگذشت؛ «مسلم طلوعی» قهرمان عضو تیم ملی فوتسال کشور، قربانی دیگری است که در خلال بازی جام رمضان دچار مرگ ناگهانی شد وجان خود را از دست داد. نمونه های دیگر «افشین شعبانیان»، دونده با سابقه ماراتن و «نوید بهنیا» قهرمان پرورش اندام هستند.
علل مرگ ناگهانی در ورزش
بیش از ۸۰ درصد علل مرگ ناگهانی در میادین ورزشی ناشی از یک بیماری ژنتیکی یا مادرزادی تشخیص داده نشده است که از بدو تولد در سیستم قلبی عروقی آنها وجود داشته است. شواهد حاکی از آن است که ورزش و فعالیت شدید، خطر مرگ ناگهانی را در این گونه افراد افزایش می دهد.
از جمله علل مرگ ناگهانی در ورزشکاران جوان می توان به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک اشاره کرد که به عنوان شایعترین علت مرگ ناگهانی در ورزشکاران زیر ۳۵ سال در نظر گرفته می شود و عامل یک سوم مرگ های مرتبط با ورزش است.
تصلب شرایین یا تنگی عروق کرونر قلب نیز شایع ترین علت مرگ ناگهانی در سنین بالای ۳۵ سال در ورزشکاران است.
- اختلال شدید دریچه های قلبی
- اختلال در ریتم سینوسی قلبی
- پارگی های عروقی ( در زمینه گشادی یا آنوریسم عروقی )
- حوادث عروقی مغز مثل خونریزی های مغزی
- علل ریوی مثل اسپاسم شدید راه های هوایی در زمینه آسم و …
در صورتی که مرگ ناگهانی در ورزشکارانی که بیماری زمینه ای قلبی ندارند، رخ دهد، شایع ترین علت آن اصابت ضربات محکم به قفسه سینه در حین ورزش هایی چون فوتبال است که بلافاصله منجر به آریتمی و مرگ می شود.
پیشگیری
پرداختن منظم به ورزش، نه تنها بروز مرگ ناگهانی را افزایش نمی دهد، بلکه به نحو چشمگیری آن را کاهش می دهد، اما ورزش بسیار شدید، نامنظم و طولانی برعکس بروز این امر را افزایش می دهد.
از آنجا که مرگ ناگهانی را در بسیاری موارد نمی توان درمان و احیا نمود، بهترین راه، پیشگیری است. بنابراین توجه به علل این مشکل پیش از شروع ورزش، اهمیت بالایی دارد.
لازم است تمامی ورزشکاران قبل از ورود به ورزش حرفه ای یا نیمه حرفه ای ، به پزشکان ورزشی و متخصصان قلب و عروق مراجعه کرده و تحت معاینه قلبی قرار بگیرند.
اما با توجه به اینکه معاینه قلبی بسیاری از این بیماری ها معمولا طبیعی است، بررسی کامل قلبی شامل نوار قلب، اکوی قلب و تست ورزش باید بصورت روتین از کلیه ورزشکاران به عمل آید و این غربالگری برای افرادی که به فعالیت ورزشی ادامه می دهند، به طور سالانه ادامه پیدا کند.
