روز عرفه یکی از مهم ترین روزهای ماه ذی الحجه به شمار می‌رود و بنا بر روایات ،امام حسین(ع) دعای عرفه را در چنین روزی در صحرای عرفات به همراه خانواده و برخی از یاران خود، خواندند. و بعد از آن، حجشان را ناتمام گذاشته، یعنی به عمره تبدیل کردند که زودتر به سمت کوفه حرکت کنند و در این مسیر بود که به کربلا رسیدند و ماجرای عاشورا رقم خورد، به همین مناسبت با کاظم رجبعلی عضو هیئت علمی مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران به گفت و گو نشستیم:
** چرا امام حسین(ع) دعای عرفه را قبل از واقعه ی کربلا،خواندند؟
دعای عرفه،در واقع، یک معرفی از انسان، در پرده های مختلف و زاویه های گوناگون است، این دعا خودمان را به خودمان میشناساند.
** خواندن دعای عرفه چه تاثیراتی بر روی انسان می گذارد؟
دعای عرفه در واقع خودت را به خودت معرفی می کند، این شناخت فواید بسیاری دارد چراکه وقتی خودت را خوب بشناسید، هیچگاه به چیزی که فایده ندارد دل نمی‌بندید، یا هیچ چیزی نمی‌تواند باورهای درستی را که به آنها یقین دارید از شما گرفته و سلب کند؛ به نوعی می توان گفت دعای عرفه کارش شکستن توهم هاست و البته جلوی اینکه به هر چیزی انگ توهم بزنیم را نیز می گیرد، علتش هم روشن است وقتی انسان خودش رو خوب بشناسد و این شناخت را نقطه ی معرفی برای چیزهایی که قبولش دارد قرار دهد، همه چیز برایش واضح و بدیهی می شود.
** پس میتوان گفت دلیل اینکه،خیلی از ما وقتی در اعتقاداتمان و باورهایمان دچار شک و تردید می شویم و این شک و تردید را توهم تصور میکنیم،برمی گردد به همین موضوع که ما خودمان را درست نشناخته ایم و دعای عرفه این مشکل را حل می کند؟
بله، متاسفانه معمولا باورهای ما از جای درستی نیامده، و این مشکل ماست، گیر کار هم به عدم شناخت از خودمان بر می‌گردد که به اعتقاد من بیشترین رویکردی که به شکل ویژه باید داشته باشیم،استفاده از دعای عرفه و روز عرفه برای شناخت خودمان است.
**آیا با خواندن دعای عرفه تصویری از امام حسین(ع) در ذهنمان نقش می بندد؟
تصویر امام حسین در دعای عرفه دیدنی تر است و اگر ایشان و کربلا را در دعای عرفه نبینیم، در روضه‌ها هم نمی توانیم استفاده درست کنیم. البته امام حسین(ع) در دعای عرفه یک شخصیت مصور نیست، فرق دعای عرفه همین است.
در دعای عرفه، امام حسین(ع)از انسان ها دور نیست، حضرت در ابتدای این دعا شروع می‌کنند با خدای خود حرف زدن. ایشان راجع به زندگی خودشان می گویند و از لابلای رازو نیازشان عشق به خداوند و توحید را تحلیل می کنند. در واقع امام حسین توحید را از شرایط زندگی تعریف می کنند. و این اصلا دور و غریب و چیز عجیب و خیالی نیست چون همواره انسان دنبال خدا است و امام حسین (ع)هم در دعای عرفه به دنبال خدا است.
**دردعای عرفه بیشتر به چه نکاتی اشاره می شود؟
امام حسین(ع) در این دعا یک مدل سند و یک نوع جهان بینی ارائه می دهند، چراکه حرف هایی که امروز بعضاً پشت سر مدافعان حرم میشنویم ،پشت سر امام حسین(ع) نیز می گفتند به ایشان می‌گفتند برای دین قیام نکرده ای و از طرف دیگر جاهلان و مخالفان وی دعوای ایشان را با بنی امیه بر سر دنیا می دانستند. از همین رو دعای عرفه توانست سندی بر باطل بودن این حرف ها باشد.
در دعای عرفه ایشان در واقع حس و جهان بینی خود را مرور کرده اما گویی هزاران ساعت روی آن فکر شده و از دقت و طبقه بندی قابل توجهی برخوردار است و در این دعا حضرت خواسته اند بگویند که پروردگار را چگونه می توان دید.
**در دعای عرفه امام حسین (ع) به چه مرحله ای از ارتباط خود با خدا رسیدند؟
امام حسین(ع) در دعای عرفه خدا را با محبت و خالصانه هم دیدند و بی ادعا بودند و منّتی هم سر خدا نگذاشتند در حالی که خود را برای انجام اقدام بزرگی چون واقعه عاشورا آماده می کردند اما خودشان را بدهکار مطلقِ خدا می دانستند.
امام حسین(ع) در دعای عرفه نه تنها ما را، بلکه خدا را و خودشان را، شناختنی کردند. کسی که خدای امام حسین(ع) را در این دعا ببیند، دلش می خواهد از هر تصوری که در مورد خدا داشته برائت کند و خدایی را که حسین بن علی معرفی کرده است را بپرستد که همان خدا یکتای جهان اسلام و مسلمانان است.
