مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید احمد زنجانی در کتاب «الکلام یجرّ الکلام» می‌نویسد:فتوّت و جوانمردى، یک معنایى است، راستى و درستى نیز معناى دیگر؛ و ممکن است شخصى، دزد و دغل باشد؛ ولى در عین حال، جوانمردى و فتوّت داشته باشد؛ چنان که ممکن است شخصى، راستى و درستى داشته باشد، امّا جوانمردى و فتوّت نداشته باشد.
مثل آن مرد مقدّسى که به دخترش جهیزیّه داده بود، بعد از چندى، دخترش ناخوش شده بود. او مأیوس از حیات دختر شده، رفته جهیزیّه را پیش چشم دختر جمع کرده، آورده بود. وى خود بر این پیش دستى خود مباهات مى‌نموده، مى‌گفته من که این‌ها را جمع مى‌نمودم، دختر چشمش را باز کرده، نگاهى به من کرد، گفت: آقا جان! مى‌برى، ببر.
به خدا قسم، هنگام شنیدن این قصّه، به چشمم اشک آمد؛ منتها مجلس بود، خوددارى کردم؛ و هم هنگام نوشتن، در این هنگام خوددارى نکردم، اشک بى‌اختیار ریخت. بعد قلم را از دست گذاشته، اشکم را پاک نمودم. خدایا این دل، دل بوده یا سنگ و آن مال، مال بوده یا ننگ؟
● واقعا خیلى اشخاص هستند که چندان قید حلال و حرام را ندارند؛ امّا مردانگى و جوانمردى دارند. در معامله با آن ها، انسان مغبون نمى‌شود؛ امّا در برابر آن ها، اشخاصى هستند که نهایت دقّت را در حلال و حرام دارند، لکن مردانگى و جوانمردى ندارند. در معامله، اصلاً رعایت انصاف نمى‌کنند. از این ها، من در صف جماعت مى‌بینم؛ در جایى که نشست، مثل سنگ حرکت نمى‌کند، ولو به یک انگشت حرکت کردن او جاى یک نفر باز مى‌شود، حرکت نمى‌کند. شیطان این دسته اشخاص را از کجایش مهار کرده، نمى‌دانم. فریفته عمل خود مى‌باشند. عمل خودشان را بزرگ مى‌بینند و یا عمل مردم را حقیر مى‌شمارند. غرض، کجایشان درد مى‌کند، نمى‌دانم.
● اجمالاً از اوصاف جوانمردى، نهایت دورند. با اینکه این‌ها موفّق به بسیارى از مستحبّات مى‌شوند، ولى موفّق به این قسمت از مستحبّ نمى‌شوند که در معامله سهل‌گیر باشند؛ با وجود اینکه حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله) دعاى برکت کرده بر کسى که در فروش آسان گیرد، در خرید آسان گیرد، و در پرداخت و دریافتش نیز آسان بگیرد. «بَارَکَ اللَّهُ عَلَى سَهْلِ الْبَیْعِ سَهْلِ الشِّرَاءِ سَهْلِ الْقَضَاءِ سَهْلِ الِاقْتِضَاء» (تهذیب الأحکام، ج۷، ص. ۱۸)
کانال رسمی دفتر آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی
