خداوند عده‌ای از گناهکاران را تا ابد در جهنم جاودان خواهد کرد، اما عده‌ای را پس از تحمل عذابی موقت به بهشت می‌برد؛ درواقع عذاب برای این گروه از افراد، حکم تطهیر و درمان از پلیدی گناه را دارد.
شخصی را در نظر بگیرید که ایمان آورده، ولی به خاطر ضعف ایمان، گناهان کبیره انجام داده، این فرد اگر توبه نکرده باشد، با سختی جان دادن یا عذاب برزخ یا شفاعت یا تحمّل عذاب موقت جهنم پاک گردیده، به بهشت می‌رود؛ در واقع عذاب برای او حکم تطهیر و درمان از پلیدی گناه را دارد. اکثر انسان‌ها که آمیخته ای از خوبی‌ها وبدی‌ها را دارا هستند، همین وضعیت را دارند؛ زیرا مبنای برخورد خداوند با گنهکاران، رحمت وبخشایش و گذشت است. آیات متعدد قرآن که از «غفور» و «رحیم» بودن خداوند نام برده، می تواند اشاره به همین مطلب داشته باشد.
روایات متعددی، از ورود برخی از اهل جهنم به بهشت سخن می‌گویند، که برخی از آنان به این شرح اند:
ابى بصیر گوید: از امام باقر(ع) شنیدیم که فرمود: «مردمى از آتش خارج مى‌‌شوند، و به بهشت وارد مى‌‌گردند».
انس گوید: رسول خدا(ص) فرمود: مردمى از آتش خارج مى‌‌شوند. (تفسیر المیزان، ج 11، ص 39 )
در جلد هشتم کتاب بحارالانوار آمده است: «مؤمنان گناهکار روزى از جهنم خارج خواهند شد»، اما اگر گناه به گونه‌اى در او اثر کرده باشد که او را به حد کفر رسانده باشد، هیچ‌گاه به بهشت وارد نخواهد شد.
برخى روایات دلالت دارد که دوستان امام على(ع) و خاندان او در عذاب ابد نخواهند بود و دشمنان ایشان از عذاب جاودان نجات نخواهند یافت. پیامبر اکرم(ص) مى‌‌فرماید: «همانا ولایت على(ع) آن نیکى و خیرى است که با وجود آن هیچ گناهى هر چند بزرگ باشد زیان نمى‌‌رساند، و به سبب پاره‌اى از عذاب‌‌هاى اخروى تطهیر مى‌‌شود تا به شفاعت سروران طیّب و طاهر از گناهان نجات کامل یابند و همانا دوستى و قبول رهبرى و دشمنان على(ع) و مخالفت با او گناهى است که چیزى با آن نمى‌‌تواند نافع باشد و تنها سودى که به خاطر طاعت‌هایشان در دنیا بهره آن‌ها مى‌‌شود این است که از نعمت‌هاى ظاهرى و رفاه، سلامتى، گسترش زندگى برخوردار مى‌‌شوند. ولى چون وارد صحنه آخرت شوند براى آنان عذاب جاودان خواهد بود». (بحارالانوار، ج 8، ص 352)
گروهی از افراد نیز در جهنم ماندگار خواهند شد و لطف و بخشش الهی شامل حالشان نخواهد شد، این دسته از افراد کافران، منافقان، زناکاران، مرتدان، رباخواران، هم‌دستان دشمنان اسلام و کسانی که گناهناشان بر آنان احاطه نموده، هستند.
