هر امری در زندگی برای خود آدابی دارد ، از آداب تجارت گرفته تا آداب معاشرت و کسب علم و ... که شناخت و انجام آنها، آن امر را به موفقیت نزدیک تر می کند.در این میان زیارت اهل بیت و معصومین نیز دارای آدابی است . یکی از اصلی ترین آداب زیارت اهل بیت و معصومین انجام غسل زیارت است که در این گزارش احکام ، شیوه و نیت و هر آنچه درباره "غسل زیارت" باید بدانید را میخوانید.
معنای زیارت در شرع
طبق معنای شرعی، زیارت به‌معنای دیدار و ملاقات است. زیارت در لغت و آنچه میان مسلمین مشهور است نیز ملاقات با رسول اکرم(ص) و انبیای الهی، ائمه معصومین(ع)، اولاد طاهرین معصومین(ع)، اولیای الهی، مؤمنین و در مجموع، نیکان و خوبان است ؛ حال میخواهد این ملاقات هنگام حیات آن بزرگان انجام شود یا پس از وفات و شهادت آنها صورت بگیرد.
بیشتر بخوانید : غسل جنابت چه مواقعی بر انسان واجب میشود؟
نکته مهم: در شرط زیارت آمده که شخص حتما باید در محل حاضر شود. بدین ترتیب ارتباط تصویری، تلفنی، اینترنتی یا از راه دور و به هر شکل دیگری، زیارت شرعی محسوب نمی‌شود.
انواع زیارت
زیارت‌ها به ۲ صورت کلی واجب و مستحب تقسیم می‌شوند.
زیارت واجب که همان زیارت خانه خداست.
زیارت‌هایی که فی‌نفسه مستحب محسوب می‌شوند اما در شرایط خاص حکم واجب را پیدا می‌کنند
زیارت‌های مستحب می‌تواند در 3شرط به زیارت‌های واجب تبدیل شود
نذر
عهد
قسم
شرط چهارم هم این است که پدر و مادر به فرزندشان امر کنند که به زیارت مستحب برود. اینجا هم مطابق با شرع، زیارت مستحب تبدیل به امری واجب میشود.
آداب شرعی زیارت
در زیارت حرم مطهر معصومین(ع) اموری مستحب شمرده شده که بجای آوردن آنها ثواب زیادی دارد که به بخشی از آنها اشاره میشود.
مستحب است که پیش از زیارت به همان نیت غسل صورت بگیرد. پوشیدن لباس پاکیزه و تمیز، خوشبو کردن و عطر زدن، ذکر خداوند متعال و خواندن قرآن کریم، وضو گرفتن علاوه بر غسل زیارت، خواندن اذن دخول، ورود با پای راست به حرم و خروج با پای چپ، حرکت با طمأنینه و آرامش، خواندن ذکر‌الله اکبر لااله الا‌الله وحده لا شریک له و خواندن زیارت‌نامه‌هایی که از معصومین وارد شده است نیز جزو مستحبات زیارت به شمار می‌رود. همچنین مستحب است که در حرم امامان معصوم(ع)، 2رکعت نماز زیارت خوانده شود. البته خواندن نماز زیارت برای امامزاده‌ها وارد نشده و زائران می‌توانند نمازهای دیگری را در این مکان‌های مقدس بخوانند. در مقابل، بگومگو، مجادله با دیگران و سخن اضافه و عجله هنگام حرکت کراهت زیادی دارد و مؤمنین باید از انجام این امور در مکان‌های مقدس اجتناب کنند.
اعمال غسل زیارت
غسل زیارت در نیت با غسلهای دیگر تفاوت دارد.یعنی به صورت ترتیبی و ارتماسی انجام میشود به همان طریقی که گفته شده ولی در نیت باید عنوان زیارت برده شود و همانطور که گفته شده میتوان چندین نیت را در یک غسل دخیل کرد.
مثلا:کسی غسل جنابت بر عهده اش بوده،روز جمعه هم هست و غسل جمعه مستحب،بدنش با میتی هم تماس داشته غسل مسّ میّت هم که واجب است،به زیارت هم میخواهد برود در اینجا 4 نیت دارد که دو تا واجب است و یکی مستحب و دیگری که زیارت باشد را در این نوشتار پی میگیریم بدانیم به چه نیتی باید غسل را انجام داد....توجه داشته باشیم که همه نیت ها فقط با یک غسل انجام میشود..غسل زیارت را عده زیادی با نیت مستحب انجام می دهند،در حالیکه بسیاری از مراجع غسل ورود به حرم امامان را مستحب نمی داند بلکه فتوا می دهند که با نیت رجاء انجام شود......
نیت رجاء یعنی:اینکه شخص به امید ثواب، این کار را انجام بدهد. زیرا اگر این کار دلیل شرعی ای بر مستحب بودنش وجود داشت مراجع فتوا به مستحب بودنش می دانند. پس اگر مرجع شخصی فتوا داده اند که رجاء این غسل انجام شود مقلد آن مرجع حق ندارد نیت مستحبی کند.
آموزش غسل ترتیبی
در غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن، سپس سمت راست و پس از آن سمت چپ بدن شسته می شود. بر ترتیب یاد شده ادعای اجماع نیز شده است. برخی ترتیب میان سمت چپ و راست را واجب ندانسته اند.
ترتیب میان اعضا شرط واقعی است؛ از این رو، غسل کردن بر خلاف ترتیب یاد شده، حتی از روی ندانستن مسئله یا فراموشی باعث بطلان غسل خواهد بود.
به فتوای بیشتر مراجع تقلید، ترتیب در هر عضو، به معنای آغاز کردن از بالا به پایین، واجب نیست. چنان که موالات نیز واجب نخواهد بود (موالات یعنی پی درپی شستن اعضا و فاصله نینداختن میان آنها به حدّی که عضو قبلی خشک شود).
مستحب است آب مصرف شده در این غسل بیش از سه لیتر نباشد. برخی افراد بر خلاف دستور دین، زمان و آب زیادی برای غسل مصرف کرده و گرفتار وسواس شده اند. برای رهایی از این حالت، شخص وسواسی باید به فکر خود اهمیت نداده و همان گونه که افراد عادی غُسل می کنند برای آن وقت بگذارد.
غسل ارتماسی
مقصود فرو بردن یکباره تمامی بدن در آب است. لازم است همه بدن در یک لحظه زیر آب قرار بگیرد.
اگر در حالی که همه بدن زیر آب قرار گرفته نیت غسل کند طبق فتوای برخی مراجع تقلید غسل صحیح نخواهد بود.
محدوده زمانی اعتبار غسل زیارت
معمولا اگر غسل زیارت را روز انجام دهند تا آخر روز و اگر شب باشد تا آخر شب ( طلوع صبح ) معتبر می باشد. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی
مبطلات غسل
اگر بعد از غسل یکی از مبطلات وضو (1) پیدا شود، غسل باطل نمی شود ، یعنی دوباره غسل کردن لازم نیست، ولی برای نماز باید وضو گرفته شود. مبطلات وضو با مبطلات غسل فرق می کند. البته چیزهایی که غسل را باطل می کند، بنا بر احتیاط ، وضو را هم باطل می کند. اما بعضی از چیزهایی که وضو را باطل می کند ،غسل را باطل نمی کند.
چیزهایی که غسل را باطل می کند ، آن هایی می باشد که به واسطه آن ها غسل واجب می شود، مانند:1- جنابت. 2- خون حیض.3 - خون استحاضه. 4- خون نفاس. اگر یکی از این چهار چیز پیدا شود ،هم وضو باطل می شود و هم غسل واجب می شود.
زیارت بدون غسل
برخی از مراجع عظام تقلید برای داخل شدن در حرم امامان (ع) و زیارت آنان غسل کردن را مستحب می دانند، ولی بعضی دیگر استحباب این غسل را به وسیله روایات ثابت نمی دانند و می گویند:اگر کسی بخواهد انجام دهد باید به قصد رجاء (به امید اینکه مطلوب باشد) و امید ثواب انجام دهد. اما در مورد غسل برای زیارت امام زاده ها و غیر معصومین؛ از جمله حضرت معصومه (س) باید به قصد رجاء باشد؛ زیرا روایتی در مورد غسل این بزرگواران وارد نشده است و در این مورد بین فقها از نظر فتوا اختلافی نیست.
