به فرمایش مولای متقیان حضرت علی(علیه السلام) ، در دنیایی که ما زندگی می‌کنیم، برگ برنده جز برای دو دسته افراد، وجود ندارد. حضرت می‌فرماید: « خیر و خوبى در دنیا وجود ندارد مگر براى دو دسته: دسته اوّل آنان که سعى می‌کنند در هر روز، بر کارهای نیک خود بیفزایند. دسته دوّم آنان که از گناهان خود توبه می‌کنند، و توبه کسى پذیرفته نیست حتی اگر بر اثر سجده و توبه، گردنش قطع شود؛ مگر آن که به ولایت ما اهل بیت اعتقاد داشته باشد.»
دو دسته افراد رستگار
1ــ افراد پیشتاز در کار نیک
در سوره فاطر می‌خوانیم: «[فاطر/32] سپس کتاب [آسمانى] را به بندگان خود که آنان را برگزیده بودیم به میراث دادیم، و بعضى از آنان بر نفس خود ستمکار و بعضى از آنان میانه‌‌رو و بعضى از آنان پیشتاز در نیکوکارى ها به اذن الهی هستند، این خود فضل بزرگ است.»
این آیه می‌گوید که افراد پیشتاز در کار نیک، با نیک اندیشی خود، فضل خداوند را شامل حال خود کرده و با انجام دادن احکام اسلامی، در پی کسب رضای خدا هستند.
در آیه دیگری از قرآن می‌خوانیم که: «فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرات[بقره/148] پس به کارهاى خیر پیشى گیرید.»
تفسیر المیزان در مورد کلمه «الخیرات» می‌نویسد: «کلمه" خیرات" به معناى مطلق اعمال صالح است- چه عبادت، چه انفاق، چه عدل، چه برآوردن حاجات دیگران و ... و این کلمه بدان جهت که هم جمع است و هم الف و لام در ابتدای آن آمده است و از نظر ادبیات، استغراق را مى‌‌رساند.»
وقتی قرآن ما را به شتاب در کار نیک دعوت می‌کند، پیامش این است که هر کسی زودتر از دیگران به کارهای نیک روی آورد، او برگ برنده را زودتر نصیب خود خواهد کرد، و این میسر نیست مگر با ازدیاد کار نیک و سعی در بهتر بودن حال معنوی انسان، هر روز بهتر از دیروز. حضرت علی(علیه السلام) در حدیث دیگری، کسانی را که هر روز آنها بهتر از دیروز نباشد، مغبون می‌داند. « هر که دو روزش یکسان باشد، مغبون است و هر که فردایش بدتر از دیروز او باشد، محروم است.»
مطابق این حدیث، کسانی که هر روز از روز قبل خود از لحاظ معنوی در جایگاه بهتری قرار نداشته و سعی در شتاب ورزیدن به سوی کارهای نیک نداشته باشند، ضرر کرده‌اند.
تذکر مهم: می‌دانیم که از نظر خداوند و اهل بیت، ملاک برتری، تقوای الهی و معنویت است و کافران و کسانی که ملاک برتری را در مادیات و ظواهر دیگر می‌بینند، گر چه در این دنیا چند صباحی خوش باشند و فکر کنند حال و روز خوبی داشته و مؤمنان را به سخره بگیرند؛ ولی در حقیقت و از نظر خدا، مؤمنان و افراد سبقت گیرنده در کار نیک، برتر بوده و در آخرت فرجام خوبی دارند.
2ــ افراد توبه کار
دسته‌ی دیگری از انسانها که در کلام حضرت علی(علیه السلام)، خیر و خوبی مختص به آنها است، افراد توبه کار هستند؛ افرادی که گر چه برای مدتی در غفلت گناه به سر برده و اندوخته نیک چندانی ندارند، ولی امیدوارند با توبه و بازگشت به سوی پروردگار، همه چیز را جبران کنند. خداوند در قرآن خود، درباره توبه کنندگان می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابین[بقره/222] به درستی که خداوند توبه کنندگان را دوست دارد.»
شخصی که با توبه کردن، قصد جبران گذشته را دارد، مثل فردیست که زندگی خود را به دلایل مختلفی تباه کرده است(مواد مخدر و...) و حالا می‌خواهد با اراده پولادین، گذشته را جبران کند؛ بدون شک همگان این فرد را مورد تحسین خویش قرار می‌دهند؛ افراد توبه کار از گناه و نافرمانی خدا علاوه بر اینکه تحسین افراد مؤمن را به سوی خود جلب می‌کنند، موجبات خشنودی خداوند را فراهم ساخته و دوستی خدا را نیز به سمت خود جلب می‌کنند.
نکته اول: البته شکی نیست که خداوند توبه کننده‌ای را دوست دارد که عزم جزم بر ترک گناه داشته باشد. امام رضا(علیه السلام) می‌فرماید: «مَنِ اسْتَغْفَرَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ یَنْدَمْ بِقَلْبِهِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ[6] هر کسی با زبان خود به استغفار الهی بپردازد(توبه کند) ولی در دلش از آن گناه پشیمان نشده باشد، خود را به سخره گرفته است.»
کسی که توبه و پشیمانی او از گناه، نمودی در اعمال و رفتار او نداشته باشد، در حقیقت عزمی برای خوب بودن و انجام دادن کار نیک ندارد، و نخواهد توانست از جمله انسانهای توبه کار حقیقی که خدا آنها را دوست دارد، باشد.
نکته دوم: در حدیث امیرالمؤمنین حضرت علی(علیه السلام) یکی از شرایط توبه که باعث اختصاص یافتن خیر و خوبی به شخص می‌شود، ولایت اهلبیت، معرفی شده است. «أَنَّى لَهُ بِالتَّوْبَةِ وَ اللَّهِ لَوْ سَجَدَ حَتَّى یَنْقَطِعَ عُنُقُهُ مَا قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ إِلَّا بِوَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ[7] توبه کسى پذیرفته نیست حتی اگر بر اثر سجده و توبه، گردنش قطع شود؛ مگر آن که به ولایت ما اهل بیت اعتقاد داشته باشد.»
بی تردید تمام خوبیها و نیکیها در فرهنگ اهلبیت نهفته است و کسی که از فرهنگ اهلبیت جدا باشد، راه سختی را برای رسیدن به مراتب خیر و نیکی در پیش رو دارد.
سخن آخر
حضرت علی(علیه السلام) خیر و خوبی را مختص به دو گروه از افراد می‌داند: شتاب کنندگان به سوی کار نیک، و توبه کاران حقیقی. انشاءالله که ما از زمره این افراد باشیم و اگر نیستیم با توبه حقیقی جبران کنیم.
