موضوع عقاب و مجازات گنهکاران در دنیا موضوعی است که صحبت‌های زیادی درباره آن مطرح است خصوصاً اینکه چرا برخی مدام در سختی و رنج هستند و از گرفتاری‌های آن‌ها تمامی ندارد با اینکه انسان‌های ظاهراً مؤمنی هستند.
خداوند در آیه ۷۵ سوره مؤمنون به بیان دلایل این امر پرداخته و طغیان انسانها را یکی از دلایل برطرف نشدن بدبختی‌ها و گرفتاری‌های برخی انسانها بیان می‌کند.
در همین زمینه از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که فرمودند: فراموش کردن و غفلت از معصیت و گناه، از بزرگترین عذاب‌ها و عقوبت‌هاى خداوند است در دنیا، و از موثرترین اسباب گرفتارى و سختى است در روز قیامت؛ و تا بنده مؤمن اشتغال به طاعت خدا و معرفت عیوب نفسانى خود داشته و آنچه را که به دین او صدمه و ضرر دارد ترک مىکند؛ پس او از آفات دور و محفوظ بوده، و در دریاى رحمت پروردگار غوطه ور خواهد شد؛ و چنین شخصى از جواهر حکمت و از لطائف معارف و حقایق استفاده خواهد کرد؛ و اگر کسى در انجام وظائف خود غفلت ورزیده و معاصى خود را فراموش کرده، و تمام اعتماد و توجه و اتکاء او به قدرت و قوت و نیروى خود شد، به طور مسلم چنین آدمى رستگار نخواهد بود. (مصباح الشریعة/ ترجمه مصطفوى/ ص: ۳۴)
به این آیه توجه کنید:
«وَلَوْ رَحِمْنَهُمْ وَکَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّواْ فِى طُغْیَنِهِمْ یَعْمَهُونَ»
ترجمه: و (بر فرض) اگر به آن‌ها رحم کنیم و (رنج و عذاب و) بدبختى‌‌هاى آنان را برطرف سازیم (به جاى هوشیارى و شکر) در طغیانشان کوردلانه اصرار مى‌‌ورزند.
در تفسیر «کنزالدّقائق» و «روح البیان» مى‌‌خوانیم: زمانى در مکه قحطى شد، ابوسفیان از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله درخواست دعا کرد، حضرت دست به دعا برداشت و قحطى برطرف شد، اما سپس آیه فوق نازل شد.
طغیان موضوعای است که در این آیه به آن اشاره شده است، اما طغیان هم در افراد مختلف، تفاوت دارد که در ادامه به برخی اشاره می‌کنیم.
طغیان عالمان، در علم است که به وسیله تفاخر و مباهات جلوه مىکند.
طغیان ثروتمندان در مال است که به وسیله بخل خود را نشان مى‌‌دهد.
طغیان صالحان در عمل نیک است که به وسیله ریا و سُمعه (خودنمایى و شهرت‌طلبى) نمایان مى‌‌شود.
طغیان هواپرستان در پیروى از شهوت‌‌ها جلوه مىکند. (تفسیر روح‌‌البیان).
در همین زمینه خداوند در آیه ۵۷ سوره کهف از کسانی که از آیات الهی رویگردانده و به آن عمل نمی‌کنند به ستمکار تعبیر شده است.
پیام‌ها
رفاه و آسایش، جلوه رحمت الهى است. «رَحِمناهم و کشفنا»
خدمت و محبّت به افراد بى‌‌شخصیّت، بى‌‌ثمر است. «رَحِمنا - للجّوا»
انسان‌هاى بى‌‌ایمان، از فرصت‌‌ها و مهلت‌‌ها سوء استفاده مى‌‌کنند. «لایؤمنون بالآخرة... للجّوا فى طغیانهم»
طغیانگرى، انسان را سرگردان مىکند. «فى طغیانهم یعمهون»
