ماه شعبان جرو ماههای پر برکت خداوند متعال می باشد. ماهی که به نام حضرت رسول اکرم(ص) آن را نامگذاری کردند و مقدمه ای برای ورود به ماه مبارک رمضان و ماه میهمانی خداوند متعال است.
روزه ماه شعبان بر اساس روایات بسیاری بر آن تاکید شده است. از نکات مهم دیگر این ماه این است که میلاد با سعادت امام حسین(ع) و امام سجاد(ع) در این ماه قرار دارد و در نیمه شعبان نیز میلاد با سعادت امام زمان(عج) است.
رضا صالحی کارشناس علوم قرآنی درباره ماه شعبان می گوید: خداوند در روز اول ماه شعبان به درهای بهشت امر می‌کند که باز شوید و به شاخه‌های درخت طوبی امر می‌کند که شاخه‌هایش را نزدیک این دنیا بیاورد، هر کس دری از خیر و نیکی را در این روز فرا گیرد، هر که نماز مستحبی در این روز ادا کند، هرکه در این روز، روزه بگیرد، هر که میان زن و شوهرش یا پدر و فرزندش یا خویشاوندانش یا مرد و زن همسایه‌اش و یا مرد و زن بیگانه صلح برقرار کند، خداوند او را مشمول رحمت می‌گرداند.
وی پیرامون عمده اعمال ماه شعبان اظهار کرد: قرائت قرآن، نماز دو رکعتی ماه شعبان و بیان ذکر استغفار همگی از جمله اعمال ماه شعبان هستند، روزه در این ماه نیز فضیلت بسیار دارد، در روایات آمده است براى کسى که سه روز اوّل این ماه را روزه بگیرد و در شبهاى آنها دو رکعت نماز بخواند که در هر رکعت سوره حمد یک مرتبه و سوره توحید یازده مرتبه خوانده شود ثواب فراوانی خواهد داشت.
صالحی به «صلوات شعبانیه» اشاره و تاکید کرد: «صلوات شعبانیه» یادگاری از آموزه‌های «امام سجاد (ع)» است که در هر روز ماه مبارک شعبان در وقت زوال باید آن را خواند، این صلوات در کتاب «مصباح المتهجد» و دیگر کتاب‌های دینی نیز آمده است.
عالمی به بهترین ذکر‌ها در ماه شعبان اشاره و تصریح کرد: در روایات آمده است که بهترین دعا‌ها و ذکر‌ها در ماه شعبان «استغفار» است و هر که در هر روز از این ماه هفتاد مرتبه «استغفار» کند مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماه‌هاى دیگر «استغفار» کرده است.
وی صدقه را در ماه شعبان زمینه دوری از آتش جهنم دانست و تاکید کرد: صدقه دادن در ماه مبارک شعبان مورد تاکید منابع دینی است، هرکه در این ماه صدقه دهد اگرچه به نصف دانه خرمایى باشد حق تعالى بدن او را بر آتش جهنم حرام می‌گرداند. در حدیثی از «امام صادق (ع)» پیرامون صدقه در ماه شعبان روایت شده است، روز فردی نزد «امام صادق (ع)» رفت و از فضیلت روزه در ماه رجب سوال کرد، «امام ششم (ع)» فرمودند: چرا از روزه شعبان غافلید؟ مرد گفت: ای ولی خدا کسى که یک روز از شعبان را روزه بدارد چه ثوابی دارد؟ حضرت فرمود: به خدا قسم بهشت ثواب او است.مرد پاسخ داد، ای ولی خدا بهترین اعمال در ماه شعبان چیست؟، «امام صادق (ع)» فرمودند: صدقه و استغفار، هر که تصدق کند در ماه شعبان حق تعالى آن صدقه را تربیت کند همچنان که یکى از شما بچه شترش را تربیت مى‌‌کند تا آنکه در روز قیامت به صاحبش می‌رسد در حالتى که به قدر کوه احد شده باشد.
صالحی به نقش دعا در ماه شعبان اشاره و تاکید کرد: خداوند متعال دعا را از جمله ویژگی‌های انسان مومن دانسته است، ارزش دعا در قرآن کریم و در بیانات «ائمه معصومین (ع)» در طی روایت‌های متعدد بیان شده است، پروردگار عالم در سوره نمل آیه ۶۲ می‌فرماید: «أَمَّنْ یجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَیکشِفُ السُّوءَ وَیجْعَلُکمْ خُلَفاءَ الأَرْض، کیست جز خداوند آنکه دعای مضطرّ را به اجابت رساند و رنج و غم را برطرف سازد و شما را جانشینان زمین قرار دهد».
این کارشناس علوم قرآنی در همین راستا ادامه داد: همچنین در سوره غافر آیه ۶۰ می‌فرماید: وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ ۚ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ، و خدای شما فرمود که مرا با خلوص دل بخوانید تا دعای شما مستجاب کنم. آنان که از دعا و عبادت من اعراض و سرکشی کنند زود با ذلت و خواری در دوزخ شوند»، بنابراین دعا در ماه شعبان به درگاه خدا مقبول‌تر از هر ماه دیگری است لذا با توجه به بیماری کرونا و درگیر شدن تعداد زیادی از مردم با این بیماری باید برای شفای بیماران دعا کرد.
اعمال ویژه ماه مبارک شعبان
ماه شعبان دارای اعمال مخصوص به خود می باشد که در ادامه به آن می پردازیم
شب اوّل ماه شعبان
نمازهای زیادی برای شب اوّل ماه ذکر شده است که معروف ترین آن :12 رکعت نماز است (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعتی یک مرتبه «حمد» و 15مرتبه «توحید» خوانده می شود.
روز اوّل ماه شعبان
در این روز ، روزه فضیلت فراوانی دارد و امام صادق(ع) درباره روزه در این روز می فرماید :
هر کس روز اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد، بهشت بر او واجب می شود .
رسول خدا (ص) فرمود:
هر کس سه روزِ اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد و شب هایش را قیام کند و دو رکعت نماز بگزارد که در هر رکعتی یک مرتبه «حمد» و یازده مرتبه «قُل هُوَ اللّهُ اَحد» را بخواند، خداوند شرّ اهل آسمان و زمین و شرّ ابلیس و هر سلطه ستمگری را از او برطرف سازد و خداوند گناهان فراوانی را از او می آمرزد.
خداوند در روز اول شعبان به درهای بهشت امر می کند که باز شوید و به شاخه های درخت طوبی امر می کند که شاخه هایش را نزدیک این دنیا بیاورد، هر کس دری از خیر و نیکی را در این روز فرا گیرد، هر که نماز مستحبی در این روز ادا کند، هرکه در این روز، روزه بگیرد، هر که میان زن و شوهرش یا پدر و فرزندش یا خویشاوندانش یا مرد و زن همسایه اش یا مرد و زن بیگانه صلح برقرار کند، کسی که طلبی از کسی دارد از او کم کند.
کسی که قرضی را که صاحبش از بازگشت آن مأیوس شده به یادآورد و آنرا ادا کند، کسیکه کفالت یتیمی را بر عهده بگیرد، کسیکه قرآن یا چیزی از آنرا بخواند، کسیکه خدا را به یاد آورد و نعمتهای او را بشمارد و او را شکر کند، کسیکه مریضی را عیادت کند، کسی که به پدر و مادر یا یکی از آنها نیکی کند، کسی که جنازه ای تشییع کند، کسی که مصیبت زده را تسلیت گوید، کسی که کار خیر انجام دهد. حتماً به شاخه ای از درخت طوبی آویخته می شود.
روز سوم ماه شعبان
این روز که روز ولادت حسین بن علی(ع) است.
در این روز بهتر است روزه بگیرید و این دعا را بخوانید:
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فی هذَا الْیَوْمِ، اَلْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اْستِهْلالِهِ وَوِلادَتِهِ،
خدایا از تو خواهم به حق مولود در این روز آن مولودی که به او وعده شهادت داده شده بود پیش از این که بانگش در این دنیا بلند شود و به دنیا آید
بَکَتْهُ السَّمآءُ وَمَنْ فیها، وَالاَْرْضُ وَمَنْ عَلَیْها، وَلَمّا یَطَأْ لابَتَیْها، قَتیلِ الْعَبْرَةِ، وَسَیِّدِ الاُْسْرَةِ،
آسمانها و هر که در آنها است و زمین و هرکه بَر آن است برایش گریستند پیش از آن که قدم در این جهان گذارد کشته اشک و آه و آقای طایفه بشر
اَلْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْکَرَّةِ، اَلْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ اَنَّ الاَْئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ، وَالشِّفآءَ فی تُرْبَتِهِ،
آن کس که در روز رجعت به یاری مدد شده و آن که پاداش کشته شدنش این بود که امامان از نسل اویند و درمان در تربت او است
والْفَوْزَ مَعَهُ فی اَوْبَتِهِ، والاَْوصِیآءَ مِنْ عِتْرَتِهِ، بَعْدَ قآئِمِهِمْ وَغَیْبَتِهِ،
و پیروزی در زمان رجعت با او و اوصیا از عترت اوست پس از حضرت قائم و پس از دوران غیبتش
حَتّی یُدْرِکُوا الاَْوْتارَ، وَیَثْأَرُوا الثّارَ، وَیُرْضُوا الْجَبّارَ، وَیَکُونُوا خَیْرَ اَنْصار، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِمْ، مَعَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ،
تا این که انتقام گیرند و خونها را باز گیرند و خدای جبار را خشنود سازند و بهترین یاران دین خدا باشند درود خدا بر ایشان در هر زمان که رفت و آمد دارد شب و روز
اَللّهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ اِلَیْکَ اَتَوَسَّلُ، وَاَسْئَلُ سُؤالَ مُقْتَرِف مُعْتَرِف،
خدایا پس به حق ایشان به سوی تو دست نیاز دراز کنم و از تو خواهم خواستن شخص گنه کار اعتراف کننده
مُسیئ اِلی نَفْسِهِ مِمّا فَرَّطَ فی یَوْمِهِ وَاَمْسِهِ، یَسْئَلُکَ الْعِصْمَةَ اِلی مَحَلِّ رَمْسِهِ،
بدکردار به نفس خویش از کوتاهی هایی که در امروز و دیروزش کرده و اکنون از تو پناه خواهد تا هنگام رفتن در گور
اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّد وَعِتْرَتِهِ، وَاحْشُرْنا فی زُمْرَتِهِ، وَبَوِّئْنا مَعَهُ دارَ الْکَرامَةِ، وَمَحَلَّ الاِْقامَةِ،
خدایا پس درود فرست بر محمّد و عترتش و ما را در زمره او محشور گردان و جای ده ما را با او در خانه کرامت (بهشت) و جایگاه ماندن همیشگی
اَللّهُمَّ وَکَما اَکْرَمْتَنا بِمَعْرِفَتِهِ فَاَکْرِمْنا بِزُلْفَتِهِ، وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُ وَسابِقَتَهُ،
خدایا چنانچه ما را به شناختنش گرامی داشتی هم چنان ما را به نزدیک شدن با او گرامی دار و رفاقت و سابقه داشتن با او را روزی ما گردان
وَاجْعَلْنا مِمَّنْ یُسَلِّمُ لاَِمْرِهِ، وَیُکْثِرُ الصَّلاةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ، وَعَلی جَمیعِ اَوْصِیآئِهِ وَاَهْلِ اَصْفِیآئِهِ،
و بگردان ما را از کسانی که تسلیم دستور اویند و هنگام بردن نامش بسیار بر او درود فرستند و بر همه اوصیا و خاندان برگزیده اش
اَلْمَمْدُودینَ مِنْکَ بِالْعَدَدِ الاِْثْنَیْ عَشَرَ، اَلنُّجُومِ الزُّهَرِ، وَالْحُجَجِ عَلی جَمیعِ الْبَشَرِ،
که یاری شده اند از جانب تو به عدد دوازده، آن ستارگان درخشان و حجت های تو بر تمامی افراد بشر
اَللّهُمَّ وَهَبْ لَنا فی هذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَة، وَاَنْجِحْ لَنا فیهِ کُلَّ طَلِبَة، کَما وَهَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّد جَدِّهِ،
خدایا و ببخش به ما در این روز بهترین بخشش ها را و برآور برای ما در این روز هر خواهشی را چنانچه حسین را به محمّد جدش بخشیدی
وَعاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ، فَنَحْنُ عائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ، نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ، وَننْتَظِرُ اَوْبَتَهُ، آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ.
و فطرس به گهواره حسین پناه برد و ما پناهنده به قبر او هستیم پس از شهادت او بالای تربتش آمده و چشم به راه رجعت او هستیم اجابت کن ای پروردگار جهانیان.
پس از آن، این دعا را که به دعای امام حسین(ع) معروف است می خوانی. این دعا آخرین دعایی است که آن حضرت در روز عاشورا (همان روزی که دشمنانش زیاد بودند) خواند:
اَللّهُمَّ اَنْتَ مُتَعالِی الْمَکانِ، عَظیمُ الْجَبَرُوتِ، شَدیدُ الْمِحالِ، غَنِیٌّ عَنِ الْخَلایِقِ،
خدایا تویی والامکان و بزرگ جبروت و سخت نیرو و بی نیاز از خلایق
عَریضُ الْکِبْرِیآءِ، قادِرٌ عَلی ما تَشآءُ، قَریبُ الرَّحْمَةِ، صادِقُ الْوَعْدِ، سابِغُ النِّعْمَةِ،
دارای بزرگی پهناور، توانای بر هر چه خواهی، نزدیک مهر، راست وعده، فراوان نعمت،
حَسَنُ الْبَلاءِ، قَریبٌ إذا دُعیتَ، مُحیطٌ بِما خَلَقْتَ، قابِلُ التَّوْبَةِ لِمَنْ تابَ اِلَیْکَ،
نیکو آزمایش، نزدیک هرگاه خوانده شوی محیط به هر چه آفریده ای توبه پذیر برای آن کس که به سویت توبه کند
قادِرٌ عَلی ما اَرَدْتَ، وَمُدْرِکٌ ما طَلَبْتَ، وَشَکُورٌ اِذا شُکِرْتَ، وَذَکُورٌ اِذا ذُکِرْتَ،
توانا بر هر چه اراده کنی و بدست آرنده آنچه بجویی و سپاس پذیر هرگاه سپاس شوی و یاد کنی هنگامی که یادت کنند
اَدْعُوکَ مُحْتاجاً، وَاَرْغَبُ اِلَیْکَ فَقیراً، وَاَفْزَعُ اِلَیْکَ خآئِفاً،
می خوانمت نیازمندانه و توجه کنم بسویت فقیرانه و پناه آرم بسویت خائفانه
وَ اَبْکی اِلَیْکَ مَکْرُوباً، وَاَسْتَعینُ بِکَ ضَعیفاً، وَاَتوَکَّلُ عَلَیْکَ کافِیاً... .
و گریه کنم به درگاهت از روی غمزدگی و ملولانه کمک جویم بوسیله تو ناتوانانه و توکل کنم بر تو کفایت خواهانه.
شب سیزدهم ماه شعبان
شب سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم، «لیالی بیض» یعنی شب های روشن، نامیده می شود که اعمال ماه شعبان در این روزها ثواب فراوانی دارد.
شب نیمه شعبان
نیمه شعبان روز ولادت حضرت مهدی منجی عالم بشریت است و بسیار گرامی و دارای ارزش فراوانی است. در این شب در تقرّب جستن به سوی خدا تلاش کنید زیرا شبی است که خدا قسم یاد کرده که سائلی را از درگاه خود دست خالی برنگرداند.
از حضرت باقر (ع) از فضیلت و برتری شب نیمه شعبان سؤال شد فرمود:آن شب برترین شبها بعد از لیلة القدر است و در آن شب است که خداوند فضل خود را به بندگان عطا می فرماید و آنها را به کرم خود می آمرزد.
اعمال شب نیمه شعبان
غسل که طبق روایتی از امام صادق(ع) سبب تخفیف گناهان است.
احیاء این شب به نماز و دعا و استغفار.
در روایت آمده هر که این شب را احیاء دارد در روزی که دل ها می میرند دل او هرگز نمی میرد.
حضرت امیرمؤمنان(ع) از رسول خدا(ص) نقل می کند:«هنگامی که شب نیمه شعبان فرا می رسد آن را به عبادت به سر برید و روزش را روزه بدارید، زیرا از اوّل تا آخر این شب، از جانب خداوند ندا می آید:آیا استغفار کننده ای هست که از گناهان خویش آمرزش طلبد، تا گناهان او را بیامرزم؟ آیا کسی هست که طلب روزی کند و من روزی او را وسعت بخشم؟».
جبرئیل به رسول خدا(ص) گفت:هر کس این شب را به تسبیح و تکبیر و دعا و نماز و استغفار و... احیا بدارد، خداوند گناهانش را می آمرزد، و جایگاه و منزل او بهشت خواهد بود... ای محمّد! این شب را احیا بدار، و به امّتت فرمان ده آن را احیا دارند. جبرئیل پس از بیان فضایل دیگری برای این شب، در پایان گفت:محروم واقعی کسی است که از خیر و برکت این شب محروم باشد.
زیارت امام حسین (ع)
با فضیلت ترین اعمال در این شب که باعث آمرزش گناهان می شود ، زیارت امام حسین است .
دعای کمیل
دعای کمیل را که حضرت علی(ع) در این شب به کمیل تعلیم داد، بخوانید.
در روایتی آمده که کمیل گفت:
با مولایم علی (ع) در مسجد بصره نشسته بودم و گروهی از اصحابش گرد او جمع شده بودند. یکی از آنها عرض کرد معنای فرمایش خدای تعالی که فرموده:فیها یفرّق کلّ امر حکیم چیست؟
آن حضرت فرمود:
شب نیمه شعبان است به آن کسی که جانم به دست اوست بنده ای از بندگان خدا نیست مگر اینکه آنچه از نیک و بد بر او جاری می شود در شب نیمه شعبان بر او مقرر شده است و هیچ بنده ای آن شب را احیاء ندارد و دعای خضرع را نمی خواند مگر اینکه دعای او مستجاب گردد!
هنگامی که حضرت به منزل بازگشت من شبانه به خدمتشان رفتم و درب را کوبیدم فرمود:ای کمیل! تو را چه مطلبی است؟ عرض کردم یا امیرالمؤمنین! مطلبم دعای خضرع است.
فرمود:
ای کمیل! بنشین و هنگامی که این دعا را حفظ کردی در هر شب جمعه یا در ماهی یک مرتبه یا در سالی یک مرتبه، یا در عمر خودت یک مرتبه آن را بخوان خداوند از تو چاره سازی و یاریت کند روزیت دهد و هرگز مغفرت خود را از تو باز ندارد.
ذکر
در این شب صد مرتبه بگویید:سبحان اللّه و صد مرتبه بگوید:الحمد للّه و صد مرتبه بگوید:اللّه اکبر و صد مرتبه بگوید:لا إلهَ إلاَّ اللّهُ که طبق روایتی از امام باقر(ع) هرکس چنین کند، خداوند گناهان گذشته او را بیامرزد و حاجت های دنیوی و اخروی او را برآورده سازد.
خواندن دعا
این دعا که «سیّد بن طاووس» و «شیخ طوسی» آن را نقل کرده اند و به منزله زیارت امام زمان(علیه السلام) است:
اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا هذِهِ وَمَوْلُودِها وَحُجَّتِکَ، وَمَوْعُودِهَا الَّتی قَرَنْتَ اِلی فَضْلِها فَضْلاً،
خدایا به حق این شبی که ما در آنیم و به حق آن کس که در آن به دنیا آمده و حجتت و موعود آن که همراه کردی به فضیلت این شب فضیلت دیگری
فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقاً وَعَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِکَ، وَلا مُعَقِّبَ لاِیاتِکَ،
و بدین سبب تمام شد کلمه تو براستی و عدالت تغییر دهنده ای برای کلمات تو نیست و پس زننده ای برای آیات تو نیست
نُورُکَ الْمُتَاَلِّقُ، وَضِیآؤُکَ الْمُشْرِقُ، وَالْعَلَمُ النُّورُ فی طَخْیآءِ الدَّیْجُورِ، اَلْغائِبُ الْمَسْتُورُ،
آن نور درخشانت و آن روشنی فروزانت و آن نشانه نورانی در شب تاریک ظلمانی آن پنهان غایب از انظار
جَلَّ مَوْلِدُهُ، وَکَرُمَ مَحْتِدُهُ، وَالْمَلائِکَةُ شُهَّدُهُ، وَاللهُ ناصِرُهُ وَمُؤَیِّدُهُ اِذا آنَ میعادُهُ، وَالْمَلائِکَةُ اَمْدادُهُ،
که ولادتش بزرگ و کریم الاصل بود و فرشتگان گواهان اویند و خدا یاور و کمک کار اوست در آن هنگام که وعده اش برسد و فرشتگان مددکارش باشند
سَیْفُ اللهِ الَّذی لا یَنْبُو، وَنُورُهُ الَّذی لا یَخْبُو، وَذُوالْحِلْمِ الَّذی لا یَصْبُوا،
آن شمشیر برنده خدا که کُند نشود و نور او که خاموش نگردد و بردباری که کار بی رویه انجام ندهد
مَدارُ الدَّهْرِ، وَنَوامیسُ الْعَصْرِ، وَوُلاةُ الاَْمْرِ، وَالْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ ما یَتَنَزَّلُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ،
چرخ روزگار بخاطر او گردش کند و او و پدران معصومش نوامیس هر عصر و والیان امر خدایند در شب قدر آنچه نازل شود بر ایشان نازل گردد
وَاَصْحابُ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ، تَراجِمَةُ وَحْیِهِ، وَوُلاةُ اَمْرِهِ وَنَهْیِهِ،
و آنهایند صاحبان حشر و نشر و مفسران وحی خدا و سرپرستان امر و نهی او
اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی خاتِمِهْم وَقآئِمِهِمُ، اَلْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ، وَاَدْرِکْ بِنا أَیّامَهُ، وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ،
خدایا پس درود فرست بر خاتم ایشان و قائمشان که در پس پرده است از عوالم آنها و ما را به روزگار او و زمان ظهور و قیامش برسان
وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ، وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ، وَاکْتُبْنا فی اَعْوانِهِ وَخُلَصآئِهِ،
و از جمله یارانش قرارمان ده و خونخواهی ما را به خونخواهی او مقرون گردان و نام ما را در زمره یاران و مخصوصانش ثبت فرما
وَاَحْیِنا فی دَوْلَتِهِ ناعِمینَ، وَبِصُحْبَتِهِ غانِمینَ، وَبِحَقِّهِ قآئِمینَ، وَمِنَ السُّوءِ سالِمینَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،
و ما را در دولتش شادکام و متنعم و به هم نشینیش بهره مند و به گرفتن حقش پا بر جا بدار و از بدی ها بر کنارمان کن ای مهربانترین مهربانان
وَالْحَمْدُللهِِ رَبِّ الْعالَمینَ، وَصَلَّی اللّهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّد خاتَمِ النَّبِیّینَ وَالْمُرْسَلینَ، وَعَلی اَهْلِ بَیْتِهِ الصّادِقینَ، وَعِتْرَتِهَ النّاطِقینَ،
و ستایش خاص خدا پروردگار جهانیان است و درودهای او بر آقای ما محمّد خاتم پیمبران و مرسلین و بر خاندان راستگو و عترت حقگویش باد
وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ، واحْکُمْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُمْ یا اَحْکَمَ الْحاکِمینَ.
و از رحمت خود دور ساز تمام ستمکاران را و میان ما و ایشان داوری کن ای محکمترین حکم کنندگان.
پنجم:«شیخ طوسی» از اسماعیل بن فضل هاشمی روایت کرده که گفت:حضرت صادق(ع) این دعا را به من تعلیم داد تا آن را در شب نیمه شعبان بخوانم:
اَللّهُمَّ اَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ، اَلْعَلِیُّ الْعَظیمُ، اَلْخالِقُ الرّازِقُ، اَلْمُحْیِی الْمُمیتُ،
خدایا تویی زنده پاینده والای بزرگ آفریننده و روزی دهنده زنده کننده و میراننده
اَلْبَدیءُ الْبَدیعُ، لَکَ الْجَلالُ وَلَکَ الْفَضْلُ، وَلَکَ الْحَمْدُ وَلَکَ الْمَنُّ،
آغاز کننده و پدید آرنده، برای توست بزرگی و فضیلت و از آن توست ستایش و نعمت
وَلَکَ الْجُودُ وَلَکَ الْکَرَمُ، وَلَکَ الاَْمْرُ وَلَکَ الْمَجْدُ وَلَکَ الْشُّکْرُ،
و از آن توست جود و بزرگواری و از توست فرمان و شوکت و خاص تو است سپاسگزاری
وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ، یا واحِدُ یا اَحَدُ، یا صَمَدُ یا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ،
که یگانه ای و شریکی برایت نیست ای یگانه ای یکتا ای بی نیاز ای که فرزندی ندارد و فرزند کسی نباشد و نیست برایش همتایی هیچ کس
صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاْغفِرْ لی وَارْحَمْنی، وَاکْفِنی ما اَهَمَّنی،
درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بیامرز مرا و به من رحم کن و کفایت کن از من آنچه فکر مرا به خود مشغول کرده
وَاقْضِ دَیْنی، وَوَسِّعْ عَلَیَّ فی رِزْقی، فَاِنَّکَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ کُلَّ اَمْر حَکیم تَفْرُقُ،
و قرضم را ادا کن و در روزیم گشایش ده زیرا که تو در این شب هر کار محکمی را از هم جدا کنی
وَمَنْ تَشآءُ مِنْ خَلْقِکَ تَرْزُقُ، فَارْزُقْنی وَاَنْتَ خَیْرُ الرّازِقینَ،
و هر یک از مخلوقات خود را بخواهی روزی دهی پس روزیم ده که تو بهترین روزی دهندگانی
فَاِنَّکَ قُلْتَ وَاَنْتَ خَیْرُ الْقآئِلینَ النّاطِقینَ:وَاسْئَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ. فَمِنْ فَضْلِکَ اَسْئَلُ،
زیرا تو خود گفتی و تو بهترین گویندگان و ناطقان هستی که فرمودی «از خدا بخواهید از فضل او» پس من از فضل تو می خواهم
وَ اِیّاکَ قَصَدْتُ، وَابْنَ نَبِیِّکَ اعْتَمَدْتُ، وَلَکَ رَجَوْتُ، فَارْحَمْنی یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
و تو را قصد کردم و به فرزند پیمبرت اعتماد کردم و از توامیدوارم پس به من رحمت کن ای مهربانترین مهربانان.
حضرت رسول(ص) در این شب این دعا را می خواندند:
اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِکَ ما یَحُولُ بَیْنَنا وَبَیْنَ مَعْصِیَتِکَ،
خدایا بهره ما کن از ترس خود بدان اندازه که حائل شود میان ما و نافرمانیت
وَمِنْ طاعَتِکَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَکَ، وَمِنَ الْیَقینِ ما یَهُونُ عَلَیْنا بِهِ مُصیباتُ الدُّنْیا،
و از اطاعت خویش بدان مقدار که ما را به خشنودی و رضوان تو برساند و از یقین بدان حد که بوسیله آن ناگواری های دنیا بر ما آسان گردد
اَللّهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَاَبْصارِنا وَقُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا، وَاجْعَلْهُ الْوارِثَ مِنّا،
خدایا ما را به گوش هایمان و دیده هامان و نیرویمان تا زنده ایم بهره مند ساز و آن را وارث ما گردان
وَاجْعَلْ ثارَنا عَلی مَنْ ظَلَمَنا، وَانْصُرنا عَلی مَنْ عادانا، وَلا تَجْعَلْ مُصیبَتَنا فی دینِنا،
و خون ما را به گردن کسی انداز که بر ما ستم کرده و یاری ده ما را بر کسی که با ما دشمنی کند و مصیبت ما را در دینمان قرار مده
وَلا تَجْعَلِ الدُّنْیا اَکْبَرَ هَمِّنا، وَلا مَبْلَغَ عِلْمِنا، وَلا تُسَلِّطْ عَلَیْنا مَنْ لا یَرْحَمُنا، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
و دنیا را بزرگترین اندوه ما قرار مده و نیز آخرین حد دانش ما قرارش مده و مسلّط مکن بر ما کسی را که بر ما رحم نکند به رحمتت ای مهربانترین مهربانان.
بهترین دعا، در شب نیمه شعبان
امام صادق فرمود:وقتی که نماز عشا را بجا آوردی، دو رکعت نماز بگزار و در رکعت اوّل سوره «حمد» و سوره «قل یا ایّها الکافرون»و در رکعت دوم، سوره «حمد» و سوره «توحید» را بخوان، پس از نماز، 33 مرتبه بگو:سبحان اللّه 33 مرتبه الحمد للّه و 34 مرتبه اللّه اکبر. آنگاه بگو:
یا مَنْ اِلَیْهِ مَلْجَأُ الْعِبادِ فِی الْمُهِمّاتِ، وَاِلَیْهِ یَفْزَعُ الْخَلْقُ فیِ الْمُلِمّاتِ،
ای که به سوی اوست پناه بندگان در کارهای اندوه خیز و به سوی او پناه برند خلایق در پیش آمدهای ناگوار
یا عالِمَ الْجَهْرِ وَالْخَفِیّاتِ، وَیا مَنْ لا تَخْفی عَلَیْهِ خَواطِرُ الاَْوْهامِ وَتَصَرُّفُ الْخَطَراتِ،
ای دانای آشکار و نهان و ای که بر او پنهان نماند اندیشه هایی که در دلها افتد و تصرف کردن آن خاطرات
یا رَبَّ الْخَلایِقِ وَالْبَرِیّاتِ، یا مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ الاَْرَضینَ وَالسَّمواتِ،
ای پروردگار خلایق و آفریدگان ای که ملکوت زمین ها و آسمان ها بدست اوست
اَنْتَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَمُتُّ اِلَیْکَ بِلا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ،
تویی خدایی که معبودی جز تو نیست بسویت توسل جویم به کلمه «لا اله الا انت»
فَبِلا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اِجْعَلْنی فی هِذِهِ اللَّیْلَةِ مِمَّنْ نَظَرْتَ اِلَیْهِ فَرَحِمْتَهُ، وَسَمِعْتَ دُعآئَهُ فَاَجَبْتَهُ،
پس ای خدایی که معبودی جز تو نیست بگردان مرا در این شب از کسانی که بسویش نگریسته و مورد رحم خویش قرارش داده و دعایش شنیده و اجابت کرده
وَعَلِمْتَ اسْتِقالَتَهُ فَاَقَلْتَهُ، وَتَجاوَزْتَ عَنْ سالِفِ خَطیئَتِهِ، وَعَظیمِ جَریرَتِهِ،
و پشیمانیش را دانسته پس او را پذیرفته ای و از خطاهای گذشته اش و گناه بزرگش در گذشته ای
فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْ ذُنُوبی، وَلَجَاْتُ اِلَیْکَ فی سَتْرِ عُیُوبی،
پس من از گناهانم به تو پناهنده شده و به تو ملتجی گشته ام در این که عیوبم را بپوشانی
اَللّهُمَّ فَجُدْ عَلَیَّ بِکَرَمِکَ وَفَضْلِکَ، وَاحْطُطْ خَطایایَ بِحِلْمِکَ وَعَفْوِکَ، وَتَغَمَّدْنی فی هذِهِ اللَّیْلَةِ بِسابِغِ کَرامَتِکَ،
خدایا پس جود کن بر من به کرم خود و فضلت و بریز خطاهای مرا به بردباری و گذشت خویش و فراگیر مرا در این شب به فراوان کرمت
وَاجْعَلْنی فیها مِنْ اَوْلِیآئِکَ الَّذینَ اجْتَبَیْتَهُمْ لِطاعَتِکَ، وَاخْتَرْتَهُمْ لِعِبادَتِکَ، وَجَعَلْتَهُمْ خالِصَتَکَ وَصَفْوَتَکَ،
و بگردان مرا در این شب از آن دوستانت که آنان را برای طاعت خویش برگزیده و برای پرستشت انتخاب فرمودی و ایشان را جزء خاصان درگاه و برگزیدگانت قراردادی
اَللّهُمَّ اجْعَلْنی مِمَّنْ سَعَدَ جَدُّهُ، وَتَوَفَّرَ مِنَ الْخَیْراتِ حَظُّهُ،
خدایا بدار مرا از آن کسانی که کوششش به جایی رسیده و از نیکی ها بهره فراوان نصیبش گشته
وَ اجْعَلْنی مِمَّنْ سَلِمَ فَنَعِمَ، وَفازَ فَغَنِمَ، وَاکْفِنی شَرَّ ما اَسْلَفْتُ،
و بگردانم از آنان که تندرست شده و متنعم و رستگار و بهره مند گشته و کفایت کن مرا از شر آنچه کرده ام
وَاعْصِمْنی مِنَ الاِْزدِیادِ فی مَعْصِیَتکَ، وَحَبِّبْ اِلَیَّ طاعَتَکَ، وَما یُقَرِّبُنی مِنْکَ، وَیُزْلِفُنی عِنْدَکَ،
و نگاهم دار از افزودن در نافرمانیت و دوست گردان نزد من فرمانبرداریت را و آنچه مرا به تو نزدیک و مقرّب درگاهت گرداند
سَیِّدی اِلَیْکَ یَلْجَأُ الْهارِبُ، وَمِنْکَ یَلْتَمِسُ الطّالِبُ، وَعَلی کَرَمِکَ یُعَوِّلُ الْمُسْتَقیلُ التّائِبُ،
آقای من به سوی تو پناه آرد شخص گریز پای و از تو عاجزانه طلب کند جوینده و بر کرم تو تکیه کند شخص عذرخواه و توبه کننده
اَدَّبْتَ عِبادَکَ بالتَّکَرُّمِ، وَاَنْتَ اَکْرَمُ الاَْکْرَمینَ، وَاَمَرْتَ بِالْعَفْوِ عِبادَکَ، وَاَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ،
ادب کردی بندگانت را به کرم ورزی به آنها و تو کریم ترین کریمانی و تو خود به بندگانت دستور گذشت دادی و خود آمرزنده و مهربانی
اَللّهُمَّ فَلا تَحْرِمْنی ما رَجَوْتُ مِنْ کَرَمِکَ، وَلا تُؤْیِسْنی مِنْ سابِغِ نِعَمِکَ،
خدایا پس مرا از آنچه از کرمت امید دارم محرومم مکن و از نعمت های ریزانت مأیوسم مدار
وَلا تُخَیِّبْنی مِنْ جَزیلِ قِسَمِکَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ لاَِهْلِ طاعَتِکَ، وَاجْعَلْنی فی جُنَّة مِنْ شِرارِ بَرِیَّتِکَ،
و از بهره های فراوانت که در این شب برای فرمانبردارانت مقرّر داشته ای بی بهره ام مساز و مرا در پناهگاه محکمی از آزار مخلوقات شرورت قرار ده
رَبِّ اِنْ لَمْ اَکُنْ مِنْ اَهْلِ ذلِکَ، فَاَنْتَ اَهْلُ الْکَرَمِ وَالْعَفْوِ وَالْمَغْفِرَةِ، وَجُدْ عَلَیَّ بِما اَنْتَ اَهْلُهُ لا بِما اَسْتَحِقُّهُ،
پروردگارا اگر من چنین شایستگی ندارم ولی تو شایسته کرم و گذشت و آمرزشی و فرو ریز بر من بدانچه تو شایسته آنی نه بدانچه من سزاوار آنم
فَقَدْ حَسُنَ ظَنّی بِکَ، وَتَحَقَّقَ رَجآئی لَکَ، وَعَلِقَتْ نَفْسی بِکَرَمِکَ، فَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ، وَاَکْرَمُ الاَْکْرَمینَ،
زیرا براستی گمان من نیک است و امیدم درباره تو محکم شده و جانم به سر رشته کرم تو آویخته است پس تویی مهربانترین مهربانان و کریمترین کریمان
اَللّهُمَّ وَاخْصُصْنی مِنْ کَرَمِکَ بِجَزیلِ قِسَمِکَ، وَاَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ،
خدایا مرا مخصوص بدار از کرم خویش به بهره های فراوان و تقسیم های شایانت و از کیفر تو به عفوت پناه می برم
وَاغْفِر لِیَ الذَّنْبَ الَّذی یَحْبِسُ عَلَیَّ الْخُلُقَ، وَیُضَیِّقُ عَلَیَّ الرِّزْقَ،
و بیامرز برایم آن گناهی را که عادت بد (مانند دروغ) را بر من حبس کند و روزی را بر من تنگ سازد
حَتّی اَقُومَ بِصالِحِ رِضاکَ، وَاَنْعَمَ بِجَزیلِ عَطآئِکَ، وَاَسْعَدَ بِسابِغِ نَعْمآئِکَ،
تا من به خشنودی شایسته تو اقدام کنم و به عطای فراوانت متنعم گردم و به نعمتهای بسیارت خوشبخت شوم
فَقَدْ لُذْتُ بِحَرَمِکَ، وَتَعَرَّضْتُ لِکَرَمِکَ، وَاسْتَعَذْتُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ، وَبِحِلْمِکَ مِنْ غَضَبِکَ،
زیرا من به آستان تو پناه آوردم و به کرم تو آویختم و به گذشت تو پناه جستم از ترس کیفرت و به بردباریت پناه جستم از خشمت
فَجُدْ بِما سَئَلْتُکَ، وَاَنِلْ مَا الْتَمَسْتُ مِنْکَ، اَسْئَلُکَ بِکَ لا بِشَیْء هُوَ اَعْظَمُ مِنْکَ.
پس به من عطا کن آنچه را از تو خواستم و به من برسان آنچه را از تو خواهش کردم تو را به خودت سوگند دهم چون چیزی از تو بزرگتر نیست.
سپس به سجده می روی و 20 مرتبه می گویی:یا رَبِّ و هفت مرتبه یا اَللهُ و هفت مرتبه لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ و 10 مرتبه:ما شآءَ اللهُ و 10 مرتبه لا قُوّةَ اِلاَّ بِاللهِ. آنگاه صلوات می فرستی بر پیغمبر و آل او(علیهم السلام) و از خدا حاجت خود را می طلبی. به خدا سوگند! اگر کسی با انجام این عمل، از خدا حاجت بطلبد، هرچند بسیار فراوان باشد خداوند آن را به کرم و فضل گسترده اش برآورده می سازد.
دعاهایی که مرحوم «شیخ طوسی» و «سیّد بن طاووس» نقل کرده اند
اِلهی تَعَرَّضَ لَکَ فی هذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ، وَقَصَدَکَ فیهَا الْقاصِدُونَ، وَاَمَّلَ فَضْلَکَ وَمَعْرُوفَکَ الطّالِبُونَ، وَلَکَ فی هذَا اللَّیْلِ نَفَحاتٌ وَجَوآئِزُ، وَعَطایا وَمَواهِبُ، تَمُنُّ بِها عَلی مَنْ تَشآءُ مِنْ عِبادِکَ، وَتَمْنَعُها مَنْ لَمْ تَسْبِقْ لَهُ الْعِنایَةُ مِنْکَ، وَها اَنَا ذا عُبَیْدُکَ الْفَقیرُ اِلَیْکَ، اَلْمُؤَمِّلُ فَضْلَکَ وَمَعْرُوفَکَ، فَاِنْ کُنْتَ یا مَولایَ تَفَضَّلْتَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ عَلی اَحَد مِنْ خَلْقِکَ، وَعُدْتَ عَلَیْهِ بِعائِدَة مِنْ عَطْفِکَ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، اَلطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ، اَلْخَیِّرینَ الْفاضِلینَ، وَجُدْ عَلَیَّ بِطَوْلِکَ وَمَعْرُوفِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ، وَ صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّد خاتَمِ النَّبیّینَ وَآلِهِ الطّاهِرینَ، وَسَلَّمَ تَسْلیماً، اِنَّ اللهَ حَمیدٌ مَجیدٌ، اَللّهُمَّ اِنّی اَدْعُوکَ کَما اَمَرْتَ، فَاسْتَجِبْ لی کَما وَعَدْتَ، اِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمیعادَ.
سجده ها و دعاهایی که از رسول خدا(ص) روایت شده است
در روایتی که از امام صادق(علیه السلام)نقل شده است، چنین آمده:شب نیمه شعبان داخل شد و آن شب رسول خدا(ص) نزد یکی از همسران خود بود; وقتی که شب به نیمه رسید آن حضرت از بستر برای عبادت برخاست؛ همسرش در پی آن حضرت روان شد، در حالی که خود را به چادرش پیچیده بود و در جستجوی آن حضرت بود؛; ناگاه رسول خدا(ص) را در سجده یافت، که مثل جامه ای به زمین چسبیده بود. به حضرت نزدیک شد، شنید که آن حضرت در سجده خود می گوید:
سَجَدَ لَکَ سَوادی وَخَیالی، وَآمَنَ بِکَ فُؤادی، هذِهِ یَدایَ وَماجَنَیْتُهُ عَلی نَفْسی، یا عَظیمُ تُرْجی لِکُلِّ عَظیم، اِغْفِرْ لِیَ الْعَظیمَ، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظیمَ اِلاَّ الرَّبُّ الْعَظیمُ
آنگاه سر خود را بلند کرد و سپس به سجده رفت و عرض کرد:
اَعُوذُ بُنُورِ وَجْهِکَ الَّذی اَضائَتْ لَهُ السَّمواتُ وَالاَْرَضُونَ، وَانْکَشَفَتْ لَهُ الظُّلُماتُ، وَصَلَحَ عَلَیْهِ اَمْرُ الاَْوَّلینَ وَالاْخِرینَ، مِنْ فُجأَةِ نَقِمَتِکَ، وَمِنْ تَحْویلِ عافِیَتِکَ، وَمِنْ زَوالِ نِعْمَتِکَ، اَللّهُمَّ ارْزُقْنی قَلْباً تَقِیّاً نَقِیّاً، وَمِنَ الشِّرْکِ بَریئاً، لا کافِراً ولا شَقِیّاً
آنگاه دو طرف روی خود را به خاک گذاشت و گفت:
عَفَّرْتُ وَجْهی فِی التُّرابِ، وَحُقَّ لی اَنْ اَسْجُدَ لَکَ.
مالیدم به خاک رویم را و بر من سزاست که برایت سجده کنم.
نماز جعفر طیّار و نمازهای فراوانی برای شب نیمه شعبان وارد شده است
امام باقر و امام صادق(علیهما السلام) روایت کرده اند که فرمودند:وقتی که شب نیمه شعبان می شود، چهار رکعت نماز بجا آور (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت، حمد یک مرتبه و قل هو اللّه احد را صد مرتبه بخوان و پس از پایان چهار رکعت بگو:
اَللّهُمَّ اِنّی اِلَیْکَ فَقیرٌ، وَمِنْ عَذاِبکَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ، اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلْ اِسْمی، وَلا تُغَیِّرْ جِسْمی، وَلاتَجْهَدْ بَلائی، وَلاتُشْمِتْ بی اَعْدآئی، اَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عِقابِکَ، وَاَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذابِکَ، وَاَعُوذُ بِرِضاکَ مِنْ سَخَطِکَ، وَاَعُوذُبِکَ مِنْکَ، جَلَّ ثَنآؤُکَ، اَنْتَ کَما اَثْنَیْتَ عَلی نَفْسِکَ، وَفَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ.
آخرین جمعه ماه شعبان
حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه از ماه شعبان به اباصلت فرمود :بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است، در این باقیمانده ماه تقصیرهای گذشته ات را تدارک کن و بر آنچه به کارت می آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به سوی خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا می رسد بر خدا مخلص باشی.
امانتی که بر گردن داری ادا ساز، هر کینه ای در قلب تو از برادر مؤمنت باشد آن را برانداز و هر گناهی بر تو مانده که مرتکب آن شده ای آن را از دل ریشه کن ساز و از خدا پروا داشته باش و بترس و در آشکارا و پنهان بر او توکّل نمای. همانگونه که خود فرموده:ومن یتوکّل علی الله فهو حسبه انّ اللّه بالغ أمره قد جعل اللّه لکلّ شی ءٍ قدر یعنی آنکس که بر خدای توکل کند خدا او را بس است زیرا خداوند امر خود را به انجام رساننده است و برای هر چیز اندازه ای قرار داده است.
اللّهم ان لم یکن غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفرلنا فیما بقی منه )در این ماه خدای تعالی به احترام و حرمت ماه رمضان گردن هایی را از جهنّم آزاد می سازد.
اعمال سه روز آخر ماه شعبان
روزه
امام صادق(ع) می فرماید :
هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متّصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه دو ماه متوالی را برای او بنویسد.
دعای شب آخر ماه شعبان و اوّل ماه رمضان
امام صادق(ع) در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را می خواند:
اللّهُمَّ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذی اُنْزِلَ فیهِ الْقُرآنُ، هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّنات مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ،
خدایا این ماه مبارکی که قرآن در آن نازل گشته آن قرآنی که راهنمای مردم گردیده و نشانه های روشنی از راهبری و جدا کردن میان حق و باطل است فرا رسیده
فَسَلِّمْنا فیهِ وَسَلِّمْهُ لَنا، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا فی یُسْر مِنْکَ وَعافِیَة، یا مَنْ اَخَذَ الْقَلیلَ وَشَکَرَ الْکَثیرَ، اِقْبَلْ مِنِّی الْیَسیرَ،
پس ما را در این ماه سالم بدار و آن را در حال آسانی و تندرستی از ما بگیر ای که بگیرد اندک راو بسیار قدردانی کند، این طاعت اندک را از من بپذیر
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْعَلَ لی اِلی کُلِّ خَیْر سَبیلاً، وَمِنْ کُلِّ ما لا تُحِبُّ مانِعاً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،
خدایا از تو خواهم که برای من بسوی هر کار خیری راهی و از هر چه دوست نداری سر را هم مانعی قرار دهی ای مهربانترین مهربانان
یا مَنْ عَفا عَنّی وَعَمّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئاتِ، یا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْنی بِارْتِکابِ الْمَعاصی، عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یاکَریمُ،
ای که گذشتی از من و از آن کارهای زشتی که در پنهانی کردم ای که مرا به سبب دست زدن به گناهان نگیری گذشت، گذشت، گذشت تو را خواهانم ای بزرگوار
اِلهی وَعَظْتَنی فَلَمْ اَتَّعِظْ، وَزَجَرْتَنی عَنْ مَحارِمِکَ فلَمْ اَنْزَجِرْ، فَما عُذْری فَاعْفُ عَنّی یا کَریمُ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ،
خدایا مرا پند دادی ولی من پند نگرفتم و از کارهای حرام خود بازم داشتی ولی من باز نایستادم پس چه عذری به درگاهت دارم ای کریم از من گذشت کن که عفوت و گذشتت را خواهانم
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ الرّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ،
خدایا از تو درخواست دارم آسودگی هنگام مرگ و گذشت در وقت حساب را
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبدِکَ، فَلْیَحْسُنِ التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ، یااَهْلَ التَّقْوی، وَیا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ،
بزرگ است گناه از بنده ات پس باید گذشت از جانب تو نیز نیکو باشد ای شایسته پرهیزگاری و ای شایسته آمرزش عفوت و گذشتت را خواهانم
اَللّهُمَّ اِنّی عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ وَابْنُ اَمَتِکَ، ضَعیْفٌ فَقیرٌ اِلی رَحْمَتِکَ،
خدایا من بنده و فرزند بنده و فرزند کنیز توأم ناتوان و نیازمند مهر تو هستم
وَاَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنی و الْبَرَکَةِ عَلَی الْعِبادِ، قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ،
و تویی که دارایی و برکت بر بندگانت فرو فرستی و تو چیره و توانایی
اَحْصَیْتَ اَعْمالَهُمْ، وَقَسَمْتَ اَرْزاقَهُمْ، وَجَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَةً اَلْسِنَتُهُمْ وَاَلْوانُهُمْ، خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْق،
کارهای بندگانت را شماره داری و روزیشان را قسمت کرده و زبان ها و رنگهاشان را متفاوت کردی آفرینشی پس از آفرینش دیگر
وَلا یَعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَکَ، وَلا یَقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَکَ، وَکُلُّنا فَقیرٌ اِلی رَحْمَتِکَ،
و بندگانت دانش تو را ندارند و قدر تو را ندانند و همه ما نیازمند رحمتت هستیم
فَلا تَصْرِفْ عَنّی وَجْهَکَ، وَاجْعَلْنی مِنْ صالِحی خَلْقِکَ فِی الْعَمَلِ وَالاَْمَلِ، وَالْقَضآءِ وَالْقَدَرِ،
پس ای خدا رو از من مگردان و مرا در کردار و آرزو و امور مربوط به قضا و قدر
اَللّهُمَّ اَبْقِنی خَیْرَ الْبَقآءِ، وَاَفْنِنی خَیْرَ الْفَنآءِ عَلی مُوالاةِ اَوْلِیآئِکَ، وَمُعاداةِ اَعْدآئِکَ،
از شایستگان خلق خویش قرارم ده خدایا زنده ام بدار به بهترین وضع زندگی و بمیرانم به بهترین مردن (یعنی) با دوستی دوستانت و دشمنی با دشمنانت
وَالرَّغْبَةِ اِلَیْکَ، وَالرَّهْبَةِ مِنْکَ، وَالْخُشُوعِ وَالْوَفاءِ وَالتَّسْلیمِ لَکَ، وَالتَّصْدیقِ بِکِتابِکَ، وَاتِّباعِ سُنَّةِ رَسُولِکَ،
و رغبت به درگاهت و ترس و خشوع از تو و وفاداری و تسلیم بودن در برابرت و تصدیق کردن کتاب تو (قرآن) و پیروی از روش پیغمبرت
اَللّهُمَّ ما کانَ فی قَلْبی مِنْ شَکٍّ اَوْ رَیْبَة، اَوْ جُحُود اَوْ قُنُوط، اَوْ فَرَح اَوْ بَذَخ اَوْ بَطَر،
خدایا آنچه در دل دارم از شک و تردید یا انکار یا ناامیدی یا خوشی یا گردن فرازی یا اسراف در خوشگذرانی
اَوْ خُیَلاءَ اَوْ رِیآء اَوْ سُمْعَة، اَوْ شِقاق اَوْ نِفاق، اَوْ کُفْر اَوْ فُسُوق، اَوْ عِصْیان اَوْ عَظَمَة، اَوْ شَیْء لا تُحِبُّ،
یاخودبینی یا خودنمایی یا شهرت جویی یا ایجاد دو دستگی یا دورویی یا کفر یا فسق یا گناه یا بزرگ طلبی یا چیزهای دیگری که تو دوست نداری
فَاَسْئَلُکَ یا رَبِّ اَنْ تُبَدِّلَنی مَکانَهُ اِیماناً بِوَعْدِکَ، وَوَفآءً بِعَهْدِکَ، وَرِضاً بِقَضآئِکَ،
پس ای پروردگارا از تو خواهم که آن را تبدیل کنی به ایمان به وعده ات و وفاداری به پیمانت و خشنودی به قضا و قَدرت
وَ زُهْداً فِی الدُّنْیا، وَرَغْبَةً فیما عِنْدَکَ، وَاَثَرَةً وَطُمَاْنینَةً وَتَوْبَةً نَصُوحاً، اَسْئَلُکَ ذلِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ،
و پارسایی در دنیا و اشتیاق بدانچه نزد توست و فضیلتی و آرامشی و توبه خالص، این را از تو خواهم ای پروردگار جهانیان
اِلهی اَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصی، وَمِنْ کَرَمِکَ وَجُودِکَ تُطاعُ،
خدایا تو را بخاطر بردباریت نافرمانی کنند وبه طمع جود و کرمت اطاعت کنند
فَکَأنَّکَ لَمْ تُعْصَ، وَاَنَا وَمَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکّانُ اَرْضِکَ،
پس گویا نافرمانیت نکرده اند و من با کسانی که نافرمانیت نکردند همه ساکنان زمین توییم
فَکُنْ عَلَیْنا بِالْفَضْلِ جَواداً، وَبِالْخَیْرِ عَوّاداً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،
تو بر ما به فضل خویش بخشنده باش و به نیکویی بازگردنده ای مهربانترین مهربانان
وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّد وَآلِهِ صَلاةً دآئِمَةً لا تُحْصی وَلا تُعَدُّ، وَلا یَقْدِرُ قَدْرَها غَیْرُکَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
و درود خدا بر محمّد و آل او درودی همیشگی که به شماره و عدد درنیاید و اندازه اش نتواند جز تو ای مهربانترین مهربانان.
اعمال مشترک این ماه
روزه
رسول الله می فرمود هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد بهشت بر او واجب می شود و خود حضرت این ماه را روزه می گرفت و آن را به ماه مبارک رمضان وصل می کرد.
استغفار
هر که در هر روز این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماه های دیگر استغفار کرده است پس هر روز 70 مرتبه بگوید:اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ.
صدقه دادن
هر کس در ماه شعبان صدقه دهد، خداوند متعال، صدقه او را پرورش می دهد همچنان که شما شتربچّه ای را پرورش می دهید، و در قیامت به صاحبش می رسد، در حالی که به اندازه کوه اُحُد بزرگ شده باشد!
صلوات بر پیامبر و آلش(علیهم السلام)
نماز
هر کس در هر پنجشنبه ماه شعبان، دو رکعت نماز بگزارد، در هر رکعت بعد از سوره «حمد» صد مرتبه، سوره «توحید» را بخواند و پس از سلام، صد بار صلوات بفرستد ، خداوند هر حاجتی از حاجت های دینی و دنیوی که داشته باشد، برآورده سازد و هر کس آن روز را روزه بدارد، خداوند جسدش را بر آتش دوزخ حرام کند.
