شوهرم گاهی اوقات سراسیمه و بدون اطلاع قبلی میاد خونه و همه جا حتی زیر مبل ها رو هم نگاه می کنه؟
◄با این که پوشش مناسبی دارم ولی همسرم مدام به من تذکر میده.
◄همسرم وقتی پیامک می دم و با تلفن صحبت می کنم مدام حواسش به منه که باکی صحبت می کنم.
◄همسرم همیشه پیش خودش نشونه ای تو خونه می گذاره و وقتی بر می گرده مدام دعوا داریم که چرا اون وسیله جابه جا شده.
◄همسر من وقتی از خونه بیرون میره در روی من قفل می کنه و اجازه کار کردن و رفتن به خونه دوستان رو هم به من نمی ده.
این جملات برای شما آشنا نیست؟؟؟؟ شاید خود شما و یا یکی از دوستان و یا آشنایانتان از این دست افراد باشید که با مشکلات این چنینی روبرو هستید. سخت گیری هایی که گاه در زبان عامیانه از آن به غیرتی بودن زیاد تعبیر می شود. اما آیا می توان این رفتارها را تعبیر به غیرت کرد یا نام دیگری باید بر این رفتار نامید؟
از منظر علم روانشناسی و علوم اسلامی از این رفتارها تعبیر به بیماری بدگمانی، بد دلی و یا غیرت ناپسند و مذموم می شود که در این نوشتار به بررسی اجمالی این بیماری و راه های برای پیشگیری از آن می پردازیم.
بد گمانی بیماری است ؟؟
بدگمانی بیماری است زیرا فرد دیگری و از جمله همسر خود را بر خلاف آنچه هست ارزیابی می کند. از این رو، بدگمانی، رابطه ی تنگاتنگی با ویژگی خود فرد دارد. هنگام ارزیابی نسبت به دیگران، معمولاً افراد از جایگاه خود به دیگران نگاه و با همان عینک وجود خودشان درباره دیگران داوری می کنند.
نظام داوری درباره دیگران، متأثر از شخصیت وجودی خود آنان است. از این رو، کسانی که به ناحق نسبت به دیگران بد گمان اند، خودشان افراد بدباطنی هستند. امام علی (علیه السلام) تصریح می فرماید: «انسان بد، به هیچ کس خوش گمان نیست؛ زیرا همه را مانند خود می داند.» در حقیقت انسان بد گمان، خود را در آینه ی دیگران می بیند و توصیف می کند. شاید بتوان از این راه، شخصیت و باطن افراد بدگمان را تشخیص داد. پس اگر به همسر خود بدگمان هستید، بدانید آنچه را به او نسبت می دهید در حقیقت نتیجه ی کارکرد ناسالم و بیمار دستگاه ارزیابی و داوری شما بوده و به نوعی ویژگی خودتان است که به او نسبت می دهید.
مقصر بودن طرفین در ایجاد این بیماری
براساس منابع اسلامی، الگوی سبب شناسی بدگمانی، هر دو طرف رابطه را شامل می شود و طبق این الگو، هر کدام از طرفین و همسران سهمی خاص در بدگمانی دارند. بدین معنا که طرف اول، «زمینه ساز بدگمانی» و طرف دوم «تفسیرگر منفی» است. بنابراین برای بهبود رابطه باید از ایجاد این دو فاکتور خودداری کرد.
۱_زمینه بدگمانی همسرتان را فراهم نکنید
اگر همسری، خیلی باز و راحت با نامحرم سخن بگوید و شوخی کند؛ آن گونه که با محارم رفتار می کند، نمی تواند بد گمانی و آشفته خاطری همسرش را انتظار نداشته باشد یا اگر هنگام صحبت با خانواده اش در گوشی سخن می گویند و به اصطلاح پچ پچ کند، انتظار سوءظن همسر را نداشته باشد. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هر که خود را در جایگاه تهمت و بدگمانی قرار دهد، نباید کسی را که به او گمان بد برده است سرزنش کند.» «هر که به اماکن بد رفت و آمد کند متهم می شود و هر که خود را در معرض تهمت قرار دهد، نباید کسی را که به او گمان بد برده است، سرزنش کند» بنابراین در رفتار خود تجدید نظر کنید و ببینید چه چیزی موجب بدگمانی همسر شده است.
۲_از رفتار همسرتان تفسیر مثبتی داشته باشی
امام علی (علیه السلام) می فرماید: «رفتار برادرت را به بهترین وجه آن تفسیر کن تا زمانی که کاری از او سر زد راه توجیه را بر تو ببندد.» و «هر گاه سخنی از شخصی سر زد و تو می توانی برای آن توجیه خوبی بیابی، به آن گمان بد مبر.» وقتی انسان کسی را مورد امتحان قرار داد و بر اساس شایستگی هایش او را انتخاب کرد، نباید به اندک احتمالی نسبت به او بدگمان شود یا سخن دیگران در او اثر گذارد.
امام علی (علیه السلام) تأکید دارد: «هر که دانست برادرش در دین استوار و ره پوی راه راست است، دیگر نباید به سخنان مردم درباره ی او گوش دهد. بدانید که گاه تیرانداز تیر می اندازد و تیرش به خطا می رود.» این همان چیزی است که «بادتر» از آن به عنوان «توان تحمل ابهام» یاد کرده که یکی از ویژگی های انسان های رشد یافته است. در واقع افرادی که از بلوغ فکری برخوردارند وقتی با رفتار ابهام آلود مواجه شدند، می توانند آن را در خود هضم کنند و بر آشفته نشوند.
تحمل ابهام به این مربوط است که افراد در انطباق خود با شرایط ابهام، تا چه اندازه آمادگی یا برای تطبیق خود با آن مشکل دارند. افراد از نظر میزان انطباق با ابهام، متفاوت هستند کسانی که تحمل ابهام شان زیاد است معمولاً درک پیچیده ای دارند. آنان به اطلاعات بیشتر توجه می کنند و سعی دارند از قضاوت های زود هنگام پرهیز کنند. ما در زندگی همواره با ابهامات زیادی مواجه می شویم. بخشی از این ابهامات در ارتباط با دیگران اتفاق می افتد. برای مثال، ممکن است رفتارهای عجیب و غریب از دیگران ببینیم و مشاهده ی این رفتارها باعث سوال های بسیاری شود افرادی که از توانایی تحمّل ابهام بالا برخوردار نیستند، فقط به تعدادی از عناصر توجه می کنند لذا ممکن است تحمل دیدن این شرایط را نداشته باشند و در برخوردها و تعاملات شان نیز تجدید نظر کنند به این ترتیب، روابط میان فردی نیز به هم خواهد خورد در مقابل، افراد با تحمل ابهام زیاد، در محیط مملو از اطلاعات ناهمخوان، از انعطاف پذیری بیشتری نسبت به دیگران برخوردارند. زوجین می توانند با بالاتردن تحمل ابهام خود که یک امر اکتسابی است از بروز بد گمانی در طرف مقابل پیشگیری کنند. برای بالابردن این توان می توان راه کارهای مختلفی به کار بست که در اینجا به ۷ مورد از این راهکارها از زبان حجت الاسلام شهاب مرادی می پردازیم.
۷ قدم برای پیشگیری از بددلی مردان
۱_زن می‌تواند یک بار وقتی حال هر دو خوب بود بیرون از منزل با او در این باره گفتگو کند و محترمانه و بدور از هیجان از خودش دفاع کند در «هفت هشت کلمه یا نهایت دو سه جمله! نه یک سخنرانی انقلابی» در آن چند کلمه با ادبیات خودش شبیه به این را بگوید: «من پاک و مومن و عفیفم. غیرت تو را می‌پسندم و برخی کنترل ها را -اگر بدبینی اش غیرمستقیم است- و یا سوءظن های تو را -اگر واضح تهمت زده- را اهانت بزرگی به خودم تلقی می‌کنم. اما بروز خشم فقط حال ما را بدتر می‌کند و گره را پیچیده تر و محکم تر. تو را دوست دارم -این جمله حکمِ یک ترجیع بند را دارد. فراموشش نکنید- تو حق داری و می‌توانی از من در مورد برنامه هایم سوال کنی. اما انتظار دارم دقت کنی این پرسش ها، چک کردن و پلیس بازی نشود. من و تو هر دو محترمیم و همدیگر را دوست داریم و باید مراقب تصویرِ محبوب خود، در ذهن یکدیگر باشیم.»
۲_مهم ترین عملکرد زن در این روند ایجاد حس حمایت، اطمینان و امنیت در همسرش است. عبادت هایش را مخفی نکند بگذارد شوهر او را مکرر در حال نماز و دعا ببیند. این ریاء نیست، او غریبه نیست.
۳_ زن مراعات رفتار با نامحرم را بیش از پیش در دستور کار قرار دهد. ارتقاء نوع پوشش، حجاب و کنترل برخی از عادات و آداب و رسوم خانوادگی در هر حالی موثر است. پوشش ظاهری و طریقه ی آداب و معاشرتش با دیگران به ویژه آقایان را با دقت و بدون هیچ گونه سوء تعبیری انجام دهد.
۴- داشتن صفحه در فیس بوک، چت و پیامک بازی در هر نوعش با هر کسی! مخرب این اطمینان است. از هر فعالیت اجتماعی، مهم تر؛ حفظ این زندگی است.
۵_بدون اعلام وصول پیام بدبینیِ مرد، زن مخفی کاری نکند و در مسیر اطمینان سازی، شفاف سازی حرکت کند. او را در جریان کارهای عادی روزانه بگذارد، نه به عنوان گزارش دادن بلکه به عناوین مختلف از اینکه “چون می دونم نگرانم می‌شی” و “راستی می دونی که امروز باید برم دکتر…” و یا هماهنگی “من ظهر با مامان می‌خواهم بروم خونه خاله معصومه… شما می‌تونی عصر بیایی اونجا دنبالم؟” و مهم ترینش” اجازه گرفتن از شوهر”.
۶_دوری از بحث و جدل و توجه به موضوعات عاطفی و … .
۷_ تمام این امور باید با آرامش، صبر و مهربانی انجام شود تا لایه های شک و تردید به مرور از ذهن همسر پاک شود.
با وجود آنکه بد گمانی بیماری است که سبب آزار طرفین یک رابطه می شود اما می توان با کسب مهارت های کلامی و رفتاری، همچون بالابردن توان تحمل ابهام و محبت ورزی این اکسیر جادویی خلقت تا حد زیادی از پیشگیری این بیماری و حتی درمان آن پیش رفت و در این بین چیزی که مهم است این است که طرفین در وهله اول باور بر بدگمانی خود داشته باشند و در وهله ثانی خواهان تغییر در رفتار خود باشند و با به کار گیری مهارت های مختلف در صدد بهبود رابطه میان خود و طرف مقابلشان باشند.
