خداوند متعال برای اینکه انسان را به سر مقصد مقصود و کمال واقعی رهنمود کند، در وجود او نیروها و غریزه هایی قرار داده که این نیرو ها اگر مورد توجه و اهمیت قرار بگیرند،انسان را در رسیدن به اهداف الهی و انسانی کمک و یاری می کند، چرا که انسان فطرتاً خدا جو و طالب رسیدن به سعادت و کمال واقعی می باشد.
زیبا دوستی یک موهبت الهی
همه انسانها فطرتاً دوست دار زیبایی و طراوت هستند،درواقع این گرایش به زیبایی همانند یک غریزه در وجود همه انسان نهاده شده است،به طوری که در بسیاری از موارد اصلاً نیاز به این مطلب نیست که به انسان آموزش داده شود، بلکه از همان ابتدا شاهد آن هستیم که این گرایش و تمایل در وجود انسانها قرار داده شده است. گرایش یک کودک به رنگ ها و اسباب بازی های زیبا می تواند گواه بر این مطلب باشد.
اهمیت اسلام به زیبایی
وقتی به منابع غنی اسلامی نگاه می کنیم و آنها را مورد بررسی و پژوهش قرار می دهیم، به راحتی می شود جایگاه این موضوع را در این شریعت الهی پیدا کرد.اسلام به عنوان آخرین دین و شریعتی که از طرف خداوند متعال برای هدایت انسان فرستاده شده، دارای کامل ترین و زیبا ترین احکام و دستورات الهی می باشد، که در آن اهتمام به زیبایی و شادابی و طراوت از جایگاه ویژه ای بر خوردار می باشد.حقیقتاً اگر محققین منصف در این دین، با ابزار انصاف و دقت پژوهش کنند، می یابند که این دین یک دین کامل و دقیق می باشد، چرا که به ظریف ترین مسائل زندگی پاسخ داده است.
رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله و سلّم:«إنّ اللّه‌َ تعالى جمیلٌ یُحِبُّ الجَمالَ ، ویُحِبُّ أنْ یَرى أثَرَ نِعمَتِهِ على عَبدِهِ ، ویُبغِضُ البُؤْسَ والتَّباؤسَ[1]خداوند متعال زیباست ، زیبایى را دوست دارد و دوست دارد اثر نعمت خود را در بنده‌اش ببیند . او فقر و فقرنمایى را دشمن دارد.
زیبایی از منظر آیات و روایات
وقتی با قرآن این کتاب آسمانی و آیات نورانی و الهی آن مانوس می شویم، می یابیم که معقوله ی زیبایی در قرآن به دو صورت به آن پرداخته شده است،قرآن کریم این مساله را در دو بعد مادی و معنوی مطرح نموده است.نگاه قرآن به زیبایی یک نگاه معرفتی و توحیدی می باشد. وقتی که یک پژوهشگر قرآنی آیاتی را که در خصوص زیبایی اشاره دارد رامورد دقت قرار می دهد، به این نکته رهنمود می شود که نگاه قرآن و آیات الهی به مساله ی زیبایی چه در نوع مادی و چه در نوع معنوی یک نگاه معرفتی و توحیدی می باشد به این معنا که هدف از بیان این نوع مسائل در قرآن به منظور بیدار کردن فطرت انسان و سوق دادن انسان به سوی زیبایی واقعی و آن زیبایی مطلق می باشد. «إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ10[2]خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد.»
زیبا شناسی قرآن در بعد معنوی
در خصوص زیبایی های معنوی در قرآن کریم آیات زیبایی وجود دارد،که شاید بدون گزاف یکی از اهداف رسالت سوق دادن انسان به سوی این زیبایی های معنوی می باشد. پیامبر اعظم (صلی الله علیه واله و سلم می فرمایند:«یا أباذَر! إنَّ اللَّهَ لایَنظُرُ إلى صُوَرِکُم و لا إلى أموالِکُم و لکِن یَنظُرُ إلى قُلوبِکُم و أعمالِکُم[3]اى اباذر! خداوند به ظاهر و دارایى شما نمى‌نگرد ، بلکه به دلها و کردارتان مى‌نگرد»
پیامبر اکرم حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه و آله) در جواب این سؤال که خداوند متعال چرا و به چه هدفی او را به پیامبری مبعوث نموده، فرمود:« انّی بُعثت لأتمّم مکارم الاخلاق.همانا من مبعوث شدم تا بزرگواری های اخلاق را کامل کنم.»
در خصوص زیبایی هایی که در عالم هستی وجود دارد اگر یک مقایسه سر انگشتی بین این دو نوع زیبایی،انجام دهیم متوجه خواهیم شد که هر چند زیبایهای مادی در اسلام دارای ارزش و جایگاه والایی می باشند ولی در نهایت این زیبایی های معنوی است که انسان را به مقامات عالی و انسانی رهنمود می کند،در واقع انسان هر چند از زیبایی های ظاهری و مادی بر خوردار باشد،اگر در خصوص زیبایی های معنوی غفلت و کوتاهی کند از سعادت و خوشبختی واقعی دور خواهد ماند.
زیبایی های معنوی در آیات و روایات
صبر و استقامت
«فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلا[معارج،:شکیبایی نما، شکیبایی زیبا». صبر آن هم صبری که زیبا باشد در تفاسیر بیان شده که صبر جمیل یعنی صبری که همراه با شکایت به در گاه الهی نباشد
"«صبر جمیل» به معنى شکیبائى زیبا و قابل توجه است، و آن صبر و استقامتى است که تداوم داشته باشد، یأس و نومیدى به آن راه نیابد، و توأم با بیتابى و جزع و شکوه و آه و ناله نگردد، و در غیر این صورت جمیل نیست."
عفو و گذشت
حضرت علی(علیه السلام) می‌فرماید:« أحسَنُ أفعالِ المقتدِرِ: العفو.:از زیباترین افعال قدرتمند، عفو و گذشت است».خداوند می‌فرماید:«فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمیل[حجر، 85] با عفو و بخشش که زیباست از لغزش‌های مردم درگذر.»
سخاوت
امام على علیه السلام :«اَلسَّخاءُ یُکسِبُ المَحَبَّةَ وَیُزَیِّنُ الخلاقَ؛[7]سخاوت، محبّت آور و زینت اخلاق است.»
زیبایی جدایی از ناپسندی‌ها
جدایی و مفارقت‌های هدایت گونه از منحرفان و تبهکاران و صحنه ها و مکان هایی که با روح الهی انسان سازگاری ندارند، جلوه هایی از زیبایی های استقلال و اصالت روح زیباطلب انسان هستند که با این هجرت و جدایی، خود به دنبال اصلاح و ایجاد تغییر در طرف مقابل و کشانیدن او به زیبایی‌هاست.«وَ اصْبِرْ عَلى ما یَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمیلا[مزمل، 10]:به آنچه می‌گویند بردبار باش و از آنان دوری گزین؛دوری و جدایی زیبا.»
دعا:«و لا تحجب مشتاقیک عن النظر الی جمیل رویتک[8]خدایا!انسان‌های مشتاق را از نظر به دیدار زیبایت محجوب و پوشیده مفرما»
