آنچه باعث رقم خوردن واقعه عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام و یاران با وفای ایشان شد، برپا داشتن عدل و زنده نگه داشتن اسلام بود واقعه‌ای که از آن به عنوان نهضت عاشورایی یاد می‌کنند؛ یعنی امام حسین (ع) هدف قیام خود بر محوریت بیعت خواهی یزید و امتناع حضرت از بیعت، امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح امت و مبارزه با فساد و دعوت کوفیان و تشکیل حکومت قرار داد. به همین منظور گفتگویی را با حجت الاسلام و المسلمین سید محسن ذوالفقاری کارشناس و سخنران مسائل دینی و تاریخی ترتیب دادیم که درباره چرایی برپایی نهضت عاشورا توضیحاتی را ارائه می‌دهد که در ادامه آن را می‌خوانید:
متاسفانه ما فقط بُعد احساسی را از واقعه عاشورا آموخته‌ایم
*به عنوان مقدمه از درس‌های نهضت عاشورا که در زندگی امروزی ما وجود دارد، بفرمایید؟
عاشورا دارای ابعاد گوناگونی است که محوریت‌های فردی، اجتماعی، سیاسی و ... هر شخص را تحت الشعاع قرار می‌دهد و همه انسان‌ها و مسلمانان می‌توانند از نهضت عاشورا برای خود درسی برگزینند و از آن بهره‌مند شوند. اما متاسفانه ما فقط بُعد احساسی را از واقعه عاشورا آموخته‌ایم و سالهاست در مجالس و مکاتب خود روی آن کار می‌کنیم. امام خمینی (ره) به زیبایی فرمودند: «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.» و نشان دهنده این است که اسلام صرفا بر یک محور نیست و عاشورا تنها چگونگی شهادت اهل بیت(ع) نیست. در واقع ما اگر بخواهیم نگاه عمیقی به واقعه عاشورا داشته باشیم باید ابعاد فردی آن را مانند حلم، بردباری، ایثار، فداکاری و... در نظر بگیریم. ما وقتی از صبر در واقعه کربلا یاد می‌کنیم، ذهن ها همه به یاد حضرت زینب (س) در واقعه عاشورا و حرکت کاروان اسراء برمی‌گردد، اما این صبر در تک تک اعضای کاروان اهل بیت(ع) جاری و ساری بود و باید این بردباری را از همه اهل خیمه و حرم آموخت.
همچنین یکی دیگر از ابعاد فردی که در کربلا به وضوح مشخص است، بحث هدایتگری در کربلاست. شما در واقعه عاشورا تمام این هدایتگری را در خطابه‌های امام حسین(ع) به دشمنان خود می‌بینید که خود درس بزرگی از واقعه عاشوراست. حتی به هنگام شهادت وقتی شقی‌ترین افراد روی سینه حضرت (ع) نشستند، ایشان دست از هدایتگری و نصیحت نمی‌کشند و او را به راه حق هدایت می‌کنند.
در کربلا و عاشورا نکات و درس‌های زیادی وجود دارد که تلألو آن در زندگی هر فرد عیان است. یکی از آن رخداد‌ها وجود عاطفه و احساسات در واقعه عاشورا است که در میدان نبرد و میان نیزه و خون شکل گرفت. شاید همه بگویند که در میانه میدان جنگ، عاطفه‌ای وجود ندارد، اما شما می‌بینید که جای جای کربلا و عاشورا عاطفه است. درست مثل زمانی که امام حسین (ع) به خیمه ها باز می گردد و با خواهر، همسر و فرزندان خویش خداحافظی می کند.
دید ما به عاشورا سطحینگر شده است
* ما در جامعه امروزی تا چه اندازه می توانیم، نهضت عاشورا و درس های آن را اجرایی کنیم؟
یکی از مشکلات ما در جامعه، فقر حلم و صبر است؛ با کوچکترین حرفی عصبانی می شویم و به اصطلاح از کوره درمی رویم. ما باید این درس را از کربلا بگیریم که چگونه در برابر نفس درونی و بیرونی خود صبور باشیم، اما متاسفانه نگاه به کربلا، چیز دیگری است. همانگونه که ما به راحتی از درس های قرآن عبور می‌کنیم، از درس‌های عاشورا و کربلا نیز به سادگی گذر کرده‌ایم و نگاه ما به عاشورا سطحی شده و این در صورتی است که پیامبر اکرم (ص) در اتمام رسالت خود فرموده‌اند قرآن و اهل بیت را برای ما به یادگار گذاشته‌اند و این دو، دو بال نجات و رهایی ما هستند؛ در واقع ما اگر می‌خواهیم با قرآن آشنا شویم ابتدا باید شناخت اصلی را نسبت به اولیا و اهل بیت (ع) کامل کنیم، چرا که بطن قرآن در اهل بیت (ع) جلوه گری کرده است.
ما باید نگاهمان را به واقعه عاشورا تغییر بدهیم و به تمام زوایای عاشورا بنگریم. در طول دهه اول محرم می‌بینیم که ما می‌خواهیم تمام حوائج دنیایی خود را با نذر کردن از امام حسین (ع) دریافت کنیم، نه اینکه نذر کنیم امام حسین(ع) به زندگی ما نگاه کند و دنیای ما حسینی شود. به ما می گویند اگر برای امام حسین (ع) گریه کنید، به بهشت می‌روید، پس ما گریه می‌کنیم که بهشت نصیبمان شود، یا می‌گویند اگر اربعین کربلا بروید، به ازای هر یک قدم گناهانتان بخشیده می‌شود، پس ما به کربلا می‌رویم که گناهانمان بخشیده شود. ما نگاهمان نگاه جزیی است و باید نوع نگرشمان را به واقعه عاشورا تغییر دهیم.
امروز دشمنان با تحریم ها و توطئه ها به دنبال ایجاد رعب و وحشت در دل مردم ما هستند
* نهضت عاشورا یک نهضت سیاسی است، اما امام حسین (ع) ظلم ستیز نبودند، پیامدهای سیاسی نهضت عاشورا در جامعه چیست؟
شما اگر به زندگی سیاسی امام حسین(ع) نگاه کنید، متوجه می شوید که فریاد‌های امام حسین(ع) «هیهات من الذله» همه سیاسی است.ظلم ستیزی و مبارزه حضرت اباعبدالله الحسین (ع) همه از منظر مبارزه با ظلم، خرافه و سوءاستفاده از دین بود که امروزه در مباحث دینی، سیاسی و اجتماعی ما دیده می شود.
تاثیرگذاری عاشورا باید با شناخت معرفت عاشورایی همراه باشد. ما در مصیبت اهل بیت(ع) بالاخص امام حسین(ع) درباره چگونگی شهادت صحبت کرده‌ایم و شاعران، واعظان و مداحان بارها دراین باره بر منابر به ایراد سخن پرداخته‌اند و همه سینه زنی ها بر این منوال پیش رفته است. اما رهبر انقلاب بارها در دیدار با شاعران و مداحان بیان کرده اند که «شعر از لحاظ عاطفی خوب است، اما باید حماسی سرود.» وقتی همه مراسم عزاداری اشک شد، دیگر حماسه‌ای وجود ندارد. امام موسی صدر می‌گفتند: «اگر از حسینیه های ما رزمندگان بیرون بیایند، مشخص می شود آن حسینیه، حسینی است.»؛ نمی شود که برای امام حسین(ع) گریه کرد، اما هیچ تغییری در رویه زندگی ما ایجاد نشود، من می‌گویم روی منابر خود از چرایی شهادت امام حسین (ع) بگوییم و به سوالات جوانان پاسخ بدهیم.
در واقعه عاشورا می‌بینید که ابلیس عریان ظاهر شده و امثال عمر سعد‌ها و عبیدالله‌ها لعنت الله علیه به دنبال خراب کردن روحیه‌ها بودند تا دل‌ها را خالی کنند. امروز هم چنین است و دشمنان نیز به دنبال ایجاد رعب و وحشت در دل مردم ما هستند تا با تحریم ها و توطئه های هزار رنگ خود مردم را به پوچی بکشانند. اما ما مردمی را می‌بینیم که ۴۰ سال پیش انقلاب کردند و ۸ سال از خاک و انقلاب خود دفاع کردند و پای آن ماندند، اما وقتی الان پای حرف مردم می‌نشینیم، می‌بینیم که دشمن کار ابلیس گونه کرده است، ولی مردم ما پایبند انقلاب هستند. امروز اگر پشت سر رهبر خود حرکت کنیم، قطعا پیروزی از آن ما خواهد بود. چرا که او جلودار است و می‌داند که با دشمن چگونه برخورد کند. دشمنان در بُعد سیاسی خیلی قوی عمل می‌کند و ما می‌دانیم که خدا با ماست و اگر با خدا باشیم موفق خواهیم بود.
قیام امام حسین(ع)،قیامی اصلاح طلبانه بود
در روایتی امام حسین (ع)می فرمایند: «خروج من برای اصلاح امّت جدّم محمّد(ص) است.» اصل حرف حضرت(ع) اصلاح راه امت اسلام بود تا دین به بیراهه کشانده نشود. امام حسین (ع) با اینکه می دانستند این راه منجر به شهادت خودشان و صحابه می شود اما پاسخ دعوت و ۱۸ هزار نامه‌ای را که اهل کوفه برایشان فرستاده بودند، دادند. امام حسین (ع) اصلا برای جنگ به کربلا نیامده بودند بلکه حضرت اصلاح طلب بودند، حتی زمانی که متوجه شدند راه برای رفتن به کوفه بسته است از دشمن خواست تا بگذارند به مدینه برگردند، در تاریخ آمده است که حضرت (ع) به همراه اهل بیت (ع) خود نه برای جنگ بلکه برای اصلاح امت جد بزرگوارش پای به میدان گذاشتند.
جدایی دین از سیاست، توطئه انگلیس است
*با دفاع و تبیین از نهضت عاشورایی بر منابر تا چه حد موافق هستید؟
اصل نبوت یعنی سیاست؛ خداوند پیامبران را فرستاده که حکومت تشکیل بدهند، نفرستاد تا مثل پاپ‌های کلیسا به مردم بگویند با یکدیگر خوب باشید و به یکدیگر نیکی کنید. پیغمبران آمدند تا از جانب خدا تشکیل حکومت اسلامی بدهند. که مردم زیر سایه اسلام زندگی کنند. اصل نهضت عاشورا یک نهضت سیاسی است، اینکه ما بگوییم هیئت را سیاسی نکن حرف عجیبی است، و روضه امام حسین(ع) از ابتدا سیاسی بوده است. این دست خبیث انگلیس است که جدایی دین را از سیاست مطرح می‌کند.
صلح معاویه با امام حسن(ع) شکل امروزی آن مانند مذاکره با مرد معلوم الحالی مثل رئیس جمهورآمریکا ترامپ است که به هیچ یک از وعده‌های خود عمل نکرد و نقض قرارداد کرد، معاویه هم به همین نحو تا به منصب رسید، از همان ابتدا نقض قرارداد کرد و مفاد صلح از بین رفت، اما امام حسن مجتبی(ع) وظیفه خود دانست که به سکوت ادامه دهد. در ادامه امامت امام حسین(ع) پای سکوت نماند و قیام کرد.
* نهضت سیدالشهدا برای دنیاپرستان چه درسی دارد؟
اگر غبار تعصب و جهل از بین رود، نهضت عاشورا می تواند در فکر انسان‌ها ریشه کند. اما واقعا شرم‌آور است که امروزه قوانینی را برای انسان‌ها وضع می کنند که به اسم آزادی و آزادگی باعث سرافکندگی بشر است. زیربار ظلم نرفتن امری فطری است. حضرت اباعبدالحسین (ع) با هفتاد و دو نفر مقابل لشکری سی هزار نفره ایستادگی کردند و هنوز در طول تاریخ خونشان جریان دارد و نهضت عاشورا برکل امت‌ها و ملت‌ها اثرگذار است.
*ملاک دینداری در نهضت امام حسین (ع) چیست؟
دیندار کسی است که در زمانه خودش پیرو امام خود باشد. ما با ولایت‌مداری می‌توانیم بر مدار دین باشیم. ما به کسی دیندار می‌گوییم که همراه امام حسین (ع) است، وگرنه لشکر یزید هم نماز می خواندند و بریگانگی الله معتقد بودند. ما باید دین‌مدار باشیم و بر مدار ولایت حرکت کنیم تا روشنی راه را گم نکنیم.
*معیار دینداری در مجلس عزای امام حسین(ع) چیست؟
در خصوص مجلس امام حسین (ع) معیار، همان فرمایش مقام معظم رهبری است. مجلس عزای اهل بیت(ع) را باید با ولایت، معاد و شعائر حسینی همراه کرد، ما بایدهمراه با شور در مجلس سیدالشهدا(ع) به شعور برسیم، نه اینکه هیئت ما مداح و سخنران محور باشد. کسی که سالها در مکتب دین بوده و در هیئت‌ها حضور داشته، باید دکتری حسینی گرفته باشد، هرکسی که در مدار اباعبدالحسین (ع) باشد به درجه کمال می‌رسد. ما باید در مجلس امام حسین (ع) دشمن و تیغ تزویر را بشناسیم و بفهمیم چه کسی بر مدار امام است و چه کسی برمدار ظلم.
* شما جدای از اینکه امروز در جبهه فرهنگی حضور دارید، پیش از این در هشت سال دفاع مقدس نیز در جبهه حق علیه باطل بودید، جبهه هایی که بیشترین رنگ و بوی حسینی را داشت و سراسر عشق به سالار شهیدان (ع) بود. از خاطرات عزاداری و حال و هوای جبهه‌ها در محرم برای ما بگویید؟
حال و هوای جبهه ها سراسر اخلاص و حسینی بود، چرا که وقتی در میدان جنگ و جبهه هستی، بدون هیچ قید دنیوی حضور داری و همه چیز رنگ و بوی شهادت دارد. کسی به دنبال نذری، اکو، باند صدا و فلان مداح و فلان سخنران نبود. یکی از مسائلی که باعث می شود حال و هوای مجالس ما از عطر اهل بیت (ع) خالی شود، همین پررنگ بودن لوازم است که شیطان برآن سوار می شود. در طول جبهه ها هرکسی صدای خوشی داشت، بر تکه کاغذی نوحه های خودش را نوشته بود و برای گردان یا رسته خود مداحی می کرد.
یکی از ویژگی های جبهه‌ها، رمزهای عملیات‌ها و ذکر اهل بیت (ع) بود که انسان را با سیره اهل بیت (ع) و شهادت بیش از پیش آشنا می‌کرد و نام همه مردان خوب خدا بر گردان‌ها و سربندها بود که روح ما را زنده می‌کرد. اخلاص جلوه گری خاصی در جبهه ها داشت و همیشه پیش از عملیات‌ها، روضه امام حسین (ع) بدون قید و تجملات مراسم های امروزی برپا می شد.
