در مسئله نفرین کردن پرسش‌هایی مطرح است؛ که عبارتند از: تقاضای هدایت داشتن بهتر است یا لعنت و نفرین فرستادن؟ آیا نفرین کردن آثار بدی را برای نفرین کننده به دنبال دارد؟ آیا می توان بدون استرس دعایی کرد که هم از شر ظالم راحت شد؛ هم آثار سوء نفرین گریبان گیر نشود؟ از کجا مستحقین لعن را بشناسیم؟ در این مطلب به این پرسش‌ها پاسخ می دهیم.
مرگ بر آمریکا
لعن و نفرین نوعی عکس العمل در برابر ظالم به شمار می‌رود که فرد مظلوم زبان به شکوه باز کرده و از خدا می‌خواهد تا رحمت دنیوی خود را از ظالم قطع کرده و او را با مرگی هر چند زود به کام جهنم بکشاند.
از خدا بیاموزیم؛ زیباست
زیباست که مخلوق خدا، اخلاقی الهی نیز داشته باشد. خداوند همو است که او را در دعای عرفه این چنین می‌خوانیم: «یَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبهُ؛ ای کسی که رحمت او بر خشم و غضبش، پیشی گرفته است.» آیا نمی توان از او الگو گرفت؟ اگر بخواهیم در مقابل ظالم عکس العملی الهی داشته باشیم؛ باید تا جایی که امکان دارد؛ عفو کنیم و در مجازات اهل ظلم عجله نداشته باشیم. حتی خداوند دستور صبوری در برابر ظالمان را به پیامبرش داده و از ایشان خواسته تا برای مجازات ظالمان عجول نباشد.[1] پس باید صبر بر ظالم سرلوحه کار قرار گیرد؛ چه بسا آن فرد از کرده خویش پشیمان شده و برای جبران اقدام کند.
ما که نمی دانیم افراد قابلیت هدایت را کاملاً از دست داده‌اند یا نه؛ می توانیم نفرین خود را مشروط کنیم. یعنی از خدا بخواهیم که اگر قابل هدایت است؛ هدایت شود و اگر قابل هدایت نیست؛ مورد لعن الهی قرار گیرد. در این صورت اگر فرد امکان هدایت داشته باشد؛ توبه کرده و اشتباهش را جبران و اگر امکان هدایت در وجودش نباشد؛ گرفتار غضب خداوند در دنیا و آخرت می‌شود و خدا به عنوان وکیل فرد مظلوم، حق او را باز می ستاند.
البته خداوند نهایت نیکی را برای بندگانش می خواهد و فردی که به اخلاق الهی مزیّن شده است؛ حتی برای کسانی که به او ظلم کردند؛ خیرخواهی می‌کند و بزرگترین خیر بهره‌مندی از هدایت است. هدایتی که فرد را از بیراهه ها خارج کرده و او را ملزم به اصلاح اشتباهات گذشته می‌کند.
مراقب نفرین بی‌جا باشیم
کسانی که اهل صبر نیستند؛ با دیدن اندک ظلمی، از روی عادت، لب به لعن باز می‌کنند. در این میان چه بسا اشتباه کرده و کسی را که استحقاق نفرین نیست؛ نفرین کنند یا آنکه ظلمی بسیار کوچکتر و کم ارزش‌تر از لعن و نفرین باشد. در این دو صورت طبق احادیث امام صادق (علیه‌السلام) آن لعن و نفرین ها به خودشان باز می‌گردد و سیاهی آن دامن خودشان را می‌گیرد؛ چرا که ظلم بزرگتر را او مرتکب شده و خودش به نفرین و دوری از رحمت خدا سزاوارتر است.
لعن کلاً ممنوع نیست
ما نگفتیم که طلب مرگ برای کسی یا نفرین کردن و لعنت فرستادن کلاً بد و ممنوع است؛ بلکه بیان داشتیم که فرد اگر زود دیگران را لعن کند؛ ممکن است دچار لعن بی جا نیز شود. خداوند در موارد مختلف افرادی را مورد لعن قرار داده، مانند کافران، منافقان، پیمان شکنان و کسانی که پیامبر خدا را تکذیب و اذیت می‌کردند. حتی پیامبران الهی پس از آنکه از هدایت یافتن قومشان ناامید شدند؛ لب به نفرین باز کردند؛ مانند حضرت نوح (علیه‌السلام).
با توجه به موضوع لعن در قرآن در می‌یابیم که تنها پس از آنکه امکان انتخاب هدایت توسط افراد به صفر رسیده، مورد لعن قرار گرفته‌اند و لعنت چه از طرف خدا و چه از طرف پیامبران الهی باشد؛ پس از صبر و خیرخواهی تمام و کمال و منتفی شدن موضوع هدایت است.
بهترین راهکار
از یک سو زبان به شکوه باز کردن، عکس العملی طبیعی در برابر ظالم است. از سوی دیگر لعن و نفرین مداوم اقوام و نزدیکان، موجب به یاد آوردن ظلم ها و تشدید کینه‌هاست و چه بسا آنها امکان هدایت یافتن را داشته باشند و ما در لعن آنها عجله کرده باشیم. در این میان بهترین کار کدام است؟ چه کاری انجام دهیم که زیاد از فضای روحی و طبیعی ما فاصله نداشته باشد و البته تکلیف ظالم را هم روشن کند؟
بهترین راهکار همان برگشت به سیره پیامبران است. اما ما که نمی دانیم افراد قابلیت هدایت را کاملاً از دست داده‌اند یا نه؛ می توانیم نفرین خود را مشروط کنیم. یعنی از خدا بخواهیم که اگر قابل هدایت است؛ هدایت شود و اگر قابل هدایت نیست؛ مورد لعن الهی قرار گیرد. در این صورت اگر فرد امکان هدایت داشته باشد؛ توبه کرده و اشتباهش را جبران و اگر امکان هدایت در وجودش نباشد؛ گرفتار غضب خداوند در دنیا و آخرت می‌شود و خدا به عنوان وکیل فرد مظلوم، حق او را باز می ستاند.
مستحقین لعن را بشناسیم
کسانی که اهل صبر نیستند؛ با دیدن اندک ظلمی، از روی عادت، لب به لعن باز می‌کنند. در این میان چه بسا اشتباه کرده و کسی را که استحقاق نفرین نیست؛ نفرین کنند یا آنکه ظلمی بسیار کوچکتر و کم ارزش‌تر از لعن و نفرین باشد. در این دو صورت طبق احادیث امام صادق (علیه‌السلام) آن لعن و نفرین ها به خودشان باز می‌گردد و سیاهی آن دامن خودشان را می‌گیرد؛ چرا که ظلم بزرگتر را او مرتکب شده و خودش به نفرین و دوری از رحمت خدا سزاوارتر است
گفتیم که لعن بی‌جا خطرناک است. برای دوری از این خطر، علاوه بر راهکار قبل، می‌توان به شناخت افرادی که سزاوار لعن هستند بپردازیم. این مهم با بررسی آیات قرآن و ادعیه‌ای مانند زیارت عاشورا امکان دارد. در آیات و زیارات، افرادی که مؤمنین را مورد ظلم قرار داده و دست به قتل آنها می‌زنند و آرزویشان نابودی ایمان و اسلام ناب و مکتب اهل بیت است؛ مورد لعن قرار گرفته، در اصل این افراد با اعمال خویش، به کلی راه هدایت و سعادت را برخود بستند. چنین افرادی چه زنده باشند و چه مُرده باید لعن شوند؛ تا هم بر هلاکت و عذابشان افزوده شود و هم دیگران خط سقوط و فلاکت را بشناسند. در زمان ما رژیم کودک کُش اسرائیل و حکومت‌های مستکبری چون امریکا و انگلیس استحقاق لعن و نفرین را داشته و نشان دادند که در همان خط سقوط فرعونیان و یزیدیان و آل ابوسفیان هستند. پس تقاضای مرگ برای چندین رژیم ها و حاکمانی، کاری از جنس نفرین انبیاء الهی است.
نکته پایانی
تقاضای هدایت از لعن و نفرین برتر است؛ اگر ظالم قابلیت هدایت را در خود زنده نگه داشته باشد. البته هستند خونخواران و مستکبرانی که هیچ روزنه هدایتی برای آنها متصوّر نیست و پایندگی آنها چیزی جز ظلم بیشتر نخواهد بود؛ پس مرگ و نفرین بر آنها باد.
پی‌نوشت:
1- «فَاصْبِرْ کَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَلَا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ (احقاف/35) پس صبر کن همان گونه که پیامبران اولوالعزم صبر کردند، و برای آنان در [نزول عذاب] شتاب مکن.»
2- «إِنَ اللَّعْنَةَ إِذَا خَرَجَتْ مِنْ صَاحِبِهَا تَرَدَّدَتْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الَّذِی یُلْعَنُ فَإِنْ وَجَدَتْ مَسَاغاً وَ إِلَّا رَجَعَتْ إِلَى صَاحِبِهَا وَ کَانَ أَحَقَّ بِهَا فَاحْذَرُوا أَنْ تَلْعَنُوا مُؤْمِناً فَیَحِلَّ بِکُم؛ لعنت هرگاه از لعنت کننده صادر شود، میان او و کسی که لعنت می شود، به چرخ در می‌آید . اگر مجوّزی نیافت، به خود لعنت کننده بر می‌گردد که او، خود، به آن سزاوارتر است. بترسید تا مؤمنی را لعنت نکنید که دامن خودتان را می‌گیرد.»(وسائل الشیعه، ج12، ص301)
«إِنَّ الْعَبْدَ لَیَکُونُ مَظْلُوماً فَمَا یَزَالُ یَدْعُو حَتَّى یَکُونَ ظَالِما؛ همانا بنده گاهی مورد ظلم قرار می‌گیرد و آنقدر نفرین می‌کند تا ظالم می‌شود.»(الکافی، ج2، ص333)
3- «وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَافِقِینَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْکُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا هِیَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُقِیمٌ (توبه/68) خدا به مردان و زنان دو چهره و کافران آتش جهنم را وعده داده است در آن جاودانه اند آن [آتش] براى ایشان کافى است و خدا لعنتشان کرده و براى آنان عذابى پایدار است.»
«إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا (احزاب/57) بى گمان کسانى که خدا و پیامبر او را آزار مى رسانند خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برایشان عذابى خفت آور آماده ساخته است.»
4- «وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا (نوح/26) و نوح گفت پروردگارا هیچ کس از کافران را بر روى زمین مگذار.»
