سرویس مذهبی افکار- مرحوم شيخ بهائى (ره) مراتب چهارگانه حمد را بدين شرح از سوره حمد استفاده كرده است :
الف: حمد محبانه و عاشقانه که حمد ذات و ناظر به شایستگى ذات حق براى تحمید است. براى چنین حمدى تعبیر(الحمدلله) کافى است.
ب: حمد شاکرانه؛ در این مرتبه، حامد، خداى سبحان را در برابر ربوبیت مطلق و احسانش حمد و شکر مى کند و تعبیر(رب العالمین) ناظر به آن است.
ج: حمد تاجرانه که تحمیدى از سر رجاء، طمع و شوق ثواب است و(الرحمن الرحیم) بدان اشارت دارد.
د: حمد بردگانه که حمد خدا بر اثر خوف از عذاب اوست و با آیه کریمه(مالک یوم الدین) ادا مى شود.
این لطیفه مستفاد از برخى احادیثاست که مراتب حمد را بازگو مى کند؛ مانند:
ان قوما عبدوا الله رغبة، فتلک عبادة التجار و ان قوما عبدوا الله رهبة، فتلک عبادة العبید
و ان قوما عبدوا الله شکرا، فتلک عبادة الاحرار
